Μια πολύ όμορφη εκδήλωση αναβίωσης του εθίμου του Κλήδονα έγινε την Παρασκευή 7 Ιουλίου 2016 στην Κόρινθο, από την Ένωση Κρητών Κορινθίας και προστέθηκε στις πολύ αξιόλογες δραστηριότητές της.
Μέλη της Ένωσης επιμελήθηκαν τα σκηνικά και την κατάλληλη διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου. Την αναβίωση του εθίμου ανέλαβαν μέλη των εξαίρετων χορευτικών της Ένωσης, υπό την επίβλεψη του χοροδιδασκάλου Νίκο Δασκαλάκη, η δε μουσική επιμέλεια ανατέθηκε στον Άρη Πρεβεζάνο (λύρα) και Νίκο Βενετάκη (λαγούτο), που απέδωσαν θαυμάσια τις μαντινάδες του Κλήδονα και το υπόλοιπο κρητικό πρόγραμμα.
Την παρουσίαση του εθίμου και τον εν γένει συντονισμό ανέλαβε το μέλος της Ένωσης Σταύρος Φωτάκης, που παρουσίασε με τον δικό του βιωματικό τρόπο το έθιμο, στους Κρήτες και μη, που παρακολούθησαν την εκδήλωση.
Συνοπτικά ανέφερε τα εξής:
Ο Κλήδονας είναι ένα πολύ παλιό έθιμο και το συναντούμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Είναι μια λαϊκή μαντική διαδικασία, από τις πιο τελετουργικές όλων των παραδόσεων του τόπου μας, σύμφωνα με τον οποίο αποκαλύπτεται στις άγαμες κοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.
Πρώτη από τούτες τσ’ εκδηλώσεις, που αρχίζανε την παραμονή, ήτανε να μαζέψουνε τσι ξερούς Μάηδες, που εκρέμουντανε από την Πρωτομαγιά στο ανώφιλιο κάθε πόρτας του χωριού, να τσι κάμουνε σωρό στην πλατέα και να τωνε βάλουνε φωθιά. Επηδούσανε ύστερα από πάνω και ελέγανε ξόρκια γή εκάνανε διάφορες ευχετήριες επικλήσεις.
Του Άϊ Γιάννη τσι φωθιές όποιος θα τσι πηδήξει,
πολλές φορές και δεν καεί, χρόνια πολλά θα ζήσει.
Εσύ ’σαι αιτία κι έπαιξα μες στη φωθιά το σάλτο,
ούτε παραπονέθηκα, ούτε μετάνιωσά το.
Βάλε με πυροσβέστη σου τη πυρκαγιά να σβήσω,
το πυρωμένο σου κορμί εγώ θα το δροσίσω.
Με το που εσβήνανε οι φωθιές οι κοπελοπούλες και τα παλικαρόπουλα του χωργιού εμαζώνουντανε σε μια μεγάλη αυλή, για να συνεχίσουνε το τελετουργικό του εθίμου. Εδιαλέγανε μια από τσι κοπελιές του χωργιού, που να τηνε λένε Μαρία και που να ζούνε και οι δυό γονέοι τζη και την επέμπανε με το σταμνί στον ώμο να φέρει από τη βρύση τ’ αμίλητο νερό.
Άμε να φέρεις το νερό στο Κλήδονα να βάλεις,
μόνο στη στράτα πρόσεξε κουβέντα να μη βγάλεις.
Άμε να φέρεις το νερό Μαρία του Κληδόνου
και πιές κι εσύ ζευγαρωτή να βρίσκεσαι του χρόνου.
Κάμε ’να ζάλο κοπελιά με λεβεδιά και χάρη
κι άμε να φέρεις το νερό από το κουτσουνάρι.
Από τ’ αμίλητο νερό σέ ’χουνε ποτισμένη
κι από τα δυό χειλάκια σου μια λέξη δε σου βγαίνει.
