Η συμβολή των Δ.Ε.Υ.Α. στη διαχείριση αστικών λυμάτων – Οι προοπτικές για την επαναχρησιμοποίηση λυμάτων και ιλύος από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων
Α. Η συμβολή των Δ.Ε.Υ.Α. στη διαχείριση αστικών λυμάτων
Οι 126 Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης – Αποχέτευσης (Δ.Ε.Υ.Α.) που έχουν κοινωφελή και μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα ιδρύθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’80 από τους Δήμους της χώρας μας (πλην Αθήνας και Θεσσαλονίκης) και παρέχουν υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης σε 5,2 εκ. πολίτες της περιφέρειας. Οι Δ.Ε.Υ.Α. έχουν βελτιώσει αισθητά τις υποδομές των Δήμων, κι έχουν συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των δημοτών, αφού έχουν κατασκευάσει και λειτουργούν έργα ύδρευσης και αποχέτευσης με μεγάλη αναπτυξιακή, κοινωνική και περιβαλλοντική σημασία και με αξία που εκτιμάται ότι υπερβαίνει τα 18 δις ευρώ.
Οι Δ.Ε.Υ.Α. έχουν κατασκευάσει, λειτουργούν και συντηρούν ικανοποιητικά περισσότερα από 400 έργα επεξεργασίας αστικών υγρών αποβλήτων προστατεύοντας το περιβάλλον και εφαρμόζοντας την Οδηγία 91/271/ΕΕ για την επεξεργασία αστικών λυμάτων, υλοποιούν τις αναγκαίες αναβαθμίσεις κι έχουν συμβάλει και στην αποκατάσταση του θαλάσσιου περιβάλλοντος σε παράκτιες αστικές περιοχές. Οι γαλάζιες σημαίες που κατακτά κάθε χρόνο η χώρα μας οφείλονται και στα έργα των Δ.Ε.Υ.Α.
Μετά τον “Καλλικράτη” το 2010 , οι Δ.Ε.Υ.Α. ανέλαβαν στη χωρική τους αρμοδιότητα πολλούς μικρούς οικισμούς (με πληθυσμό μικρότερο των 2.000 ισοδύναμων κατοίκων) με συνέπεια τα περιβαλλοντικά προβλήματα της αχαρτογράφητης ενδοχώρας να μεταφερθούν στις Δ.Ε.Υ.Α. που κλήθηκαν να διαχειρισθούν τεράστιες εκτάσεις, χωρίς τα κατάλληλα μέσα και με ελλείψεις σε προσωπικό.
Σύμφωνα με την ισχύουσα εθνική και ενωσιακή νομοθεσία για την επεξεργασία αστικών λυμάτων, θα πρέπει στο άμεσο μέλλον όλοι οι οικισμοί προτεραιότητας αρμοδιότητας των Δ.Ε.Υ.Α. να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους και για τον λόγο αυτό απαιτούνται οι ανάλογες χρηματοδοτήσεις, κυρίως όσον αφορά έργα επεξεργασίας λυμάτων οικισμών Γ’ και Δ’ προτεραιότητας. Η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. εντόπισε εγκαίρως την ανάγκη χρηματοδότησης και ζήτησε από τα συναρμόδια Υπουργεία να αναλάβουν τις αναγκαίες πρωτοβουλίες.
Με τα Αναπτυξιακά Προγράμματα «ΦιλόΔημος» και «Αντώνης Τρίτσης» και με το νέο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας καλύπτονται πλέον χρηματοδοτικά σε μεγάλο βαθμό , οι αναγκαίες υποδομές για τους μικρούς οικισμούς με ισοδύναμο πληθυσμό μικρότερο των 2000 ισοδύναμων κατοίκων, ενώ με το Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο για τις υποδομές λυμάτων Γ’ προτεραιότητας στο οποίο συμμετέχει και η Ε.Δ.Ε.Υ.Α., ως θεσμικός εκπρόσωπος των Δ.Ε.Υ.Α., θα καλυφθούν στο σύνολό τους οι υποδομές για τους οικισμούς Γ’ προτεραιότητας και η χώρα μας θα σταματήσει να πληρώνει υπέρογκα πρόστιμα για περιβαλλοντικές παραβάσεις.
