Με ιδιαίτερη συγκίνηση και σε κλίμα εθνικής υπερηφάνειας πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 2 Νοεμβρίου 2025 στην Ιερά Μονή Αγίου Πνεύματος Κισσού, η επέτειος της Μάχης του Τράχηλα, τιμώντας την 157η επέτειο της δεύτερης καθόδου των Μανιατών Αγωνιστών στην Κρητική Επανάσταση του 1866-1869.
Η εκδήλωση συνδιοργανώθηκε από τον Δήμο Αγίου Βασιλείου, την Ιερά Μονή Αγίου Πνεύματος, την Τοπική Κοινότητα Κισσού και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Κισσού, με τη συμμετοχή των Δήμων Αγίου Βασιλείου και Ανατολικής Μάνης και πλήθος προσκυνητών, απογόνων των Κρητικών και Μανιατών Αγωνιστών.
Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν νωρίς το πρωί με Θεία Λειτουργία και Ιερό Μνημόσυνο για τους πεσόντες. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αρχιμανδρίτης π. Βαρθολομαίος, αφού ευχαρίστησε θερμά τις Αρχές και τους παρευρισκόμενους πιστούς, εξέφρασε ιδιαίτερες ευχαριστίες προς τον Δήμαρχο Ανατολικής Μάνης κ. Πέτρο Ανδρεάκο, το Σώμα Αποδόσεως Τιμών Μάνης και ολόκληρη την πολυπληθή αποστολή τους, για την τιμητική τους παρουσία και την αγάπη που έδειξαν προς τον τόπο. Ο Ηγούμενος, με λόγο μεστό και συγκινητικό, εξήρε τον καθοριστικό ρόλο της Εκκλησίας, της οικογένειας και της φιλοπατρίας στη διαμόρφωση ανθρώπων με αξίες και ιδανικά, τονίζοντας ότι σε μια εποχή αμφισβήτησης, οι σταθερές αυτές αποτελούν τον πυρήνα της κοινωνικής και πνευματικής συνοχής. Ακολούθως, η Μονή προσέφερε καφέ και παραδοσιακό πρωινό σε όλους τους παρευρισκόμενους. Οι εκδηλώσεις συνεχίστηκαν στο Μνημείο Πεσόντων, που βρίσκεται πλησίον της Μονής, όπου τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση, εκφωνήθηκαν ομιλίες και παρουσιάστηκαν παραδοσιακά δρώμενα, με μουσική και χορούς από τους Συλλόγους των Μανιατών και των Κρητικών, αποτίοντας φόρο τιμής στους ήρωες και την ιστορική μνήμη.
Στην προσφώνησή και στο καλωσόρισμά της, η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού του Δήμου Αγίου Βασιλείου, κ. Ευαγγελία Γλαμπεδάκη, υποδέχθηκε με λόγια συγκίνησης τους αδελφούς Μανιάτες, απογόνους των ηρωικών αγωνιστών που συμπολέμησαν και θυσιάστηκαν στο πλευρό των Κρητικών, υπογραμμίζοντας ότι «στον Τράχηλα ενώθηκαν για πάντα το αίμα, η ψυχή και η τιμή δύο γενναίων τόπων – της Κρήτης και της Μάνης».
Χαιρετισμό απέστειλε και διαβάστηκε ο συντοπίτης Υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας κ. Ιωάννης Κεφαλογιάννης ενώ ο παρευρισκόμενος ανεξάρτητος Βουλευτής Επικρατείας Ναύαρχος Ευάγγελος Αποστολάκης, Πρώην Υπουργός και Επίτιμος Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων χαιρέτισε την εκδήλωση τονίζοντας την σημασία του αγώνα και της θυσίας Κρητών και Μανιατών και τον ρόλο της Μονής.
Ο Δήμαρχος Αγίου Βασιλείου, κ. Ιωάννης Ταταράκης, στον χαιρετισμό του, εξέφρασε τη βαθιά συγκίνηση και υπερηφάνειά του για την παρουσία των Μανιατών στον τόπο μας, τονίζοντας ότι η Μάχη του Τράχηλα αποτελεί σύμβολο ενότητας και κοινών αγώνων Κρητών και Μανιατών για την ελευθερία. Υπογράμμισε ότι οι ήρωες εκείνοι πολέμησαν και θυσιάστηκαν για τα ίδια ιδανικά που παραμένουν διαχρονικά ζωντανά , την πίστη, την αξιοπρέπεια και την αγάπη για την πατρίδα. Ο κ. Ταταράκης ευχαρίστησε θερμά τον Δήμαρχο Ανατολικής Μάνης, κ. Πέτρο Ανδρεάκο, καθώς και την αποστολή των Μανιατών για την παρουσία τους και τη συγκινητική συμμετοχή τους στις εκδηλώσεις τιμής,τονίζοντας ότι η παρουσία τους δεν είναι απλώς τιμητική,είναι συνέχεια μιας σχέσης αίματος, τιμής και πίστης.Παράλληλα, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς τον Σεβαστό Ηγούμενο της Μονής Αγίου Πνεύματος για την άψογη οργάνωση και τη θερμή φιλοξενία, που ανέδειξαν το πνεύμα ενότητας και σεβασμού προς τους ήρωες της ιστορίας μας.
