Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Μετεωρολογίας 2015
Ο φετινός εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Μετεωρολογίας είναι αφιερωμένος στο θέμα: “Από τη Γνώση για το κλίμα στη Δράση για το κλίμα’’. Το θέμα αυτό μπορεί να πει κανείς ότι έχει διπλή ανάγνωση.
Η μια πλευρά αναφέρεται στο γεγονός ότι η γνώση και η κατανόηση γύρω από το κλίμα είναι αναγκαία για τη δράση για το κλίμα. Η δράση αυτή βέβαια συνδέεται με την ανάγκη αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, που έχει πραγματοποιηθεί τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα και τις αρχές του 21ου αιώνα. Η δεύτερη ανάγνωση επισημαίνει ότι απαιτείται πλέον επιτακτικά να περάσουμε από τη γνώση για το κλίμα στη δράση για το κλίμα. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να σχεδιάσουμε δράσεις σε όλους τους κοινωνικοοικονομικούς τομείς, στις υποδομές και τα συστήματα που θα έχουν ως αποτέλεσμα την προσαρμογή της οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος στην κλιματική αλλαγή που ήδη έχει καταγραφεί.
Έχει ενδιαφέρον να δούμε, κάνοντας μια αναδρομή στους παρελθόντες εορτασμούς για το κλίμα, που καθιέρωσε ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (ΠΜΟ) από το 1961, πως και πότε άρχισε να αναφέρεται το κλίμα ή επίθετο σχετικό με το κλίμα στο θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Μετεωρολογίας (ΠΗΜ).
Ξεκινώντας από τις δύο πρώτες δεκαετίες του ’60 και του ’70, είναι εντυπωσιακό ότι δεν υπάρχει αναφορά στο κλίμα στο θέμα του εορτασμού. Κυριαρχούσε η έννοια Μετεωρολογία, δευτερευόντως ο Καιρός και σε συνδυασμό με διάφορους τομείς της οικονομίας (Γεωργία, τουρισμός, ενέργεια κλπ.). Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, του ’80 και του ’90, υπάρχουν πέντε περιπτώσεις εορτασμού, όπου γίνεται αναφορά στο κλίμα ή κλιματικό (ή). Τέλος, στις τελευταίες δεκαετίες του ’00 και ’10, διπλασιάζονται οι σχετικές αναφορές (10) στο κλίμα ή σε παρόμοιους όρους, σε σχέση με τις δεκαετίες του ’80 και ΄90 (5). Η αυξητική αυτή αναφορά στο κλίμα στους εορτασμούς για την ΠΗΜ, όπως κινούμαστε προς τις πρόσφατες δεκαετίες, δεν είναι καθόλου τυχαία. Αντιθέτως συνδέεται με το αναδυόμενο (τότε) φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεων της σε όλους τους κοινωνικοοικονομικούς τομείς, αλλά και την σπουδαιότητα του κλίματος γενικά, ως ενός περιβαλλοντικού πόρου που χρειάζεται προστασία.
Επιπροσθέτως, είναι ενδιαφέρον να δει κανείς τη θεματολογία του εορτασμού τις δύο τελευταίες δεκαετίες ’00 και ’10. Παρατηρούμε ότι γίνεται αναφορά στο κλίμα σε συνδυασμό με έννοιες και φαινόμενα που παρατηρούνται ή αναδύονται περισσότερο αυτές τις δεκαετίες. Όπως ο εθελοντισμός για τον καιρό, το κλίμα και το νερό, τα καιρικά και ακραία καιρικά φαινόμενα, η συμβολή της πληροφορικής και των επικοινωνιών στη μετεωρολογία και την κλιματολογία, η σχέση κλίματος και βιώσιμης ανάπτυξης, οι φυσικές καταστροφές και η σχέση τους με τον καιρό και το κλίμα και τέλος αναφορές σε μια προσωποποιημένη σχέση – ευθύνη με το κλίμα (Our future climate / Το μελλοντικό μας κλίμα, Climate for you / Κλίμα για εσένα κ.α.).
Αλλά ας επανέλθουμε στο θέμα του φετινού εορτασμού, ”Γνώση για το κλίμα για δράση για το κλίμα”. Υποστηρίζεται δηλαδή από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό ότι η γνώση σχετικά με το κλίμα, αλλά και τον καιρό και το νερό αποτελεί αναγκαία παράμετρο για το σχεδιασμό και την ανάπτυξη και υλοποίηση δράσεων σε παγκόσμιο, περιοχικό, εθνικό και τοπικό επίπεδο. Οι δράσεις αυτές συνδέονται με τη μείωση των κινδύνων από τις φυσικές καταστροφές και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, τη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου για τον περιορισμό του φαινόμενου της κλιματικής αλλαγής στο μέλλον και τέλος, την υποστήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης που δεν εξαντλεί τους φυσικούς και γενικότερα περιβαλλοντικούς πόρους.
Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (ΠΜΟ) έχει δημιουργήσει το Παγκόσμιο Πλαίσιο για τις Κλιματικές Υπηρεσίες (Global Framework for Climate Services, GFCS), που άρχισε να υλοποιείται το 2012, ύστερα από μια πρώτη σχετική απόφαση στην τρίτη Παγκόσμια Διάσκεψη για το Κλίμα (World Climate Conference -3). Ο ΠΜΟ υποστηρίζει ότι από τα απλά κλιματικά δεδομένα, τα κλιματικά προϊόντα, τις κλιματικές πληροφορίες, θα πρέπει να περάσουμε στις υπηρεσίες γύρω από το κλίμα, που θα είναι εύκολα διαθέσιμες, κατανοητές και αξιοποιήσιμες από τους ανθρώπους που λαμβάνουν αποφάσεις, από εκείνους που εμπλέκονται σε επιχειρηματικές δραστηριότητες στους διάφορους τομείς της οικονομίας (γεωργία, τουρισμός, μεταφορές, ενέργεια και ιδιαίτερα ανανεώσιμες πηγές κλπ.), ή από φορείς του κρατικού μηχανισμού στους τομείς π.χ. της υγείας, της πολιτικής προστασίας κλπ.
H υλοποίηση του ως άνω Πλαισίου υπηρεσιών γύρω από το κλίμα, θα υλοποιείται και σε εθνικό επίπεδο με τη συνεργασία αρμόδιων φορέων και κυρίως μέσω των εθνικών μετεωρολογικών και υδρολογικών υπηρεσιών. Για αυτό το λόγο είναι πολύ σημαντικό να στηριχθούν οι σχετικές υπηρεσίες σε εθνικό επίπεδο, όπως η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ) στη χώρα μας. Είναι γεγονός ότι υπάρχουν θέματα που αφορούν συγκεκριμένα την ΕΜΥ και πρέπει να αντιμετωπιστούν (με σχεδιασμένες παρεμβάσεις), είτε αυτά συνδέονται με τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της, την ενίσχυση με προσωπικό καθώς και τη στήριξη και ανάπτυξη των δικτύων μετεωρολογικής παρατήρησης (μετεωρολογικοί σταθμοί, μετεωρολογικά ραντάρ κλπ.).
Νίκος Εμμ. Καραταράκης
Μετεωρολόγος – Περιβαλλοντολόγος, DIC, Msc, MBA
