1942: Το πιο θερμό καλοκαίρι του Β’ Παγκοσμίου πολέμου

Το τρίτο στη συνέχεια καλοκαίρι του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου επιφύλασσε οδυνηρές εκπλήξεις στους Συμμάχους σε όλα τα πολεμικά μέτωπα.

Ο Άξονας είχε αναλάβει και πάλι την πρωτοβουλία στις πολεμικές επιχειρήσεις. Οι στρατιές του Χίτλερ (και των συμμάχων του) είχαν ανασυνταχθεί μετά την αποτυχία τους να καταλάβουν την Μόσχα το 1941 και είχαν αρχίσει να προελαύνουν ακάθεκτες προς το Στάλινγκραντ και τον Καύκασο. Στο μέτωπο της Αφρικής το περίφημο Γερμανικό «Άφρικα Κορπς» του στρατηγού (τότε) Έρβιν Ρόμμελ με διαδοχικές σαρωτικές νίκες κατά της 8ης συμμαχικής στρατιάς είχε προελάσει σε απόσταση 60 χλμ. περίπου από την Αλεξάνδρεια, στο ιστορικό Ελ Αλαμέιν. Στην Άπω Ανατολή, οι Ιάπωνες σάρωναν τα πάντα στην νοτιοανατολική Ασία. Η θέση των Συμμάχων φαινόταν να κλονίζεται επικίνδυνα.

Η προπαγάνδα των Ναζί θριαμβολογούσε και επηρρέαζε τους αμφιταλαντευόμενους λαούς και άτομα, γιά την τελική έκβαση του πολέμου.

Μέση Ανατολή

Ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή η κατάσταση παρουσιαζόταν ζοφερή. Και οι Βρετανοί προετοιμάζονταν για το χειρότερο. Όπως γράφει στο βιβλίο του «Η άλλη πλευρά του λόφου» ο Άγγλος ιστορικός Λίντελ Χάρτ «Η στρατιά του στρατάρχη Φον Κλάιστ προχωρούσε προς τον Καύκασο και ο μόλις προαχθείς σε στρατάρχη για τις επιτυχίες του Έρβιν Ρόμμελ είχε προελάσει στο Ελ Αλαμέιν. Οι πύλες της Μέσης Ανατολής κρούονταν, η «εμπροσθία» από τον δεύτερο στην Αίγυπτο και η «οπισθία» από τον πρώτο στον Καύκασο».

Οι Βρετανοί μέχρι το τέλος του 1941 είχαν κατορθώσει, παρά τις απώλειες που είχαν στην ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη, να επανακτήσουν τις θέσεις τους μέχρι την Κυρηναική και όλα σχεδόν τα εδάφη που είχαν χάσει το θέρος του 1941, λόγω της εκστρατείας τους στη Ελλάδα (Μάρτιος-Μάιος 1941) για την οποία ο Τσώρτσιλ είχεν επικριθεί από τους αντιπάλους του.

Ο Ρόμμελ με μια ξαφνική και αριστοτεχνική επίθεση που εξαπέλυσε στις 26 Μαίου 1942, ανάτρεψε τα επιθετικά σχέδια του αντιπάλου του Άγγλου στρατηγού Ρίτσι, διοικητή της 8ης στρατιάς, στην περιοχή Γκαζάλα της Λιβύης. Σε διάστημα τεσσάρων μόνο εβδομάδων ο Ρόμμελ «η Αλεπού της Ερήμου» όπως είχε χαρακτηρισθεί, είχε προελάσει τετρακόσια μίλια και βρισκόταν σε μικρή απόσταση από την Αλεξάνδρεια.

