Τις επόμενες ημέρες θα συζητηθεί στην ολομέλεια της Βουλής το πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας με τίτλο «Αναβάθμιση του σχολείου και άλλες διατάξεις». Στο νομοσχέδιο περιέχονται διατάξεις που αλλάζουν σε σημαντικό βαθμό τη λειτουργία Γυμνασίων και Λυκείων. Συγκεκριμένα μεταξύ άλλων προβλέπεται:
- Επαναφορά τράπεζας θεμάτων διαβαθμισμένης δυσκολίας για το Λύκειο, Γενικό και ΕΠΑΛ και κλήρωση του 50% των θεμάτων στις τελικές εξετάσεις από αυτήν.
- Αύξηση εξεταζομένων γραπτώς μαθημάτων σε Γυμνάσιο και Λύκειο καθώς και αύξηση του βαθμού προαγωγής των μαθητών από 9,5 σε 10.
Σχετικά με την Τράπεζα Θεμάτων διαβαθμισμένης Δυσκολίας θα κάνουμε ορισμένες παρατηρήσεις. Οι επιστημονικές ενώσεις (Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία, Ένωση Ελλήνων Φυσικών), το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας (ΚΕΕ μέχρι να μετονομαστεί σε ΙΕΠ) κ.α. διαθέτουν Τράπεζες θεμάτων που οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούμε και προτείνουμε στους μαθητές μας για περισσότερη εμβάθυνση. Οφείλουμε να παρατηρήσουμε ότι οι περισσότερες από αυτές είναι στην πραγματικότητα συλλογές ασκήσεων και η χρήση τους απαιτεί μεγάλη προσοχή από τον εκπαιδευτικό για να μην μετατραπεί σε φροντιστήριο η σχολική τάξη. Πάγιο αίτημα του εκπαιδευτικού κινήματος είναι η λειτουργία όλων των υποστηρικτικών δομών στην εκπαίδευση (βιβλιοθήκες, ενισχυτική διδασκαλία, πρόσθετη διδακτική στήριξη κ. α.) προς όφελος των μαθητών μας ειδικά των κοινωνικά αδυνάμων. Σε αυτό το πλαίσιο διεκδικούμε τη δημιουργία αποθετηρίου εκπαιδευτικού υλικού με διαφορετική φιλοσοφία από τις υπάρχουσες συλλογές ασκήσεων το οποίο θα στοχεύει στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των μαθητών μας.
Αντίθετα, το Υπουργείο Παιδείας δημιουργεί Τράπεζα Θεμάτων, άμεσα συνδεδεμένη με τις εξετάσεις, αφού τα μισά θέματα θα προκύπτουν μετά από κλήρωση που θα γίνεται στο περιεχόμενο της Τράπεζας. Οι αντιπαιδαγωγικές επιπτώσεις ενός τέτοιου μέτρου είναι πολλές και γνωστές από την προηγούμενη απόπειρα εφαρμογής του:
- Από τη στιγμή που θα εφαρμοστεί η Τράπεζα Θεμάτων, θεωρείται αναμενόμενο οι μαθητές του Λυκείου να απαιτήσουν να διδαχθούν το μεγαλύτερο μέρος της, ώστε να είναι καλύτερα προετοιμασμένοι για τις εξετάσεις. Ειδικά στην περίπτωση που ο βαθμός όλων των τάξεων θα συμβάλλει στην εισαγωγή στα ΑΕΙ, θεωρούμε ότι η πίεση θα είναι αφόρητη με αποτέλεσμα πολλοί καθηγητές να ακολουθήσουν φροντιστηριακή λογική στη διδασκαλία τους, όπως συμβαίνει με τη διδασκαλία στη Γ΄ Λυκείου.
- Στην αιτιολογική έκθεση του νόμου διαβάζουμε ότι η εφαρμογή της Τ. Θ. «θα συμβάλλει στην ουσιαστική κάλυψη του συνόλου της διδακτέας ύλης από όλα τα σχολεία της χώρας και συνακόλουθα, στην αποφυγή μαθησιακών κενών από τάξη σε τάξη». Διατηρούμε ενστάσεις στο κατά πόσο μπορούμε να έχουμε ουσιαστική κάλυψη της ύλης. Στην πραγματικότητα υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο η ύλη να καλυφθεί μέσα από τις ασκήσεις της Τράπεζας, χωρίς να γίνεται εμβάθυνση και κατανόηση στη θεωρία. Αυτό που επιδιώκει το Υπουργείο είναι η ποσοτική κάλυψη της ύλης αδιαφορώντας για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της διδασκαλίας.
Για τη μη κάλυψη της ύλης σε πολλά σχολεία δεν είναι υπεύθυνοι οι εκπαιδευτικοί. Υπεύθυνες είναι οι πολιτικές του υπουργείου. Συγκεκριμένα μέχρι τις αρχές Μαρτίου είχαν χαθεί λόγω αδιοριστίας περίπου δύο εκατομμύρια (1.960.000) διδακτικές ώρες. Επίσης, σε πολλά μαθήματα πρέπει να γίνει εξορθολογισμός της ύλης, καθώς έχει μεγάλη έκταση και πολλές φορές δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των μαθητών, το οποίο εδώ και χρόνια διεκδικούν τα εκπαιδευτικά Σωματεία αλλά και οι επιστημονικές ενώσεις.