Στον χαιρετισμό του, ο Δήμαρχος Ανατολικής Μάνης, κ. Πέτρος Ανδρεάκος, εξέφρασε τη βαθιά του εκτίμηση προς τον Ηγούμενο της Μονής Αγίου Πνεύματος π. Βαρθολομαίο , εκθειάζοντας τον δυναμισμό και το έργο του. Όπως τόνισε, ο Ηγούμενος διαθέτει το θάρρος και τη δύναμη να μιλά με παρρησία για τις μεγάλες αξίες της πίστης, της οικογένειας και της πατρίδας, αξίες που οικοδομούν ανθρώπους με ιδανικά, σε μια εποχή όπου όλα αμφισβητούνται. Παράλληλα, ο κ. Ανδρεάκος εξέφρασε τις θερμές του ευχαριστίες στο Δήμαρχο κ. Ιωάννη Ταταράκη για τη φιλοξενία και τη φιλία των Κρητικών, επισημαίνοντας ότι Μανιάτες και Κρητικοί πορεύονται ενωμένοι από κοινούς αγώνες και ιδανικά.
Για το ιστορικό της Επετείου η κεντρική ομιλία δημοσιογράφος κ. Εύας Λαδιά, αναφέρθηκε με ιστορική τεκμηρίωση στα γεγονότα της εποχής, αναδεικνύοντας τη στρατηγική και ηθική σημασία της Μάχης του Τράχηλα για την πορεία του Κρητικού Αγώνα. Αναλυτικά σημείωσε: Αυτό που αξίζει να τονιστεί είναι ότι ο Πετροπουλάκης ερχόμενος στην Κρήτη να πολεμήσει έφερε μαζί του όλο τον ανθό της οικογενείας του εκτός από το γιο του Λεωνίδα και τα αδέλφια του Αναστάσιο και Μιχαήλ είχε μαζί του και το 16χρονο εγγονό του Γεώργιο και όπως αναφέρει ο Γάλλος εθελοντής της Κρητικής Επανάστασης Φλουράνς «εν Κρήτη εμάχοντο τρεις γενιές Πετροπουλάκηδων .πατήρ , υιός και εγγονός μαζί με τους παράπλευρους κλάδους της οικογένειάς των» .Μέχρι σήμερα, σεβαστό μου ακροατήριο, στεκόμαστε πάντα στα γεγονότα που φωτίζονται από ακραίες πράξεις λεβεντιάς κι όμως πέρα από τον ηρωισμό είναι κι άλλες παράμετροι που αξίζει να προσέξουμε .Ο Δημήτριος Πετροπουλάκης δεν ήταν μόνον αρχάγγελος στα μετερίζια αλλά και τιτάνας αντίστασης στις προκλήσεις των πολιτικών σκοπιμοτήτων. Δεν πρέπει να του αναγνωρίσουμε μόνο την αγωνιστική του παρουσία στην Κρήτη, αλλά το σθένος της ευθυκρισίας του, να παρακάμψει τα πολιτικά παιγνίδια και να ξεκινήσει τη στρατολόγηση ανδρών, κόντρα στις φήμες που κινδυνολογούσαν και μάλιστα να μαζεύει άνδρες, λίγα μόλις μέτρα από την Οθωμανική πρεσβεία στην Αθήνα. Μάζεψε κόσμο κι από τον Πειραιά, πριν έρθει να συμπληρώσει από τη φάρα του και ποιος μπορούσε να αδιαφορήσει στο κάλεσμά του .Στα τέλη Νοεμβρίου του 68, ενώ ο αγώνας ψυχορραγούσε, ο λαός στην Κρήτη ήταν αποκαμωμένος από την πείνα και τις δυστυχίες του πολέμου και η ευρωπαϊκή διπλωματία σταθερά προσηλωμένη στο δόγμα της εδαφικής ακεραιότητας της Τουρκίας, η κυβέρνηση Βούλγαρη πιεζόμενη από τις καταστάσεις ξανάστειλε τον Πετροπουλάκη με χίλια ντουφέκια και μπόλικους ζαερέδες να ενισχύσει τον αγώνα. Μεταξύ των εθελοντών ήτανε ο αδελφός του Αναστάσιος, ο γιος του Λεωνίδας και οι εγγονοί του Γεώργιος και Σπυρίδων, συμμετείχαν δηλαδή στο σώμα αυτό τρεις γενιές Πετροπουλάκηδες. Μάλιστα ο Γεώργιος, ο οποίος ήταν ανθυπολοχαγός του Ελληνικού Στρατού, για να συμμετέχει στο εθελοντικό σώμα σκηνοθετήθηκε λιποταξία και κλοπή δύο πυροβόλων του στρατού, προκειμένου ν’ αποστραβώσουν τους ξένους διπλωμάτες στην Αθήνα. Στις μάχες που δόθηκαν στις Βρύσες, στον Κισσό, στον Τράχηλα και την Κρύα Βρύση, οι απώλειες των Μανιατών – φονευθέντων και αιχμαλωτισθέντων – ξεπερνούσαν τους τριακόσιους.