Η καταπληκτική εκείνη προέλαση σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα είχε καταστεί δυνατή όταν τα γερμανικά τανκς είχαν συντρίψει τα βρετανικά στην μεγάλη αρματομαχία του Νάιτ-μπρίτζ της Λιβύης στις 5 Ιουνίου 1942. Οι Άγγλοι έχασαν 150 τανκς, 133 πυροβόλα και 6000 άνδρες σε δύο ημέρες. Στην συνέχεια, ύστερα από διαδοχικές σφοδρές συγκρούσεις στο συμμαχικό μέτωπο διασπάσθηκε και η 8η στρατιά οπισθοχωρούσε για να αποφύγει ολοκληρωτική κύκλωση, αδυνατώντας να συγκρατήσει την θυελλώδη προέλαση του εχθρού. Πολλές ελπίδες είχαν στηριχθεί στο θρυλικό φρούριο του Τομπρούκ, που νομιζόταν απόρθητο, για την ανακοπή της γερμανικής προέλασης. Γιατί θα απειλούσε τα πλευρά της στρατιάς του Rόμμελ, όπως είχε συμβεί το καλοκαίρι του 1941. Όμως, ο Ρόμμελ πέτυχε τη φορά αυτή εκείνο που θεωρούνταν ακατόρθωτο. Με αστραπιαίο στρατηγικό ελιγμό και ταυτόχρονα συγκεντρωτικό βομβαρδισμό από τον αέρα και την θάλασσα, αιφνιδίασε την άμυνα του φρουρίου και εξανάγκασε σε παράδοση τους υπερασπιστές του στις 20 Ιουνίου 1942. Οι αιχμάλωτοι ανήλθαν σε 32.000 άνδρες και κυριεύθηκαν μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών, τροφίμων καθώς και 2.000 τόνοι καύσιμα.

Ο αντίκτυπος σ’ όλο τον κόσμο ήταν εντυπωσιακός.

Το Βρετανικό και το συμμαχικό γόητρο υπέστησαν σημαντική μείωση. Ο ίδιος ο Tσώρτσιλ, που βρισκόταν τότε στην Ουάσιγκτον για συνομιλίες με τον Πρόεδρο Ρούσβελτ χαρακτήρισε αργότερα την πτώση του Τομπρούκ ως ένα από τα βαρύτερα πλήγματα του πολέμου. Στην Βουλή των Κοινοτήτων υποβλήθηκε πρόταση μομφής εναντίον του, απορρίφθηκε όμως στις 2 Ιουλίου 1942, όταν συζητήθηκε, με μεγάλη πλειοψηφία.

Στο μεταξύ ο Ρόμμελ είχε προαχθεί σε στρατάρχη από τον Φύρερ ενώ το «Άφρικα Κορπς» είχε προελάσει στην τελευταία οχυρή θέση των Άγγλων, το Ελ Αλαμέιν εν όψει της Αλεξάνδρειας, την οποία είχε βομβαρδίσει όταν στις 29 Ιουνίου 1942 είχε καταλάβει την Μάρσα-Ματρούχ και είχε συλλάβει 6.000 αιχμαλώτους. Ήδη ο βρετανός αρχιστράτηγος Μ. Ανατολής, Άγγλος στρατηγός ‘Ωτσινλεκ είχε αναλάβει προσωπικά την διοίκηση της ηττημένης 8ης στρατιάς, αποπέμποντας τον στρατηγό Rίτσι. Τα προάστεια της Αλεξάνδρειας δεν απείχαν περισσότερο από 60 χιλιόμετρα από το Ελ Αλαμέιν, απ’ όπου οι κάτοικοί της άκουαν καθαρά τους κανονιοβολισμούς του μετώπου.

Ο Μουσολίνι στην Ντέρνα

Στο μεταξύ, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα και εκθέσαμε στο βιβλίo μας «Το Φρούριο Κρήτη – Ο Μυστικός Πόλεμος 1941-44» έκδοση 1971, οι Άγγλοι ετοιμάζονταν για το χειρότερο. Οι μυστικές υπηρεσίες του στρατηγείου του Καΐρου έκαιγαν τα αρχεία τους και μεταφέρονταν στην Παλαιστίνη, εκτός από μερικά κλιμάκια. Η μεγάλη ναυτική βάση της Αλεξάνδρειας είχε εκκενωθεί εκτός από ορισμένα ελαφρά σκάφη. Το δέλτα του Νείλου χωρίστηκε σε στρατιωτικές διοικήσεις και γίνονταν προετοιμασίες για οδομαχίες στην Αλεξάνδρεια και για ανατίναξη των φραγμάτων του ποταμού. Και τούτο για την καθυστέρηση της αναμενόμενης προέλασης του εχθρού προς Κάιρο και Σουέζ. Κλιμάκια της δύναμης καταδρομών είχαν αποσταλεί στο Λίβανο και την Παλαιστίνη για να οργανώσουν ανταρτοπόλεμο κατά του Ρόμμελ όπως αποκάλυψε στο βιβλίο του «The Filibusters” ο Άγγλος κομμάντος Τζον Λόντβικ – LODWICK. Στην Γερμανία και Ιταλία γίνονταν πανηγυρισμοί για τις επιτυχίες του «Άφρικα Κορπς». Όλοι θεωρούσαν ότι η κατάληψη της Αιγύπτου και του Σουέζ ήταν ζήτημα ημερών. Ήδη στο αεροδρόμιο της Ντέρνας είχε αφιχθεί αεροπορικώς ο Μπενίτο Μουσολίνι μεταφέροντας και το άλογό του.

