Με σεβασμό στη Μνήμη των 164ων θυμάτων των Ναζιστικών στρατευμάτων κατοχής, πραγματοποιήθηκαν οι εκδηλώσεις για την 74η Επέτειο του Ολοκαυτώματος των Χωριών του Κέντρους, που διοργάνωσε ο Δήμος Αμαρίου σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Άνω Μέρους.
Το απόγευμα της 21ης Αυγούστου, ξεκίνησαν οι καθιερωμένοι, πλέον, αγώνες δρόμου θυσίας. Οι αθλητές και αθλήτριες αγωνίστηκαν στη διαδρομή Γερακάρι – Καρδάκι – Βρύσες- Δρυγιές – Άνω Μέρος, μήκους 8 χιλιομέτρων, ενώ τα αγόρια και τα κορίτσια , αγωνίστηκαν στη διαδρομή Βρύσες – Δρυγιές – Άνω Μέρος, μήκους 4 χιλιομέτρων.
Στο δρόμο Θυσίας 8 χλμ γυναικών διακρίθηκαν οι: (1η ) Αποστόλου Αγγελική (45′ 10″) και (2η ) Παττακού Ελένη (56’38”), ενώ, στο δρόμο Θυσίας κοριτσιών 4 χλμ διακρίθηκαν οι: (1η ) Χανιωτάκη Κυριακή(20’52”), (2η) Αλεξανδράκη Θεοδώρα (22’35”) και (3η) Μακρυδάκη Βάλια (26΄59″).
Στο δρόμο Θυσίας 8 χλμ ανδρών διακρίθηκαν οι: (1ος )Σηφάκης Εμμανουήλ (26΄50΄΄), (2ος ) Καμπιτάκης Νικόλαος (28΄36″) και (3ος )Μανιουδάκης Κωνσταντίνος(30΄51″),. Τέλος, στο δρόμο Θυσίας 4 χλμ αγοριών διακρίθηκαν οι: (1ος) Δημητρόπουλος Χρήστος (14΄20″), (2ος) Χριστοδουλάκης Ευάγγελος (14′ 27″), (3ος) Χαροκόπος Φραγκίσκος (15’26”).
Ο Δήμαρχος Αμαρίου κ. Παντελής Μουρτζανός, στο σύντομο χαιρετισμό του, τόνισε: « 164 Θύματα στο Ολοκαύτωμα, εξαθλίωση και ορφάνια εκατοντάδων παιδιών, βαρύ το τίμημα που πλήρωσαν τα χωριά μας για τη συμμετοχή τους στην αντίσταση που ξεκίνησε από την πρώτη κιόλας μέρα της Κατοχής. Η λευτεριά μας, που ποτίστηκε με το τίμιο αίμα των προγόνων μας έπιασε. Τα ηρωικά χωριά μας μέσα από τη μαυρίλα, μέσα από τις στάχτες τους αναγεννήθηκαν. Καθήκον μα και Χρέος μας είναι να διαφυλάξουμε την Ιστορία μας από τη φθορά του χρόνου και ιερή υποχρέωση μας να την παραδώσουμε αλώβητη στις νεότερες γενιές, καθώς ‘’Λαός χωρίς παρελθόν είναι λαός χωρίς μέλλον’’», κατέληξε.
Κεντρικός ομιλητής ήταν ο κ. Μανώλης Φουρφουλάκης, Δικηγόρος και Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Ρεθύμνου. Στην ομιλία του με θέμα: «Η ευρωπαϊκή συγκυρία τον Αύγουστο 1944 και το Ολοκαύτωμα του Κέντρους», αναφέρθηκε στα γεγονότα που οδήγησαν στο Ολοκαύτωμα των Χωριών του Κέντρους καθώς και εν συντομία, στο αμιγές ιστορικό της ημέρας. Στη συνέχεια έκανε αναδρομή στα ιστορικά γεγονότα της Ευρώπης στην περίοδο 1942 – 1944 αποδεικνύοντας πως η πορεία και η έκβαση του πολέμου ήταν προδιαγεγραμμένη. Συνεχίζοντας τόνισε πως «οι ψυχές των ανθρώπων χάθηκαν εντελώς ΑΔΙΚΑ και χωρίς καμία απολύτως αιτία, πλην της ικανοποίησης των ταπεινών – ιταμών δολοφονικών ενστίκτων των Ναζί Γερμανών κατακτητών, που, τότε, είχαν ήδη χάσει τον πόλεμο και το γνώριζαν και οι ίδιοι. Με άλλα λόγια, όταν δολοφονήθηκαν οι πρόγονοί μας ήταν δεδομένη η τύχη του πολέμου και οι άνθρωποι σκοτώθηκαν, ΧΩΡΙΣ ΛΟΓΟ».
