Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο μιας ενεργειακής μετάβασης με αιχμή την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, κυρίως φωτοβολταϊκά. Η πράσινη ενέργεια προβάλλεται ως το μέλλον, ωστόσο η πραγματικότητα αποδεικνύεται πιο σύνθετη και, ενίοτε, προβληματική. Η άναρχη αδειοδότηση χιλιάδων φωτοβολταϊκών πάρκων σε ολόκληρη τη χώρα έχει οδηγήσει σε ένα δίκτυο κορεσμένο, ανεπαρκές να διαχειριστεί τον όγκο ενέργειας που παράγεται σε ώρες αιχμής.
Το ηλεκτρικό σύστημα παρουσιάζει εμφανή σημάδια υπερφόρτωσης. Η παραγόμενη ενέργεια δεν μπορεί να αποθηκευτεί, αφού η Ελλάδα εξακολουθεί να μην διαθέτει ουσιαστικές υποδομές σε επίπεδο μπαταριών ή άλλων λύσεων αποθήκευσης μεγάλης κλίμακας. Έτσι, σε ώρες έντονης ηλιοφάνειας και υψηλής παραγωγής, η ενέργεια δεν αξιοποιείται αλλά χάνεται, εξανεμίζοντας την επένδυση και υπονομεύοντας την ενεργειακή αποδοτικότητα του συστήματος. Η απουσία σχεδίου αποθήκευσης εντείνει τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης του δικτύου και καθιστά υπαρκτό τον κίνδυνο για blackout, ακόμα και σε περιόδους χαμηλής ζήτησης.
Παράλληλα, η ευρεία ανάπτυξη φωτοβολταϊκών δεν είναι μόνο τεχνικό αλλά και κοινωνικό και γεωργικό ζήτημα. Σε πολλές περιοχές της χώρας, παραγωγική γεωργική γη έχει εγκαταλειφθεί για να δώσει χώρο σε φωτοβολταϊκά πάρκα, είτε με εκμισθώσεις είτε με πωλήσεις. Το φαινόμενο αυτό πλήττει την πρωτογενή παραγωγή, αποδυναμώνει την αυτάρκεια της χώρας και οδηγεί σε μαρασμό της υπαίθρου, καθώς οι νέες γενιές επιλέγουν το εύκολο εισόδημα της ενέργειας έναντι της γεωργίας.
Η πράσινη μετάβαση δεν μπορεί να είναι ανεξέλεγκτη. Χρειάζεται στρατηγικό σχεδιασμό, επενδύσεις στις απαραίτητες υποδομές, προστασία της αγροτικής παραγωγής και ξεκάθαρους κανόνες για το πού και πώς αναπτύσσονται οι ενεργειακές εγκαταστάσεις. Η πρόοδος στον τομέα της ενέργειας δεν μπορεί να έρθει εις βάρος της διατροφικής επάρκειας, της κοινωνικής συνοχής ή της σταθερότητας του ηλεκτρικού συστήματος.
Αν η Ελλάδα θέλει πραγματικά να είναι πρωτοπόρος στην πράσινη ενέργεια, οφείλει να αντιμετωπίσει με σοβαρότητα τις συνέπειες της ασυντόνιστης επέκτασης των φωτοβολταϊκών και να επενδύσει σε ένα δίκαιο, ισορροπημένο και βιώσιμο ενεργειακό μοντέλο.
Κ.Ι.Β.
