Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης
Ο Θεός και ο Ιησούς Χριστός δεν ωφελείται, ούτε βλάπτεται, ό,τι κι αν κάνει ο άνθρωπος.
Όλα όσα ο Χριστός ζητάει να κάνουν οι άνθρωποι (που είναι γραμμένα στα Ευαγγέλια) έχουν μοναδικό σκοπό την ωφέλεια των ανθρώπων.
Το ίδιο και όσα ζητάει η Εκκλησία να κάνουν οι άνθρωποι – και σε ηθικό και σε τελετουργικό επίπεδο, π.χ. τη νηστεία, την εξομολόγηση, την αγνότητα μέχρι το γάμο κ.τ.λ. – βασίζονται ακριβώς σε όσα έχει διδάξει ο Ιησούς Χριστός και έχουν μοναδικό σκοπό την ωφέλεια των ανθρώπων. Μάλιστα, τα έχουν καθιερώσει, με σοφία και αγάπη, όχι τυχαίοι «παπάδες», αλλά άγιοι, που αγωνίστηκαν πάρα πολύ στη ζωή τους να πορευτούν το δρόμο του Χριστού, πλησίασαν πάρα πολύ το Θεό και το συνάνθρωπο και τελικά έζησαν μέσα στο θείο Φως. Μέσα σ’ αυτό το θείο Φως εμπνεύστηκαν όσα δίδαξαν και θέσπισαν για τη ζωή των χριστιανών, ώστε όλοι μας να προχωρήσουμε πνευματικά τόσο, ώστε να μπούμε σ’ αυτό το θείο Φως, και εδώ και στην αιωνιότητα.
Τι δίδαξε λοιπόν ο Χριστός;
Ορίστε μερικά βασικά σημεία:
«Να αγαπάτε τους εχθρούς σας, να ευλογείτε εκείνους που σας καταριούνται, να κάνετε καλό σ’ εκείνους που σας κάνουν κακό και να προσεύχεστε για εκείνους που σας κακομεταχειρίζονται και σας κυνηγούν, για να γίνεται παιδιά του ουράνιου Πατέρα σας, αφού εκείνος ανατέλλει τον ήλιο του και στους πονηρούς και στους καλούς και βρέχει και στους δίκαιους και στους άδικους.
Διότι, αν αγαπάτε μόνο εκείνους που σας αγαπούν, τι αμοιβή θα έχετε; Και οι τελώνες δεν κάνουν το ίδιο; Και, αν χαιρετάτε μόνο τους φίλους σας, τι ξεχωριστό κάνετε; Και οι τελώνες δεν κάνουν το ίδιο; Εσείς όμως να είστε τέλειοι, όπως και ο ουράνιος Πατέρας σας είναι τέλειος» (κατά Ματθαίον ευαγγέλιο, κεφάλαιο 5, στίχοι 44 – 48).
«Αν δανείζετε μόνο εκεί όπου ελπίζετε να τα πάρετε πίσω, τι χάρη έχετε; Και οι αμαρτωλοί δανείζουν αμαρτωλούς, για να ξαναπάρουν το ίδιο ποσόν. Εσείς όμως να αγαπάτε τους εχθρούς σας και να κάνετε καλό και να δανείζετε εκεί που δεν ελπίζετε σε επιστροφή, και η ανταμοιβή σας θα είναι μεγάλη και θα είστε παιδιά του Υψίστου, γιατί εκείνος είναι καλός και με τους αχάριστους και τους πονηρούς. Να είστε λοιπόν φιλεύσπλαγχνοι, όπως και Πατέρας σας είναι φιλεύσπλαγχνος» (κατά Λουκάν, κεφ. 6, στ. 34 – 36).
Αυτά είναι ήδη δύσκολο να τα χωνέψει ο άνθρωπος. Χρειάζεται μεγάλη αγάπη, εμπιστοσύνη στο Θεό και επιθυμία πρώτα απ’ όλα για τον παράδεισο, για να δεχτεί έστω ο άνθρωπος να προσπαθήσει να κάνει πράξη αυτές τις εντολές του Ιησού Χριστού. Πολλοί, ακόμη και άνθρωποι που αναγνωρίζουν πως είναι χριστιανοί, θυμώνουν και προτιμούν να πουν πως ο Χριστός έκανε λάθος, παρά να παραδεχτούν πως αυτό που Εκείνος δίδαξε είναι ο αληθινός δρόμος που οδηγεί τον άνθρωπο στο μεγαλύτερο θησαυρό: κοντά στο Θεό, και σ’ αυτή τη ζωή και στην επόμενη (την αιώνια ζωή, που ακολουθεί μετά το θάνατο – σύμφωνα πάλι με τα λόγια του ίδιου του Χριστού).
Τι είπε ο Χριστός για τη θεία μετάληψη
Τι είναι όμως αυτό που θα βοηθήσει τον άνθρωπο να είναι τόσο καλός, ταπεινός και γεμάτος αγάπη, κατανόηση και συγχώρηση για όλο τον κόσμο, ακόμη και για τους εχθρούς του; Θα τον βοηθήσει ο ίδιος ο Χριστός. Και ο Χριστός προσφέρει τον εαυτό Του σε όλους μας και στον καθένα ξεχωριστά, δίνοντάς μας το Σώμα και το Αίμα Του ως πνευματική τροφή μέσα από τη θεία κοινωνία, δηλαδή τη θεία μετάληψη (όταν μεταλαβαίνουμε).
Τι είπε για το θέμα αυτό ο Κύριος; Είπε: «Εγώ είμαι ο άρτος της ζωής» (άρτος = ψωμί). «Αυτός είναι ο άρτος που κατεβαίνει από τον ουρανό, για να φάει ο άνθρωπος απ’ αυτόν και να μην πεθάνει. Εγώ είμαι ο ζωντανός άρτος, που κατέβηκε από τον ουρανό. Αν κάποιος φάει από αυτό τον άρτο, θα ζήσει αιώνια, και ο άρτος, που θα δώσω, είναι η σάρκα μου, την οποία θα δώσω υπέρ της ζωής του κόσμου. (…)
Αλήθεια σας λέω, αν δεν φάτε τη σάρκα και δεν πιείτε το αίμα του υιού του ανθρώπου» (έτσι αποκαλούσε ο Χριστός τον εαυτό του, από μια προφητεία του προφήτη Δανιήλ), «δεν έχετε ζωή μέσα σας. Όποιος τρώει τη σάρκα μου και πίνει το αίμα μου, έχει αιώνια ζωή και θα τον αναστήσω την έσχατη ημέρα. Διότι η σάρκα μου είναι αληθινή τροφή και το αίμα μου αληθινό ποτό. Όποιος τρώει τη σάρκα μου και πίνει το αίμα μου, μένει μέσα μου και εγώ μέσα του. (…) Αυτός είναι ο άρτος που κατέβηκε από τον ουρανό, όχι όπως το μάννα, που έφαγαν οι πρόγονοί σας, αλλά πέθαναν. Εκείνος που τρώει αυτόν τον άρτο θα ζήσει αιώνια» (κατά Ιωάννην ευαγγέλιο, κεφ. 6, στίχοι 50 – 58).
Μετά από αυτά, νομίζω πως είναι ξεκάθαρο ότι ο Χριστός θεωρούσε απολύτως απαραίτητο για τον κάθε άνθρωπο να μεταλαβαίνει – έτσι τρώει το σώμα και πίνει το αίμα του Χριστού και βρίσκεται μέσα Του και ο Χριστός μέσα σ’ αυτόν.