- Ακόμα, στην αιτιολογική έκθεση του νόμου διαβάζουμε ότι η εφαρμογή της Τ. Θ. «θα συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός πιο συνεκτικού συστήματος αποτίμησης της προόδου των μαθητών, βάσει αντικειμενικών κριτηρίων αξιολόγησης». Διαπιστώνουμε ότι ένας βασικός στόχος των εκπαιδευτικών συστημάτων, να αμβλύνουν τις κοινωνικές ανισότητες, αναιρείται. Η αντίληψη του υπουργείου έχει καθαρά τεχνοκρατικό χαρακτήρα. Οι κοινωνικές διαφορές, που παρατηρούνται από σχολείο σε σχολείο, δεν λαμβάνονται υπόψη. Μαθητές από κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές αξιολογούνται σε ίδια θέματα με μαθητές μεγαλοαστικών περιοχών. Ακόμα και στο νομό μας, οι μαθητές των ορεινών περιοχών, που για πολλούς μήνες δεν έχουν εκπαιδευτικούς, θα εξετάζονται σε ίδια θέματα με τους μαθητές του κέντρου.
- Τέλος, θεωρούμε ότι η περιορισμένη συμμετοχή του εκπαιδευτικού της τάξης στην αξιολόγηση της των μαθητών του, τη στιγμή που είναι ο μόνος που γνωρίζει τις ανάγκες, την προσπάθεια και τις δυνατότητες τους, υπονομεύει τον επαγγελματισμό των εκπαιδευτικών. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της νεοφιλελεύθερης επίθεσης στην εκπαίδευση είναι η τάση για την από-επαγγελματοποίση των εκπαιδευτικών και αλλαγή του ρόλου τους. Από έναν εκπαιδευτικό διανοούμενο που εμπνέει και καθοδηγεί τους μαθητές του στην ερμηνεία του κόσμου, τα νεοφιλελεύθερα συστήματα εκπαίδευσης επιδιώκουν τον μετασχηματισμό του εκπαιδευτικού σε γραφειοκράτη που υλοποιεί στη διδασκαλία του έτοιμες συνταγές, οι οποίες σχεδιάζονται ερήμην της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Επομένως, επιβάλλεται η τυποποίηση της συμπεριφοράς των εκπαιδευτικών και προκαθορίζεται η στάση και ο ρόλος τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Δεν πρέπει να βλέπουμε ξεχωριστά την εισαγωγή της Τράπεζας Θεμάτων από τα υπόλοιπα μέτρα του πολυνομοσχεδίου. Συσχετίζεται με την αύξηση του βαθμού προαγωγής, με την αύξηση των εξετάσεων αλλά και την επαναφορά της αναγραφής στους τίτλους της διαγωγής. Έχουμε την εισαγωγή φίλτρων τα οποία θα οδηγήσουν πολλά παιδιά εκτός σχολείου. Και φυσικά, αυτά τα παιδιά, θα είναι κυρίως φτωχών οικογενειών τα οποία δεν θα μπορέσουν να υποστηρίξουν την ολοκλήρωση των σπουδών τους. Αυτό δεν είναι κάτι νέο. Εδώ και δέκα χρόνια υποστηρίζεται ότι σπουδάζει στα ΑΕΙ μεγάλος αριθμός φοιτητών και αυτό πρέπει να αλλάξει. Ο ΟΟΣΑ έχει τονίσει ότι πρέπει να αντιστραφεί η αναλογία μαθητών που φοιτούν στη Γενική και Τεχνική εκπαίδευση και να κατευθυνθεί μέρος των μαθητών, μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση, σε σχολές κατάρτισης, μη τυπικής εκπαίδευσης. Στο σημείο αυτό σημειώνουμε ότι στο νομοσχέδιο υπάρχει έντονη η τάση να δοθεί βάρος στις δεξιότητες σε όλη την υποχρεωτική εκπαίδευση με στόχευση αυτό που αναφέραμε προηγουμένως, τη σταδιακή προετοιμασία των μαθητών για να προσανατολιστούν στην κατάρτιση, με αποτέλεσμα να υπονομεύεται η ολόπλευρη μόρφωση των μαθητών ως θεμελιώδης σκοπός του σχολείου.
Συνοψίζοντας με την εφαρμογή της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας και τη σύνδεσή της με τις προαγωγικές εξετάσεις των μαθητών μεγάλο μέρος των μαθητών μας και ειδικότερα εκείνων που ανήκουν σε κοινωνικά αδύναμες ομάδες θα βρεθούν εκτός τυπικής εκπαίδευσης και θα στραφούν στις σχολές κατάρτισης. Ταυτόχρονα, το Υπουργείο Παιδείας μέσω του συγκεκριμένου μέτρου, εντείνει την από-επαγγελματοποίση των εκπαιδευτικών, επιβάλλει την τυποποίηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και στοχεύει στο μετασχηματισμό των εκπαιδευτικών από διανοούμενος σε γραφειοκράτες.