Νερό τσ’ αγάπης κουβαλείς και δός μου ’να φλιτζάνι,
να βάλω στη καρδούλα μου απού πονεί να γιάνει.
Θέλω το λαϊνάκι σου μικρή μου να το πιάσω
κι από τα χείλη σου νερό να πιώ να ξεδιψάσω.
Δός μου νερό να δροσιστώ η δίψα μου να σβήσει
κι έλα κι εσύ να δροσιστείς απ’ τη δική μου βρύση.
Τα παλικαρόπουλα επαρακολουθούσανε να ειδούνε ποιά ’θελα στείλουνε να πάρει τ’ αμίλητο νερό, για ν’ αρχίξουνε να τηνε πειράζουνε και να τηνε κάμουνε να μιλήσει. Τ’ άδειαζενε ύστερα στο κουρούπι κι ερίχνανε μέσα οι νέοι κι οι νέες τα «ριζικάρια» γή «ριζικά», όπως ελέγανε διάφορα προσωπικά τωνε πράματα.
Αφού μπούνε ούλα τα ριζικάρια στο κουρούπι η Μαρία κλειδώνει τον Κλήδοναμε τσι παρακάτω μαντινάδες:
Κλειδώνομε τον Κλήδονα στ’ Άϊ Γιαννιού τη χάρη
και παραδίδομέ ντονε στ’ άστρα και το φεγγάρι.
Τ’ άστρα να πούν’ το ριζικό που το κατένε μόνο,
α παντρευτούμενε κι εμείς ετούτονέ το χρόνο.
Για τα ριζικάρια και οι παρακάτω μαντινάδες.
Τα ριζικάρια έχουνε ερωτικές ελπίδες
και πεθυμιές οι κοπελιές και οι ντελικανήδες.
Άϊ μου Γιάννη Πρόδρομε θα σου γνωρίζω χάρη,
μαζί με την αγάπη μου να βγει το ριζικάρι.
Τα ριζικάρια σκέπασε και να μην αλαργάρεις,
να μην τα πάρει στα κρυφά κανένας κατεργάρης.
Με του Κληδόνου το κλειδί κλειδώνεις, ξεκλειδώνεις
και με μαθιές ερωτικές ούλους τσι ξεσηκώνεις.
Την άλλη μέρα το κοντομεσήμερο, εμαζεύγουντανε οι νέοι σε μια μεγάλη αυλή του χωριού, για να ανοίξουνε τον Κλήδονα.Έκανε το σταυρό τζη τρεις φορές η Μαρία, έστριβενε τρεις φορές το κλειδί απάνω στο κόκκινο πανί κι έλεγε:
Ανοίγομε το Κλήδονα στ’ Άϊ Γιαννιού τη χάρη
κι απού ΄χει βάλει ριζικό ας έρθει να το πάρει.
Εσυνεχίζανε οι κοπελιές να βγάνουνε από το κουρούπι ριζικάρια και το Μαργιό να διαβάζει μαντινάδες:
Απόψε σ’ είδα στ’ όνειρο χαρώ το τ’ όνειρό μου,
πως ήταν τα χεράκια σου πλεγμένα στο λαιμό μου.
Ήθελα νά ’χα δυό καρδιές να στάζει η μια το αίμα
κι η γι άλλη το κρυγιό νερό πουλάκι μου για σένα.
Άνοιξε κλείσε τη καρδιά και ξάνοιξε με τρόπο,
να ειδείς πως σού ’χω μάθια μου ξεχωρισμένο τόπο.
Τα δάκρυά μου νερατζανθούς σε μια κλωστή μπρουλιάζω,
στο ’κόνισμά σου τάξιμο μικιό μου τα ’τοιμάζω.
Και δυο μαντινάδες απού ‘γραψα, για Δήμαρχο και Πρόεδρο του Συλλόγου:
Δήμαρχε σου ευχόμαστε νά ’σαι παρών του χρόνου,
να ξαναεορτάσομε τη μέρα του Κληδόνου.
Αγαπητή μου Πρόεδρος, Μαρία παινεμένη,
στην Ένωση να στέκεσαι ψηλά σαν το μπεντένι.
Μα και οι συνεργάτες σου άξιοι στυλοβάτες,
χαλάλι τους να πορπατούν τση Κρήτης μας τσι στράτες.
Και διάφορες ερωτικές μαντινάδες.
Τ’ Άϊ Γιαννιού του Κλήδονα γλεντούν οι μερακλήδες,
οι ερωτιάρες κοπελιές και οι ντελικανήδες.
Άϊ μου Γιάννη Κλήδονα, Κλειδούχε, Κλειδονιάρη,
βλέπε μου την αγάπη μου άλλος να μη την πάρει.
Με του Κληδόνου το κλειδί το στήθος σου θ’ ανοίξω,
να ειδώ που κρύβεις τη καρδιά να σου τη διαρρήξω.
Ο έρωτας κι ο Κλήδονας τον κόσμο κληδονίζουν
και θηλυκούς κι αρσενικούς ούλους τσι ξεμυαλίζουν.
Ο έρωτας κι ο Κλήδονας είναι κατεργαρέοι
κι έχουν τα μήλα δόλωμα κι οι κοπελιές κι οι νέοι.
Κι εδά εδά άρχιζενε να βγαίνει πότε λίγο και καμιά πειραχτική μαντινάδα.
Μούδε καλό μουδέ κακό δε θέλ’ απ’ όνομί σου,
κιτρινοκολοκύθα μου γιατί βρωμεί τ’ ατζί σου.
Δε θέλ’ από το σόϊ σου ψώρά ’χεις και φοβούμαι,
να μη την αναγκοληθώ και ντρέπομαι να ξούμαι.
Τα μάθια σου ’ναι σαν τ’ αυγά κι οι πισινοί βαρέλια
κι όντε γυρίσω και σε ειδώ ξεραίνομαι στα γέλια.
Λεβέντης είσαι και ντελής και δαχτυλιδομέσης,
μά ’ναι τα πόδια σου στραβά και σέβου να μην πέσεις.
Κι ως ετελείωνενε ο Κλήδονας, επλύνανε οι κοπελιές τα μούτρα τωνε, με το μιλημένο εδά μπλιό νερό κι ήρχουντανε οι δίσκοι με τσι μεζέδες και τα κρασόρακα.Και το πρόσαργο απής ετέλειωνενε ο χορός, επαίρνανε οι κοπελιές ένα μεγάλο καρφίχτη και επηγαίνανε σε ένα πηγάδι απού ’ναι στα σόχωρα. Τον εσταίνανε από πάνω από το στόμα του πηγαδιού. Ερίχνανε ένα χαλικάκι μέσα στο νερό και στσι κύκλους απού ’κανενε, αναζητούσανε μέσα στον καρφίχτη να ειδούνε το πρόσωπο του παλικαριού που ’θελα τσ’ αγαπήσει και ’θελα τσι παντρευτεί.
Και μαντινάδες του καρφίχτη:
Μες στο καθρέφτη ξάνοιξε του πηγαδιού τη μέση,
να ειδείς ποιό νιό θα παντρευτείς σ’ αρέσει δε σ’ αρέσει.
Στη κεφαλή σου φόρεσε το κόκκινο μαντήλι
κι άμε να κάτσεις κοπελιά στου πηγαδιού τα χείλη.
Με το που τελείωσε η περιγραφή και αναβίωση του εθίμου, στήθηκε ένα τρικούβερτο γλέντι, με πολύ κέφι που κράτησε αρκετά μετά τα μεσάνυχτα. Συγχαρητήρια στο Δ.Σ που αποφάσισε και πραγματοποίησε αυτή την διαφορετική παραδοσιακή εκδήλωση, στους συμμετέχοντες και σε όλους που βοήθησαν να γίνει.
Κόρινθος, Παρασκευή 8 Ιουλίου 2016
Σταύρος Φωτάκης