Στη συνέχεια προβλήθηκε απόσπασμα Ντοκιμαντέρ, από το Αρχείο της ΕΡΤ, με θέμα: «Το Ολοκαύτωμα στο Κέντρος», όπου άνθρωποι που έζησαν τα γεγονότα, σαράντα χρόνια μετά, ανακαλούν από τη μνήμη τους και διηγούνται το ματωμένο χρονικό του Αυγούστου .
Μέσα από καταγεγραμμένες μαρτυρίες επιζώντων του Ολοκαυτώματος έγινε αφήγηση Ιστορικών γεγονότων από την κ. Ελένη Δασκαλάκη, ενώ η κ. Ελισάβετ Βερούλη, με το δικό της ξεχωριστό τρόπο, ερμήνευσε στίχους του Ολοκαυτώματος. Η βραδιά έκλεισε με μουσική, από την εξαιρετική Ελισάβετ Βερούλη στο τραγούδι και τον Γιώργο Σαλτάρη στο πιάνο.
Οι εκδηλώσεις κορυφώθηκαν το πρωί της Τετάρτης 22 Αυγούστου με την Τέλεση του Αρχιερατικού Μνημοσύνου στον Ι.Ν. Γεννήσεως της Θεοτόκου και την τέλεση Επιμνημόσυνης Δέησης, προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Λάμπης Συβρίτου και Σφακίων κ.κ. Ειρηναίου, στο χώρο του Μνημείου Πεσόντων, εκφώνηση του πανηγυρικού της ημέρας από τον εκπαιδευτικό κ. Ιωάννη Βουμβουλάκη. Ο κ. Βουμβουλάκης βασιζόμενος σε ιστορικά γεγονότα, μίλησε για το Ολοκαύτωμα του Κέντρους. Με το μεστό του λόγο κατάφερε να συγκινήσει τους παρευρισκόμενους. Ακολούθησε, Προσκλητήριο Νεκρών, Ριζίτικο από την Αμαριώτικη παρέα, κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγής, ανάκρουση Εθνικού Ύμνου από τη Στρατιωτική Μπάντα συνοδευόμενη από Στρατιωτικό Άγημα, αποδίδοντας τις οφειλόμενες τιμές στους νεκρούς του Κέντρους .
Οι εκδηλώσεις έκλεισαν το βράδυ της 22ας Αυγούστου με την προβολή της ταινίας της Εύας Λαδιά: «Ελεγεία Ηρώων-Άνω Μέρος» , όπου μέσα από αυθεντικές ιστορικές πηγές αναδεικνύεται η διαχρονική πορεία και το ματωμένο χρονικό ενός ακόμα ηρωικού χωριού με δρώμενα μουσική-σπάνιες μαρτυρίες- παραδοσιακό τραγούδι και αυθεντικές ιστορικές πηγές.
Κείμενα : Σπύρου Μαρνιέρου, Στέργιου Μανουρά, Εμμ. Ζαχ. Κατσαντώνη , Εύας Λαδιά. Ποίηση: Κώστα Απανωμεριτάκη, Μιχ. Κατσαντώνη, Σταύρου Φωτάκη, Εύας Λαδιά
Αφήγηση: Κωστής Μεργέμογλου, Αιμιλία Μιχελιδάκη , Σταύρος Ρακιντζής Απαγγελία : Βαγγέλης Στεφανάκης
Τραγουδούν : Χαράλαμπος Γαργανουράκης, Σταύρος Φωτάκης κ.α
Μουσική : Μπάμπης Πραματευτάκης
Σκηνοθεσία : Εύα Λαδιά
Μοντάζ: Μανόλης Δομαζάκης.
Τις διήμερες εκδηλώσεις τίμησαν με την παρουσία τους η Αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνης κ. Μαίρη Λιονή, ο Γενικός Περιφερειακός Αστυνομικός Διευθυντής Κρήτης – Υποστράτηγος κ. Κωνσταντίνος Λαγουδάκης, ο Υποδιοικητής της 5ης Ταξιαρχίας Πεζικού – Συνταγματάρχης κ. Βασίλειος Βασιλειάδης, ο Διοικητής των Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Ν. Ρεθύμνης – Πύραρχος Νικόλαος Λαγουδάκης, εκπρόσωποι λοιπών Αρχών και Φορέων, καθώς και εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Συγκινητική υπήρξε, επίσης, και η εξαιρετικά μεγάλη συμμετοχή του απλού κόσμου που θέλησε, μ’ αυτό τον τρόπο, να τιμήσει στους θυσιασθέντες των Χωριών του Κέντρους.
