Ένα ηλεκτρονικό βιβλίο, γραμμένο από τον Χάρη Στρατιδάκη ειδικά για τις Ημέρες Ρεθύμνου 2020, θα προσφέρεται δωρεάν στον διαδικτυακό τους τόπο (https://www.facebook.com/rethymnodays) από το βράδυ της Τετάρτης, 29 Απριλίου. Θέμα του είναι – τι άλλο; – εκείνο των ημερών που διανύουμε: οι επιδημικές ασθένειες που ταλαιπώρησαν το Ρέθυμνο και την επαρχία του σε διάστημα επτά εκατονταετιών, από τον 14ο μέχρι και τον 20ό αιώνα.
Στο βιβλίο παρέχονται πληροφορίες για δεκατρείς ασθένειες που είχαν λάβει επιδημικές διαστάσεις στην ιστορική πορεία του Ρεθύμνου: για την πανώλη (πανούκλα και μαύρο θάνατο), για τη φυματίωση (χτικιό και λευκό θάνατο), για την ευλογιά, για τη χολέρα, για τη λέπρα (λώβα), για την ισπανική γρίπη (ινφλουέντζα), για τον δάγκειο πυρετό, για την οστρακιά, για τον τύφο, για τη σύφιλη, για την ελονοσία, για τα τραχώματα (χανιώτικο) και για ζωοανθρωπονόσους.
Η ιστορική εξέταση των επιδημιών ακολουθείται από την παράθεση στοιχείωνγια τις συνηθισμένες υγιειινιστικές πρακτικές του Ρεθύμνου, που ήτανπρωταρχικάη απομόνωση (καραντίνα), στα λαζαρέτα του Αγίου Λαζάρου στον Κουμπέ και των νεωρίων στο βενετσιάνικο λιμάνι. Κι ακόμη, ο εγκλεισμός και η περίθαλψη στα μοναστήρια της Αγίας Τριάδας, της Παναγίας των Ερημιτιανών, στις μονές Αρκαδίου και Ρουστίκων και στον τεκέ Βελή πασά. Ένα άλλο μέτρο ήταν η λειτουργία Υγιειονομείου στο λιμάνι, ο ορισμός δημοτικών γιατρών (με πρώτο τον Ιωάννη Δάνδολο) και αργότερα αστιάτρου, νομιάτρου και σχολιάτρου, η απομόνωση σε καταυλισμούς (Μεσκηνιά) και σανατόρια καιη κατάμόνας διαμονή σε υψηλά υψόμετρα (όπως στην περίπτωση του Ανδρέα Ροδινού στο οροπέδιο Νήποι των Φραντζεσκιανών Μετοχιών).
Οι επιδημικές ασθένειες αντιμετωπίζονταν ακόμα με τη λειτουργία ειδικού τύπου σχολείων (τραχωματικά και υπαίθρια-πρεβεντοριανά) και με πολλών μορφώνλατρευτικές πρακτικές, μεταξύ των οποίων με εκκλησιασμούς και αφιερώσεις σε θεράποντες αγίους (Αγία Βαρβάρα Ρεθεμνιώτισσα για την ευλογιά και Άγιος ΣπυρίδωναςΦορτέτζας για την πανώλη), με λιτανείες κ.λπ.
Στο παράρτημα του βιβλίου υπάρχουν κείμενα για τους εγκαταλελειμμένους εξαιτίας της πανώλης ρεθεμνιώτικους οικισμούς και για τα κατά καιρούς Υγιειονομεία της πόλης. Ακολουθεί ένα εύθυμο κείμενο του ευπατρίδη Κώστα Μαμαλάκη για την αντιμετώπιση της φυματίωσης από τον Φουρφουριανό γιατρό Γεώργιο Ανδρεδάκη και το βιβλίο κλείνει με αναλυτική για το θέμα βιβλιογραφία και τις πηγές εικονογράφησης του. Στον τομέα αυτό πολύτιμη ήταν η βοήθεια του πρώην διευθυντή της Δημόσια Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρεθύμνης Γιάννη Παπιομύτογλου, που διέθεσε το αρχείο του των διαφημιστικών καταχωρήσεων του Ρεθύμνου για τις ανάγκες του βιβλίου. Έτσι μπόρεσαν να υπάρξουν διαφημίσεις – ιστορικά τεκμήρια για τις περισσότερες από τις επιδημικές ασθένειες (εμβόλια ευλογιάς, τύφου κ.λπ.), όπως και για τις πρακτικές αντιμετώπισής τους.
Το βιβλίο προλογίζει ο πρόεδρος του Συλλόγου Κατοίκων Παλιάς Πόλης Θωμάς Κρεβετζάκης. Ο τίτλος του «Το Ρέθυμνο στα χρόνια της χολέρας. Επιδημικές ασθένειες και πρακτικές υγιεινής από τον 14ο έως τον 20ό αιώνα» είναι εμπνευσμένος από το μυθιστόρημα «Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας» του Gabriel Garcia Markes. Το έχει σελιδοποιήσει και επιμεληθεί η Αγγελική Βλαχοπούλου και συνοδεύεται από μια πρόταση περιπάτου με 22 στάσεις, καθώς και με εκτελεσμένο περίπατο – ξενάγηση από τον συγγραφέα σε σχετικούς με τα επιδημικές ασθένειες χώρους, με επιμέλεια του Κώστα Ανδρώνη.
Πέραν του βιβλίου, οι ενδιαφερόμενοι έχουν τη δυνατότητα να κατεβάσουν στο κινητό τους ή να εκτυπώσουν και το έντυπο της ξενάγησης, ώστε να οργανώσουν την κατά μόνας περιήγησή τους, με τη σειρά και τον αριθμό των στάσεων που επιλέγουν, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τους ρυθμούς τους. Είναι η πρώτη από μια σειρά θεματικών ξεναγήσεων που θα «ανεβούν» ηλεκτρονικά ώστε όποιος ενδιαφέρεται να μπορεί να τις εντάξει στον καθημερινό, για πολλούς πλέον, περίπατο .
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΠΑΛΙΑΣ ΠΟΛΗΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
ΗΜΕΡΕΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ 2020