Η μάχη στις 8 του Δεκέμβρη, γνωστή σήμερα ως η μάχη Τράχηλα – Αγίου Πνεύματος ήταν μετά την ολοκαύτωση του Αρκαδίου, η δεύτερη πολύνεκρη συμφορά της μεγάλης Κρητικής Επανάστασης και σήμανε την αρχή για την οριστική λύση του αγώνα. Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με ενός λεπτού σιγή, την απόδοση του ύμνου “Τη Υπερμάχω”, την ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου, και καλλιτεχνικό πρόγραμμα αφιερωμένο στη μνήμη των Ηρώων, με συμμετοχή παραδοσιακών συγκροτημάτων και καλλιτεχνών του Δήμου Αγίου Βασιλείου, που με τη μουσική και τους χορούς τους τίμησαν τις ηρωικές μορφές της Ιστορίας.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους: ο Ανεξάρτητος Βουλευτής Επικρατείας, τέως Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Ναύαρχος κ. Ευάγγελος Αποστολάκης, ο Θεματικός Αντιπεριφερειάρχης κ. Μιχάλης Βαμβουκας, ο Δήμαρχος Αγίου Βασιλείου κ. Ιωάννης Ταταράκης , ο Δήμαρχος Ανατολικής Μάνης κ. Πέτρος Ανδρεάκος, ο Δήμαρχος Σφακίων κ. Ιωάννης Ζερβός, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αμαρίου κ. Γαλατιος Μοσχονάς, η Αντιδήμαρχος Ανατολικής Μάνης κ. Ελένη Δρακουλακου, ο Περιφερειακός Σύμβουλος Επικεφαλής της Λαϊκής Συσπείρωσης κ. Νικόλαος Μανουσάκης, ο Δημοτικός Σύμβουλος Επικεφαλής της Λαϊκής Συσπείρωσης κ. Θανάσης Χαριτάκης, εκ μέρους του Στρατού ο Διοικητής του ΠΑΠ Αντισυνταγματάρχης κ. Κωνσταντίνος Λεοναρδοπουλος, ο εκπρόσωπος της Πυροσβεστικής υπηρεσίας Ρεθύμνου Υποπυραγος κ. Αβραάμ Βεισακης , ο Εκπρόσωπος του Λιμενικού Πλωτάρχης κ. Χαράλαμπος Κιαγιάς , ο πρώην Ανώτατος Αξιωματικός της Ελληνικής Αστυνομίας κ. Βασίλειος Αποστολάκης, την ΤΚ Κισσού εκπροσώπησε ο κ. Σταύρος Μαθιουδάκης, ενώ παρέστησαν οι Πρόεδροι των ΤΚ Άση Γωνιάς κ. Γεώργιος Σμπυράκης , Αγκουσελιανων – Παλαιολουτρων κ. Ράνια Δούκα, Μελαμπων κ. Κωνσταντίνος Βασιλάκης, Σελλιων κ. Ιωάννης Ξερουδακης, ο Εκπρόσωπος της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας Παραρτήματος Χανίων- ΡεθύμνουΣμήναρχος Ε.Α. κ Εμμανουήλ Γαραντωνάκης, τον πολιτιστικό Σύλλογο Κισσού το Μέλος του ΔΣ κ. Ζαχαρίας Στρατιδακης, ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου ΆσηΓωνιάς κ. Γεώργιος Παπαδονικολακης, ο Πρόεδρος του Συλλόγου προβολής Κισσάμου «η Γραμβούσα» και Αντιπρόεδρος της Ένωσης πολιτιστικών Συλλόγων Κισάμουκ. Δημήτριος Γρυμπαουλάκης, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Βρακοφόρων Δυτικής Κρήτης κ. Χαράλαμπος Σιδεράκης.
Την εκδήλωση πλαισίωσαν Πολιτιστικά Σωματεία και Σύλλογοι του Νομού Ρεθύμνου ενώ ομάδα Καλλιτεχνών του Δήμου Αγίου Βασιλείου τίμησαν με την μουσική τους την μνήμη των Ηρώων.
Συμμετείχαν με ριζίτικο τραγούδι ο Παραδοσιακός Σύλλογος «Ετεοκρήτες» , το Σώμα Αποδόσεως Τιμών του Δήμου Ανατολικής Μάνης και ο Σύλλογος των Απανταχού Μανιατώνη Μάνη με την πρόεδρο της κ. Δήμητρα Κούβαρη, ο Παραδοσιακός Σύλλογος «Ακρητες», ο Λαογραφικός Όμιλος Τζανιδάκη , Ο Λαογραφικός Όμιλος Χοροκρητες, ο Λαογραφικός Όμιλος Λάζαρος και Μανώλης Χνάρης, ο Παραδοσιακός Σύλλογος «τα Πυρρίχια δρώμενα» και ο Σύλλογος Αναβιωτων Ρεθύμνου Φρουρά Μονής Αρκαδίου.