Αν λοιπόν η ζωή είναι ένας αγώνας, σαν πόλεμος, η πανοπλία μας είναι ο Χριστός – τα όπλα μας, τα τανκς μας, με τα οποία θα πολεμήσουμε και θα νικήσουμε στον αγώνα της ζωής, είναι ο Χριστός. Και ο Χριστός προσφέρεται σ’ εμάς μέσα από τη θεία μετάληψη.
Τώρα ίσως κάποιος σκέφτεται ότι τα δικά του όπλα είναι τα χέρια του, η εργατικότητά του, η εξυπνάδα του, η επιμονή και το πείσμα του. Όλα αυτά είναι όπλα, με τα οποία κανείς κερδίζει γήινες μάχες, προσωρινές, που το όφελός τους τελειώνει με το θάνατο. Και μάλιστα μπορεί να κάνουν τον άνθρωπο σκληρό, απότομο, εγωιστή (δήθεν «δίκαιο»), κι έτσι να τον απομακρύνουν απ’ το Χριστό, δηλαδή τελικά ο άνθρωπος να έχει κερδίσει εδώ χρήματα, να έχει κάνει περιουσία ή όνομα στην κοινωνία, ν’ αφήσει πλούσια κληρονομιά στα παιδιά του, αλλά να χάσει τη μόνη αληθινή περιουσία και τη μόνη αληθινή κληρονομιά: τον παράδεισο.
«Μη θησαυρίζετε θησαυρούς στη γη, που καταστρέφονται ή κλέβονται» είπε ο Χριστός. «Να θησαυρίζετε θησαυρούς στον ουρανό, που δεν καταστρέφονται, ούτε κλέβονται. Διότι όπου είναι ο θησαυρός σας, εκεί είναι και η καρδιά σας» (κατά Ματθαίον, κεφ. 6, στ. 19 – 21).
Είπε κι άλλα όμως
Στο τελευταίο δείπνο με τους μαθητές Του, τη νύχτα που Τον συνέλαβαν, ο Χριστός έδειξε τι εννοούσε λέγοντας να φάνε οι άνθρωποι τη σάρκα Του και να πιουν το αίμα Του. Κοινώνησε τους μαθητές Του με ψωμί και κρασί, αφού τα ευλόγησε, και τους είπε: «Λάβετε, φάγετε. Τούτο εστί το σώμα μου. Πίετε εξ αυτού πάντες» (πιείτε από αυτό όλοι), «τούτο εστί το αίμα μου». Τα λόγια αυτά αναφέρονται στα ευαγγέλια κατά Ματθαίον, κεφ. 26, στ. 26 – 29, κατά Μάρκον, κεφ. 14, στ. 22 – 25, κατά Λουκάν, κεφ. 22, στ. 17 – 20, και από τον απόστολο Παύλο στην Α΄ προς Κορινθίους επιστολή, κεφ. 11, στ. 23 – 25, που όλα αυτά είναι μέσα στο βιβλίο που λέγεται Καινή Διαθήκη.
Αυτά τα λόγια λέμε κι εμείς, μέσω του ιερέα, όταν προετοιμάζουμε τη θεία μετάληψη σε κάθε θεία λειτουργία, που είναι μια επανάληψη του Μυστικού Δείπνου, δηλαδή του τελευταίου δείπνου του Κυρίου πριν σταυρωθεί και αναστηθεί. Και στη συνέχεια κοινωνούμε (μεταλαβαίνουμε), όπως Εκείνος κοινώνησε τους μαθητές Του και άφησε εντολή να κάνουν όλοι οι χριστιανοί, όλων των εποχών, ώστε να είμαστε πάντα μέσα Του και Εκείνος μέσα μας.
Οι τελευταίες πράξεις του Κυρίου σχετικά με τη θεία μετάληψη, όταν ακόμη ζούσε στη Γη, ήταν οι εξής:
Όταν πέθανε στο σταυρό, ένας Ρωμαίος στρατιώτης Τον τρύπησε στο πλευρό με τη λόγχη του, για να δει αν όντως πέθανε, ώστε να επιτρέψει να Τον κατεβάσουν. Τότε, από την πλευρά του Κυρίου έτρεξε αίμα και νερό (το γράφει ο ευαγγελιστής Ιωάννης, κεφ. 19, στίχοι 34 – 37, τονίζοντας μάλιστα ότι «το βεβαιώνει εκείνος που το είδε με τα μάτια του»). Οι άγιοι διδάσκαλοι του χριστιανισμού ερμηνεύουν αυτό το γεγονός ως συμβολισμό των δύο πράξεων, των δύο «μυστηρίων», με τα οποία ο άνθρωπος γίνεται και παραμένει χριστιανός: το νερό συμβολίζει το βάπτισμα και το αίμα τη θεία μετάληψη.
Έτσι, από την πλευρά του Κυρίου έτρεξε, συμβολικά, η καινούργια ανθρωπότητα που Εκείνος δημιούργησε: οι χριστιανοί. Παρόμοια όπως, σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, ο Θεός από την πλευρά του Αδάμ δημιούργησε την Εύα, που είναι η μητέρα της παλαιάς ανθρωπότητας. Ο Ιησούς Χριστός είναι ο «δεύτερος Αδάμ» και από τη δική Του πλευρά δημιουργείται η νέα ανθρωπότητα, με στηρίγματα ακριβώς αυτά τα δύο, το βάπτισμα και τη θεία μετάληψη.
Εκτός αυτού, μετά την ανάστασή Του ο Κύριος εμφανίστηκε σε δύο μαθητές Του, που πήγαιναν στο χωριό Εμμαούς, έξω από την Ιερουσαλήμ. Ονομάζονταν Λουκάς και Κλεόπας (ίσως αυτός ο Λουκάς είναι ο ευαγγελιστής Λουκάς, που αναφέρει λεπτομερώς το γεγονός στο κατά Λουκάν ευαγγέλιο, κεφ. 25). Στην αρχή δεν αποκάλυψε ποιος είναι (παρουσιάστηκε με άλλη μορφή), περπάτησε μαζί τους και τους δίδαξε και, όταν τελικά Τον κράτησαν για να φάνε μαζί, φανέρωσε τον εαυτό Του κόβοντας το ψωμί, δηλαδή κάνοντας γι’ αυτούς ό,τι είχε κάνει για τους 12 αποστόλους στο μυστικό δείπνο. Έτσι έδειξε ότι η θεία μετάληψη είναι η πράξη, με την οποία γνωρίζουμε αληθινά το Χριστό.
Τέλος, λίγο πριν αναληφθεί στους ουρανούς ο Κύριος είπε στους μαθητές Του: «Θα είμαι μαζί σας όλες τις ημέρες, μέχρι το τέλος των αιώνων» (αυτά είναι τα τελευταία λόγια του κατά Ματθαίον ευαγγελίου). Φυσικά, ο Κύριος είναι μαζί μας και πνευματικά, είναι όμως και σωματικά, με το άγιο σώμα και αίμα Του, μέσα στο μυστήριο της θείας μετάληψης. Γι’ αυτό και οι χριστιανοί, αμέσως μόλις άρχισε η ιστορία του χριστιανισμού πάνω στη Γη, άρχισαν να κοινωνούν το σώμα και το αίμα του Ιησού Χριστού, και μάλιστα κάθε μέρα ή, αργότερα, κάθε Κυριακή, όπως διαβάζουμε στο βιβλίο Πράξεις των αποστόλων (που έγραψε ο ευαγγελιστής Λουκάς και βρίσκεται μέσα στην Καινή Διαθήκη, μετά τα τέσσερα Ευαγγέλια) και σε άλλα αρχαία χριστιανικά κείμενα.
Μη θυμώσεις, αλλά γιατί δεν μεταλαβαίνεις;
Δυστυχώς, υπάρχουν άνθρωποι που, ενώ είναι ορθόδοξοι χριστιανοί και πιστεύουν στο Θεό και ίσως πηγαίνουν και στην εκκλησία, όμως έχουν χρόνια ή και δεκαετίες να πλησιάσουν στο άγιο ποτήριο της θείας μετάληψης! Κάποιοι μάλιστα είναι και ηλικιωμένοι, που, ενώ τα παιδιά τους τούς παρακαλούν να κοινωνήσουν, γεμάτα αγωνία για τη σωτηρία τους, εκείνοι αρνούνται πεισματικά και μάλιστα θυμώνουν και δεν ακούνε τίποτα!…
Κάνουν λες και μισούν τον εαυτό τους και θέλουν να τον κρατήσουν αποκομμένο, μακριά απ’ το Χριστό. Λες και μισούν τον ίδιο το Χριστό ή λες και μισούν τα παιδιά τους και τους άλλους ανθρώπους που νοιάζονται γι’ αυτούς και τους παρακαλούν να πλησιάσουν αυτή την πηγή της Ζωής και του Φωτός!…
Αν είσαι κι εσύ ένας απ’ αυτούς τους ανθρώπους, αδελφέ μου, αδελφή μου, μη θυμώσεις, σε παρακαλώ, αλλά άκου δυο λόγια γραμμένα από καρδιάς.
Η άρνησή σου να κοινωνήσεις, ίσως δεν σου αρέσει να το ακούσεις, αλλά δεν είναι από σένα. Όλες οι αιτίες, που νομίζεις ότι σε κάνουν να μη θέλεις να κοινωνήσεις, είναι παγίδες, που σου έχει στήσει ο διάβολος – ο οποίος σε μισεί θανάσιμα και μισεί και όλους τους ανθρώπους – για να σε εμποδίσει να ενωθείς με τον Ιησού Χριστό και να βάλεις μέσα σου το Φως του Θεού.
Μήπως δεν κοινωνείς επειδή αντιπαθείς τον ιερέα της ενορίας σου ή του χωριού σου;
Κατ’ αρχάς τι σου έκανε ο ιερέας; Τόσο μεγάλο κακό; Αλλά εκτός αυτού, δεν κάνεις ζημιά σ’ εκείνον, αλλά στον εαυτό σου και, πίστεψέ με, είναι πολύ μεγάλο λάθος σου. Τη θεία λειτουργία, πρέπει να ξέρεις, δεν την κάνει ο ιερέας, αλλά ο ίδιος ο Θεός (το Άγιο Πνεύμα), και ο ιερέας δανείζει μόνο τα χέρια του για να κάνει τις πράξεις της τελετής. Και μάλιστα, χωρίς εσένα και όλους τους άλλους χριστιανούς, που πηγαίνουμε στην εκκλησία, η λειτουργία δεν μπορεί να γίνει (δηλαδή ο ιερέας δεν λειτουργεί μόνος του).
Ξέρεις ότι, μέσα στη θεία λειτουργία, ο ιερέας δύο φορές κάνει μια υπόκλιση στην ωραία πύλη και ζητά συγχώρεση από σένα και από κάθε χριστιανό που πιθανόν έβλαψε ή στενοχώρησε; Αν δεν κάνει αυτή την υπόκλιση και δε ζητήσει συγγνώμη (σίγουρα θα τον έχεις δει που υποκλίνεται, έστω κι αν δεν έχεις ακούσει τι λέει τη στιγμή εκείνη), πάλι δεν μπορεί να γίνει η θεία λειτουργία.
Εσύ, λοιπόν, είσαι χριστιανός; Αν ναι, κάνε αγάπη, κάνε έλεος και δώσε του αυτή τη συγχώρηση που σου ζητάει (φαντάζομαι, δε σκότωσε κάποιον δικό σου, ώστε να σου είναι τόσο δύσκολο) και κάμε και ένα δώρο στον εαυτό σου και στα παιδιά σου (ένα μεγάλο δώρο), που είναι το να πλησιάσεις και να κοινωνήσεις. Ένα δώρο που θα κάνει καλό σ’ εσένα και μόνο σ’ εσένα.