Είχε προετοιμάσει τα πάντα για να μπεί θριαμβευτικά στο Κάιρο επικεφαλής των νικηφόρων στρατευμάτων του Άξονα. Θα καβαλούσε το άσπρο άλογο και θάχε ζωσμένο στη μέση του το «Ξίφος του Ισλάμ» για να παρουσιαστεί ως προστάτης των Αραβικών λαών.

Την πληροφορία αυτή αναγράφουν, ο Άγγλος στρατηγός De Guingand στο βιβλίο του “OPERATION VICTORY” και ο Γερμανός στρατηγός Βάλτερ Βάρλιμοντ (Walter Varlimont), στο κεφάλαιο του βιβλίου «Αποφασιστικές μάχες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου – Η Κρίση στην Μεσόγειο – η Γερμανική άποψη».

Στο Ελ Αλαμέιν

Για την κατάσταση, εξάλλου, που είχε διαμορφωθεί στο Ελ Αλαμέιν όπου ο Ρόμμελ συνάντησε ξαφνικά ισχυρή αντίσταση των Συμμάχων μαζί και γενναίοι ελεύθεροι Γάλλοι του στρατηγού Ντε Γκωλ, που είχαν υπερασπιστεί ηρωικά το Μπιρ – Χακήμ και καθυστέρησαν την προέλαση του Ρόμμελ αποτρέποντας το χειρότερο, η πρώτη και μοναδική τότε Ελληνική Ταξιαρχία Μ. Ανατολής ήταν στα μετόπισθεν (εν εφεδρεία). Ο Βάρλιμοντ γράφει:

«Ο εχθρός (οι Σύμμαχοι) είχεν ενεργήσει με απρόσμενη ταχύτητα και είχε καταλάβει τώρα θέσεις μεταξύ του Ελ Αλαμέιν και της «Γούβας» που υπάρχει στην κοιλάδα της Κατάρας. Τις υπεράσπιζε με πείσμα. Ύστερα από συνεχείς κινήσεις και σφοδρούς αγώνες, που είχαν διαρκέσει έξι εβδομάδες, οι επιτιθέμενες δυνάμεις άρχισαν να δείχνουν σημεία εξάντλησης. Ο Ρόμμελ είχε φθάσει στο Ελ Αλαμέιν μόνο με 55 τανκς, 15 θωρακισμένα οχήματα, 77 πυροβόλα διαφόρων διαμετρημάτων, 65 αντιαεροπορικά και αντιαρματικά και περίπου 2.000 άνδρες. Ακολουθούσε αργά το υπόλοιπο «Άφρικα Κορπς». Η μαχητική δύναμη των θωρακισμένων Ιταλικών μονάδων και των δύο σωμάτων του πεζικού, που ήταν οπισθοφυλακή, ήταν χαμηλή. Ταυτόχρονα ανατρεπόταν η ισορροπία στον αέρα και η κατάσταση άρχισε να εμφανίζεται απειλητική.