Μεγάλες προοπτικές υπάρχουν στη διαχείριση των λυμάτων στη μετάβαση προς μία κυκλική οικονομία με την κατάλληλη αξιοποίησή τους. Η τεχνογνωσία που απαιτείται για την διαχείριση των αστικών λυμάτων είναι ήδη διαθέσιμη, ενώ και νέες καινοτόμες τεχνολογίες παρουσιάζονται συνεχώς η γνώση των οποίων θα πρέπει να διαχυθεί.
Από τα αστικά λύματα είναι δυνατή η ανάκτηση νερού, με χρήσεις κυρίως στην άρδευση στην γεωργία και περιαστικού πρασίνου, χρήση στην βιομηχανία, εμπλουτισμό υπογείων υδάτων, κλπ. Επιπλέον, η επεξεργασμένη ιλύς αξιοποιείται ως εδαφοβελτιωτικό, για την αποκατάσταση εδαφών, κλπ.
Β. Οι προοπτικές για την επαναχρησιμοποίηση λυμάτων και ιλύος από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων
Β1. Επαναχρησιμοποίηση αστικών λυμάτων
Το ποσοστό επαναχρησιμοποίησης των αστικών λυμάτων στην Ελλάδα είναι μικρό σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες ιδιαίτερα του ευρωπαϊκού νότου. Οι εφαρμογές σε Δ.Ε.Υ.Α. υπάρχουν κυρίως σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων της Κρήτης. Οι χρήστες είναι επιφυλακτικοί για την εφαρμογή στην άρδευση και η νομοθεσία που ισχύει από το 2011 μέχρι σήμερα δεν βοήθησε στην διάδοσή της.
Ο νέος ευρωπαϊκός Κανονισμός σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων για γεωργική άρδευση ολοκληρώθηκε θεσμικά το 2020 στο πλαίσιο της προώθησης της κυκλικής οικονομίας. Οι νέες ρυθμίσεις θα εφαρμοστούν από τον Ιούνιο του 2023 και αναμένεται να ενθαρρύνουν και να διευκολύνουν την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων στην ΕΕ.
Ωστόσο, για να βελτιωθεί η κατάσταση στην Ελλάδα θα πρέπει να αναληφθούν δράσεις προώθησης της επαναχρησιμοποίησης τόσο για τους χρήστες κυρίως με την ενημέρωσή τους όσο και των Δ.Ε.Υ.Α. με προώθηση κατάλληλων και καινοτόμων τεχνολογιών.
Β2. Επαναχρησιμοποίηση ιλύος
Στην Ελλάδα, η διαχείριση της ιλύος από εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων που παράγουν σημαντικές ποσότητες ιλύος δεν γίνεται πάντα με τον πλέον βιώσιμο τρόπο. Η αξιοποίησή της στην γεωργία και στην αποκατάσταση εδαφών είναι σύμφωνη με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας καθώς επιστρέφει στο έδαφος σημαντικά στοιχεία όπως άζωτο, φώσφορο και οργανική ουσία. Λίγες εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, όμως, εφαρμόζουν την μέθοδο αυτή. Η περιορισμένη εφαρμογή της επαναχρησιμοποίησης της ιλύος στην Ελλάδα οφείλεται κυρίως στις ασάφειες ως προς τις ενδεχόμενες επιπτώσεις. Και στον τομέα αυτό μπορούν να αναληφθούν δράσεις για την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης της ιλύος τόσο σε επίπεδο χρηστών όσο και των Δ.Ε.Υ.Α. Δράσεις αξιοποίησης της ιλύος των Δ.Ε.Υ.Α. θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
(*) Ο Δήμαρχος θα συμμετέχει στο Olympia Forum IΙI, το οποίο θα διεξαχθεί στις 20 Οκτωβρίου 2022 στο Ζάππειο Μέγαρο στην Αθήνα και στις 21-22 Οκτωβρίου 2022 στις εγκαταστάσεις της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας στην Αρχαία Ολυμπία.
Γιώργης Χ. Μαρινάκης
Δήμαρχος Ρεθύμνης και Πρόεδρος της Ε.Δ.Ε.Υ.Α.
Πηγή: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων
