«To παρελθόν δεν θα μπορούσε να υπάρξει αν δεν το τροφοδοτούσε μια συνεχής ροή παρόντος»
Τίτος Πατρίκιος, Ο πειρασμός της νοσταλγίας
Σημειώσεις καθημερινότητας
Ο τόπος ως βιωμένος χώρος, ως κοινωνικά και πολιτισμικά προσδιορισμένη σχέση, που συνδέει τα υποκείμενα με το περιβάλλον στο οποίο κατοικούν, είναι το σημείο αναφοράς στο βιβλίο του Μάνου Γοργοράπτη «Ρέθεμνος, Σημεία των καιρών» (Εκδόσεις Γραφικές Τέχνες Καραγιαννάκη).
Αφηγήσεις ζωής και βιωματικές όψεις της καθημερινότητας που προϋποθέτουν αλλά και συνιστούν την κοινωνική μνήμη. Τη μνήμη που συνταιριάζει το ατομικό-ιδιωτικό με το δημόσιο-συλλογικό. Τη μνήμη που οικοδομεί τα αναγνωρίσιμα στον χώρο και χρόνο σήματα της κοινωνικής ομάδας και νοηματοδοτεί το παρελθόν μέσα από το φίλτρο του παρόντος. Ενθυμήσεις που διαμορφώνουν τη δημόσια αντίληψη για την ιστορία του τόπου σκιαγραφώντας την ταυτότητα και τη διαφορετικότητά του.
Τα «31+1» πρόσωπα που παρελαύνουν στο πρώτο μέρος του βιβλίου δεν ανήκουν στους πρωταγωνιστές της Ιστορίας, γίνονται, όμως, πρωταγωνιστές της καθημερινότητας μέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, που φωτίζεται από τα «16 σημεία» των δεκαετιών του ’50 και του ’60 στο δεύτερο μέρος. Η δράση τους αποτελεί τη συνιστώσα που προσδιορίζει και διαμορφώνει την ιδιαίτερη χροιά της πόλης. Άνθρωποι και γεγονότα γίνονται, έτσι, σημεία των καιρών, όπως επιτυχημένα δηλώνει ο τίτλος του βιβλίου, ντοκουμέντα της εποχής, τεκμήρια αλληλεπίδρασης του τόπου και των ανθρώπων, πειστήρια συνεκτικής και δυναμικής ταυτότητας και ένδειξη συνέχειας. Γι’ αυτό και κρίνονται αξιοσημείωτα από τον συγγραφέα να καταγραφούν και να μνημονευτούν.
Η συγκέντρωση του πρωτογενούς αρχειακού υλικού μπορεί να ξεκίνησε, όπως μας εξομολογείται ο Μάνος στον πρόλογο του βιβλίου, με αφορμή το κυνήγι Θησαυρού και με νοσταλγική διάθεση, συνεχίστηκε, όμως, και δουλεύτηκε με τη μεθοδικότητα και συστηματικότητα που προσιδιάζει στην χρονοβόρα και επίπονη προσπάθεια της ιστορικής έρευνας για την αναζήτηση υλικού, την ανεύρεση και συλλογή των τεκμηρίων, την καταγραφή και ταξινόμησή τους, και τέλος την οργανωμένη σύνθεση, ώστε τα δημοσιεύματα στην εφημερίδα “Ρέθεμνος”, να αποτελέσουν ένα καλαίσθητο βιβλίο. Γιατί, πριν κάποιος προχωρήσει στο περιεχόμενο, θαυμάζει την καλλιτεχνική επιμέλεια του εξωφύλλου από τον Μιχάλη Ροδινό.
Με λόγο αυθόρμητο, ειλικρινή και πηγαίο, αντίστοιχο της ευαισθησίας του για την πόλη και τους ανθρώπους της, ο Μάνος Γοργοράπτης οδηγεί τον νεότερο αναγνώστη σε μια δημιουργική περιήγηση και γνωριμία με το Ρέθεμνος μιας άλλης εποχής και τους μεγαλύτερους σε συγκινητικές αναμνήσεις, με άρωμα τρυφερότητας που απαλύνει τη μελαγχολική αίσθηση του πανδαμάτορος χρόνου. Το ίδιο άρωμα τρυφερότητας νιώσαμε στην παρουσίαση του βιβλίου, που έγινε στον κινηματογράφο «ΠΑΝΤΕΛΗΣ» στις 23 Ιανουαρίου, με την εικονική περιήγηση σ’ αυτήν την εποχή μέσα από το πραγματικά υπέροχο βίντεο της κας Αθηνάς Πετρακάκη και μέσα από το βλέμμα του «κυνηγού» κου Μανόλη Κυδωνάκη. Και την ίδια αίσθηση αγάπης και νοσταλγίας για τις παρούσες απουσίες και τα σημάδια της πόλης μέσα από τη θεατρική απόδοση των ποιημάτων του Καβάφη από τον Θωμά Καντιφέ. Γιατί η πόλη πάντα θα μας ακολουθεί, είτε με αυτά που θυμόμαστε είτε με αυτά που ξεχνάμε.
Η έγνοια για τον τόπο που αναγνωρίζεται στο βιβλίο του Μάνου προοιωνίζεται την καλοτάξιδη πορεία του και υπόσχεται τη συνέχεια του. Συνέχεια που ο συγγραφέας φαίνεται να αισθάνεται ως υποχρέωση, όπως απορρέει και από την επίκληση, τη βραδιά της παρουσίασης, στη συμβολή των συμπολιτών του, ώστε να εμπλουτίζει διαρκώς τα σημεία που αξίζει να διατηρηθούν.
Ειρήνη Βογιατζή, Φιλόλογος