Παρ’ όλα αυτά ο Ρόμμελ πίστευε απόλυτα ότι μετά μια μικρή ανάπαυλα για την ανάπαυση και την αναδιοργάνωση, την άφιξη των ενισχύσεων που του εστέλνοντο εσπευσμένα από την Κρήτη αεροπορικώς, καθώς και των εφοδίων που περίμενε από τη θάλασσα, θα είχε συντριπτική υπεροχή. Αλλά δύο εβδομάδες αργότερα, μέσα Ιουλίου 1942, μετά από σημαντική αύξηση των απωλειών στα μέσα ανεφοδιασμού του τόσο στον αέρα όσο και στην θάλασσα και αφού οι επιθέσεις στην γραμμή Ελ Αλαμέιν είχαν αποφέρει μόνο ασήμαντα αποτελέσματα, αναγκάστηκε να υποκύψει στην πικρή ανάγκη να λάβει θέσεις άμυνας. Ο Μουσολίνι ανγκάστηκε να επιστρέψει στη Ρώμη εγκαταλείποντας την Ντέρνα. Ταυτόχρονα, ο Τσώρτσιλ ήταν σε θέση να αναγγείλει ότι ο κίνδυνος για την Αίγυπτο είχε παρέλθει…». Ο Άγιος Μηνάς (αυτό σημαίνει στα Αραβικά το Ελ Αλαμέιν) είχε βοηθήσει τους συμμάχους. Αλλά πως;

Ο Μυστικός Πόλεμος

Όπως αναφέρει ο Βάρλιμοντ, ο Ρόμμελ στηριζόταν για τον ανεφοδιασμό της στρατιάς του, στις αποστολές από τον αέρα και τη θάλασσα από την Κρήτη, που ήταν η πλησιέστερη, προκεχωρημένη βάση ανεφοδιασμού του όταν άρχισε την επίθεσή του και εισήλθε στην Αίγυπτο. Ενώ η δεξιά πτέρυγα των δυνάμεών του προχωρούσε ακάθεκτα προς το Ελ Αλαμέιν με αντικειμενικό σκοπό Αλεξάνδρεια, Κάιρο, Σουέζ και η αριστερή του καταλάμβανε το Τομπρούκ, έστειλε ένα άκρως απόρρητο σήμα στον διοικήτή του «Φρουρίου Κρήτης» στρατηγό Αλεξάντερ Αντρέ. Του γνωστοποιούσε ότι για να συνεχίσει την προέλασή του προς Αλεξάνδρεια, χρειαζόταν, επειγόντως (εκτός από τις ενισχύσεις που του στέλνονταν αεροπορικώς σε άντρες, νερό σε ειδικά κάνιστρα, έτοιμα φαγητά με δεκάδες μεταγωγικά αεροπλάνα) καύσιμα, πυρομαχικά και ελαφρά όπλα για τις αναμενόμενες οδομαχίες, όπως είχε προσυμφωνηθεί. Η μυστική οργάνωση πληροφοριών της ΑΕΑΚ (Ανώτατη Επιτροπή Αγώνος Κρήτης) που είχε ιδρυθεί αμέσως μετά την κατάληψη της Κρήτης και είχε συνδεθεί με το Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής (όπως περιγράφουμε στο προαναφερθέν βιβλίο μας) υπέκλεψε το σήμα του Ρόμμελ. Επικεφαλής του στρατιωτικού τμήματος ήταν ο συντ/ρχης ε.α. Ανδρέας Παπαδάκης και του Τμήματος Πληροφοριών και Κατασκοπείας ο νεαρός δικηγόρος Ανδρέας Πολέντας, ένας από τους πλέον επιδέξιους και ατρόμητους Άνδρες της Αντίστασης.

Την κρίσιμη εκείνη περίοδο επικαφαλής της Βρετανικής μυστικής αποστολής ήταν, γιά μεν τους Νομούς Ρεθύμνης και Χανίων οι Άγγλοι λοχαγοί (τότε) Ζαν Φίλντινγκ και Πάτρικ Λη Φέρμορ και για τους Νομούς Ηρακλείου – Λασιθίου ο Τομ Ντανμπάμπιν με βοηθό τον Ελληνο – Αμερικανό Γεώργιο Δουνδουλάκη. Ασυρματιστές ο Έλληνας στρατιώτης Μ. Ανατολής Απόστολος Ευαγγέλου, καθηγητής μαθηματικών από την Πάτμο και οι Άγγλοι Μάθιου Χουάιτ υπ/γός και Ρ. Έβερσον λοχίας, αντίστοιχα. Το περιεχόμενο του άκρως απορρήτου σήματος παραδόθηκε από τον Εφέτη Αριστομένη Καρακουλάκη, που ήταν σημαντικό στέλεχος του δικτύου κατασκοπείας στην πόλη των Χανίων, στον εφ. Υπ/γό Νίκο Λαμπαθάκη, που ήταν από τα δραστήρια μέλη της Αντίστασης και του μυστικού πολέμου και «είχε κάνει καλή δουλειά στα Χανιά», όπως αναφέρει στο βιβλίο του “HIDE AND SEEK” ο Ζαν Φίλντινγκ. Επειδή όμως, παρακολουθείτο από πράκτορες των Γερμανών, μια Ηρωική Κρητικοπούλα από τα Χανιά – η Κατίνα Περράκη, που αργότερα φυγαδεύτηκε στο Κάιρο μετέφερε το σημείωμα του Καρακουλάκη – κρυμμένο κατάλληλα – με ποδήλατο από τα Χανιά στο χωριό Βρύσες Αποκορώνου, όπου είχε την έδρα του ο Πολέντας.

Με τη σειρά του ο αρχηγός του δικτύου το απέστειλε χωρίς καθυστέρηση στο μυστικό ασύρματο με τους γενναίους συνδέσμους του Μανούσο Μεγαλακάκη και Περικλή Βάνδουλα. Ο ασύρματος λειτουργούσε στο κρυσφύγετο του στρατιωτικού ηγέτη της ΑΕΑΚ και των ¨Αγγλων αξιωματικών στα βουνά της Σπάθης σε απόσταση δυο ωρών περίπου από το ηρωικό χωριουδάκι Αλώνες Ρεθύμνης στα νότια της Κεντρικής Κρήτης. Ο γενναίος ασυρματιστής Απόστολος Ευαγγέλου, το μετέδωσε αμέσως κωδικοποιημένο στο στρατηγείο του Καΐρου. Έτσι δεν είχαν περάσει ούτε δύο ημέρες από την υποκλοπή και το άκρως απόρρητο σήμα του Ρόμμελ προς Αντρέ, βρισκόταν στα χέρια του αρχιστράτηγου της Μ. Ανατολής αντιστράτηγου AUCHINLECK – Ώτσινλεκ.

Έτσι ο αρχιστράτηγος των συμμαχικών δυνάμεων, που υποχωρούσαν με προοπτική οδομαχιών στην Αλεξάνδρεια κλπ. Πληροφορήθηκε στην πιό κρίσιμη φάση των επιχειρήσεων τις προθέσεις και τις δυνατότητες του αντιπάλου του. Πιθανώς γιά το λόγο αυτό αντικατέστησε αμέσως τον μέχρι τότε διοικητή της υποχωρούσης με μεγάλες απώλειες 8ης στρατιάς στρατηγό Ρίτσι και ανέλαβε ο ίδιος προσωπικά την διοίκησή της. Ταυτόχρονα εξέδωσε διαταγή να σταματήσει με κάθε θυσία η υποχώρηση και να κρατηθεί σταθερά η αμυντική γραμμή Ελ Αλαμέιν.

Με ημερήσια διαταγή του έκανε γνωστό στους άνδρες της στρατιάς ότι ο εχθρός μπλοφάρει γιατί δεν ήταν σε θέση να προχωρήσει περαιτέρω. Νέες συμμαχικές δυνάμεις στέλνονταν στην πρώτη γραμμή. Ήταν φανερό πλέον στον αρχιστράτηγο, ότι κάτι είχε αλλάξει. Και αν κατόρθωνε να αναχαιτίσει για λίγες ημέρες την προέλαση του Ρόμμελ – που είχε προαχθεί σε στρατάρχη από τον Φύρερ – η σωτηρία της Αιγύπτου και της Μ. Ανατολής θα εξαρτιόταν από το ποιός από τους δύο θα λάβαινε πρώτος, τα απαραίτητα εφόδια και ενισχύσεις. Για τον σκοπό αυτό έδωσε διαταγή να σταλούν στο Ελ Αλαμέιν και οι δυνάμεις που προετοιμάζονταν για τις οδομαχίες στην Αλεξάνδρεια και την ανατίναξη των φραγμάτων του Νείλου. Λίγο πριν την υποκλοπή του προαναφερθέντος σήματος είχαν λάβει χώρα τα μεγάλα σαμποτάζ στα αεροδρόμια Ηρακλείου και Καστελλίου Πεδιάδος στην Κρήτη, από συμμαχικές δυνάμεις κομμάντος με επικεφαλής τον τότε λοχαγό Τζορτζ Τζέλικο και τον επίσης λοχαγό Τζόρτζ Ντάνκαν, αντίστοιχα.

Κατεστράφησαν συνολικά περί τα 25 αεροπλάνα (βομβαρδιστικά και μαχητικά) και έγιναν παρανάλωμα του πυρός οι μεγάλες αποθήκες αεροπορικών καυσίμων στο Καστέλλι. Οι Ηρακλιώτες πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος. Με διαταγή του διοικητή Φρουρίου Κρήτης, κατόπιν εντολής του στρατάρχη Γκαίρινγκ αρχηγού της Λουφτβάφφε, εκτελέστηκαν 62 πρόκριτοι του Ηρακλείου. Και υπάρχει σήμερα στην πόλη κεντρική οδός: Η οδός 62 Μαρτύρων. Ο διοικητής του Φρουρίου Κρήτης Στρατηγός Αντρέ, τέθηκε σε διαθεσιμότητα και αργότερα αντικαταστάθηκε από τον στρατηγό Μπρούνο Μπρόυερ, που ήταν επικεφαλής των αλεξιπτωτιστών που έπεσαν στον Νομό Ηρακλείου στις 20 Μαίου 1941. Το πλήγμα ήταν δεινό και για τους κατακτητές. Την περίοδο Μαίου – Αυγούστου 1942 συνέβησαν και άλλα συγκλονιστικά γεγονότα στη Κρήτη που δεν είναι ευρύτερα γνωστά, Αλλά γι’ αυτά σε άλλη ευκαιρία…

Αερογέφυρες και Νηοπομπές

Το συμμαχικό στρατηγείο Μέσης Ανατολής είχε διαβιβάσει εντολές στις μυστικές αποστολές του στην Ελλάδα να παρακολουθούνται όλες οι κινήσεις των εχθρικών σκαφών. Από τους μυστικούς ασύρματους των Αθηνών, Μήλου κλπ., μεταδίδονταν στο Κάιρο λεπτομερείς πληροφορίες για τα πλοία και τις νηοπομπές που απέπλεαν από τα διάφορα λιμάνια είτε για τη Λιβύη είτε για την Κρήτη, ως ενδιάμεσο σταθμό. Πολλά απ’ αυτά καταβυθίσθηκαν από υποβρύχια ή αεροπλάνα με επιπτώσεις στον ανεφοδιασμό του «Άφρικα Κορπς».

Οι δύο μυστικοί ασύρματοι της Κρήτης προξένησαν τις μεγαλύτερες καταστροφές στον εχθρό. Από τη Μεγαλόνησο, εξάλλου, κατά την περίοδο της προέλασης του Ρόμμελ απογειώνονταν από τα αεροδρόμια της Κρήτης καθημερινά (πολλές φορές τα έβλεπε και τα μετρούσε και ο γράφων) κατά εικοσάδες και τριακοντάδες μεταγωγικά αεροπλάνα, που μετέφεραν κάθε είδους ενισχύσεις στον Ρόμμελ, όπως προαναφέραμε. Ο Ζαν Φίλντινγκ και ο Λη Φέρμορ είχαν πληροφορηθεί από το δίκτυο κατασκοπείας της Αντίστασης τις ώρες των καθημερινών δρομολογίων των – το “time table”. “Δεν είχα παρά να δώσω τα δρομολόγια και την γραμμή πτήσεως των αεροπλάνων αυτών με τον ασύρματό μου – γράφει στο “HIDE AND SEEK – ΤΟ ΚΡΥΦΤΟ” ο Ζαν Φίλντινγκ – για να καταρρίπτονται πολλά από αυτά από τα συμμαχικά καταδιωκτικά – μαχητικά ακόμη και εν όψει των Κρητικών ακτών”.