Αν όμως, τέλος πάντων, δε σου κάνει καρδιά να κοινωνήσεις από το συγκεκριμένο ιερέα, πήγαινε στη διπλανή ενορία ή στην παραδιπλανή, κάπου τέλος πάντων. Σίγουρα δεν έχεις δικάσει όλους τους παπάδες του κόσμου και τους έχεις βγάλει όλους ενόχους, και μόνο τον εαυτό σου βγάζεις τίμιο και σωστό! Κάποιος ιερέας θα υπάρχει που τον αθώωσες. Πήγαινε, βρες τον. Και πες του: «Πάτερ, έχω τόσα χρόνια να κοινωνήσω. Τώρα όμως το αποφάσισα, δεν μπορώ άλλο χωρίς το Χριστό μέσα μου. Με ζαλίσανε κι εκείνοι που μου το λένε και μου το ξαναλένε. Σε παρακαλώ, δώσε μου ευλογία να κοινωνήσω το συντομότερο».
Το σωστό είναι βέβαια να κάνεις και μια καλή εξομολόγηση – μη θυμώνεις, σου το ξαναλέω. Δε θυμώνεις εσύ, σου βάζει ιδέες ο Εχθρός, ο διάβολος (που συνεχώς αυτό κάνει σε όλους μας, μας «ψιθυρίζει» ιδέες στο αφτί κι εμείς πέφτουμε στους λάκκους του σαν… δεν θέλω να πω σαν τι). Εν πάση περιπτώσει, αυτός ο παπάς που εκτιμάς ή έστω που δεν τον έχεις καταδικάσει, θα σου πει τι να κάνεις. Το σημαντικό είναι να έρθεις – εκεί που σε ζητά ο Χριστός, που έχυσε το αίμα Του και άφησε να κομματιάσουν το σώμα Του για όλους μας, και αυτό το αίμα και το σώμα μάς το έδωσε τροφή, μέσω του αγιασμένου ψωμιού και του κρασιού (που το κάνει με μυστηριώδη τρόπο να είναι σώμα και αίμα Του, γι’ αυτό λέγεται «μυστήριο») στη θεία κοινωνία.
Μήπως όμως δεν κοινωνείς, επειδή πιστεύεις πως δεν είσαι άξιος; Μα φυσικά, κανείς μας δεν είναι άξιος! Ο Χριστός δεν προσκάλεσε τους «άξιους» (που δεν υπάρχουν), αλλά τους αμαρτωλούς ανθρώπους, όσο αμαρτωλοί κι αν είμαστε, και μας δέχεται με αγάπη και συγχώρηση, αρκεί να κάνουμε το βήμα να πάμε με την καρδιά μας κοντά Του.
Ή μήπως δεν μεταλαβαίνεις επειδή «δεν αισθάνεσαι την ανάγκη»; Άλλη παγίδα κι αυτή… Αν περιμένεις «να το νιώσεις σαν ανάγκη», αδελφέ και αδελφή μου, πολύ πιθανόν να μην το νιώσεις ποτέ. Νομίζεις πως είναι δύσκολο για τον Εχθρό (είπαμε ποιος είναι) να σε κάνει να μη νιώσεις ποτέ τέτοια ανάγκη, ακριβώς για να μην κοινωνήσεις ποτέ και να χορεύει εκείνος από τη χαρά του που σε έχει ξεγελάσει; Μην περιμένεις να «νιώσεις την ανάγκη», σκέψου με πόση λαχτάρα σε προσκαλεί ο Χριστός. Πόσο σε αγαπά ο Χριστός. Πήγαινε κοντά Του και τότε θα καταλάβεις ποια είναι η πραγματική «ανάγκη» όλων μας (η ένωσή μας με Αυτόν).