Το παρακάτω τηλεγράφημα ντοκουμέντο, είναι αρκετά εύγλωττο. Είναι από το βιβλίο “R.A.F. 1939 – 1945”, by Denis Richards and Hilary St. George Saunders :

21/7/42 Rommel to Keitel
“The supply situation is tense owing to continue and partially successful attacks by enemy air and naval forces on German supplies at Tobruk and Matruh”.

21/7/42 Από Ρόμμελ προς Κάιτελ (Επιτελάρχη Ανώτατου Γερμανικού Στρατηγείου)

«Η κατάσταση στο θέμα του εφοδιασμού είναι τεταμένη (κρίσιμη) λόγω των μερικών και συνεχών επιτυχών επιθέσεων του εχθρού με αεροπορικές και ναυτικές δυνάμεις στις Γερμανικές εφοδιοπομπές στο Τομπρούκ και στην Ματρούχ».

Την χαριστική βολή στον ανεφοδιασμό του Ρόμμελ την έδωσε η συμμαχική αεροπορία. Ο απόπλους εχθρικής νηοπομπής 36 μικρών και μεγάλων σκαφών από τη Σούδα, που περίμενε ανυπόμονα ο Ρόμμελ, μεταδόθηκε με τον ασύρματο στο Κάιρο. Ανοικτά της Μάρσα Ματρούχ και του Τομπρούκ συμμαχικά αεροπλάνα ενισχυμένα με αμερικανικά «Λιμπεραίητορς» που πριν λίγες εβδομάδες είχαν αρχίσει να δρουν από βάσεις στην Μέση Ανατολή κατάστρεψαν σχεδόν ολοσχερώς την μεγάλη αυτή νηοπομπή. Παράλληλα, άλλη νηοπομπή που είχε αποπλεύσει από το λιμάνι του Ηρακλείου, είχε την ίδια τύχη.

Τελικά στον Ρόμμελ έφθασαν ορισμένες ενισχύσεις από τον αέρα και την θάλασσα αλλά με μεγάλη καθυστέρηση και ήσαν πλέον ανεπαρκείς να αντιμετωπίσουν την ενισχυμένη συμμαχική άμυνα. Στις 30/31 Αυγούστου 1942, πάντως εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση κατά των συμμάχων. ¨Ομως οι τελευταίοι την ανέμεναν με ανοκτές αγκάλες…Ο μυστικός ασύρματος του Ντανμπάμπιν είχε μεταδώσει εγκαίρως στο Κάιρο την πληροφορία για την επίθεση, την οποία είχε εκμαιεύσει από άνδρες γερμανικού φυλακίου, που ετοιμάζονταν να αναχωρήσουν αεροπορικώς για την Αίγυπτο, ο βοηθός του Βρετανού συντ/ρχη, εφ. Λαχαγός Κώστας Παραδεισανός από το χωριό Σάτα Αμαρίου. Η επίθεση συνετρίβη τελικά ύστερα από 3ήμερες μάχες και ο Ρόμμελ αναγκάσθηκε να υποχωρήσει σε θέση άμυνας 15 χιλιόμετρα δυτικά του Ελ Αλαμέιν. Εκεί παρέμειναν οι δυνάμεις του μέχρι τις 21 Οκτωβρίου οπότε νέος αρχηγός της 8ης στρατιάς στρατηγός (και μετέπειτα στρατάρχης) Μοντγκόμερυ, εξαπέλυσε την συμμαχική επίθεση που κατέληξε στην πρώτη μεγάλη νίκη των συμμάχων στην ξηρά, μετά τις ιστορικές διαδοχικές νίκες του Ελληνικού στρατού κατά των Φασιστών στην Αλβανία, οι οποίες άλλαξαν την ιστορία.

Υ.Γ. Σχετικώς με την επιτυχία αυτή της αντίστασης της Κρήτης είναι ενδεικτικό ότι οι Λη Φέρμορ και Φίλντινγκ προήχθησαν σε Ταγματάρχες και ο Ντανμπάμπιν σε Αντισυνταγματάρχη. Ο τελευταίος ανέλαβε έκτοτε μέχρι τέλος του πολέμου αρχηγός της Μυστικής Βρετανικής Αποστολής στην Κρήτη.

-Ο κ. Γ. Χαροκόπος είναι Ιστορικός και Συγγραφέας.