Τέλος, μη μου πεις ότι φοβάσαι μήπως κολλήσεις κάτι από το κουτάλι της θείας μετάληψης (ιερή λαβίδα λέγεται αυτό το κουτάλι). Όχι, αδελφέ μου, αδελφή μου, η θεία κοινωνία δίνει ζωή, και μάλιστα την αιώνια ζωή, δεν μεταδίδει ασθένειες. Αλλιώς, όλοι οι ιερείς του κόσμου έπρεπε να πεθαίνουν από μολυσματικές ασθένειες, και μάλιστα εκείνοι που υπηρετούν σε νοσοκομεία, γιατί μετά τη θεία λειτουργία ο ιερέας αποτελειώνει, με το ίδιο κουτάλι, όση θεία κοινωνία έχει απομείνει, για να μην παραμείνει εκτεθειμένη στον κόσμο, αλλά να φυλαχθεί μέσα στον αληθινό, «αχειροποίητο» ναό του Θεού, που είναι το ανθρώπινο σώμα.
Ξεπέρασε λοιπόν, σε παρακαλώ, αυτή την ιδέα και σκέψου πως με αυτή τη θεία κοινωνία, που μεταλαβαίνουμε όλοι, δεν ενωνόμαστε μόνο με το Θεό, αλλά και μεταξύ μας, γιατί ο Κύριος αυτό είπε: να είμαστε όλοι ένα, όπως Εκείνος είναι ένα με το Θεό Πατέρα Του, που Τον έκανε και δικό μας Πατέρα.
Θα νιώσω κάτι;
Δεν είναι σίγουρο πως, όταν κοινωνήσεις, θα νιώσεις οπωσδήποτε μέσα σου κάποια διαφορά. Ίσως να νιώσεις, ίσως μάλιστα νιώσεις μεγάλη διαφορά, ίσως όχι. Ανάλογα, ό,τι επιτρέψει ο Θεός, που ξέρει καλύτερα τι χρειάζεται ο καθένας μας κάθε φορά.
Όμως πρέπει να σου πω πως ο λόγος για να κοινωνήσουμε δεν είναι να νιώσουμε εκείνη τη στιγμή χαρά και ευτυχία ή τη χάρη του Θεού να μας πλημμυρίζει. Ο λόγος είναι πολύ βαθύτερος και πηγαίνει πολύ πιο μακριά: είναι η σωτηρία μας. Και, όπως μας δίδαξε ο Ιησούς Χριστός, αυτή η σωτηρία έρχεται κομμάτι κομμάτι μέσα μας, καθώς προχωράμε στη χριστιανική ζωή, που θεμελιώνεται στην αγάπη, τη συγχώρεση και τη θεία κοινωνία.
Επίσης, δεν κοινωνούμε πρωτίστως για να έχουμε καλή υγεία ή για να εκπληρώσει ο Θεός αυτά που Του ζητάμε για τη ζωή μας. Ναι, και αυτά τα ζητάμε, και ο Θεός ακούει, αλλά εμείς αυτό που θέλουμε προπαντός είναι ο ίδιος ο Χριστός. Κοινωνούμε, για να έχουμε μέσα μας τον ίδιο το Χριστό. Και τότε, και τα τυχόν προβλήματα υγείας και όλα τα βάσανα και τις δυσκολίες της ζωής, ακόμη και τον ίδιο το θάνατο, θα έχουμε τη δύναμη (του Χριστού τη δύναμη) να τα νικήσουμε.
Κοινωνάμε και γινόμαστε μικροί Χριστοί. Αγαπάμε, συγχωρούμε, και γινόμαστε μικροί Χριστοί. Αυτό θέλει ο ίδιος ο Χριστός, να γίνουμε μικροί Χριστοί, όχι άνθρωποι με κακίες, αδυναμίες και εγωισμό, αλλά μικροί Χριστοί, και τελικά να μας φέρει και να μας κάνει κι εμάς βασιλιάδες στη βασιλεία Του.
