Η Ναταλία Κωτσάνη και ο Τάσος Κοφοδήμος, δύο από τους πιο δραστήριους ερμηνευτές και δημιουργούς της νεότερης εγχώριας μουσικής σκηνής, ενώνουν τις δυνάμεις τους μελοποιώντας και ερμηνεύοντας για πρώτη φορά τον Απόκοπο του Μπεργαδή, σε μια πρωτότυπη μουσική παράσταση!
Το Rethemnos Live μίλησε με τους δύο δημιουργούς της μουσικής παράστασης που θα πραγματοποιηθεί στο Ρέθυμνο την Τρίτη 2 Σεπτεμβρίου (Θέατρο Ερωφίλη στη Φορτέτζα – Έναρξη 21:00).
Ποιος από τους δύο «ανακάλυψε» τον Απόκοπο;
Ναταλία Κωτσάνη: Ξεκίνησε από μια αναζήτηση ενός έργου προς μελοποίηση, που να φέρει στοιχεία λαϊκής ποίησης και ιδιωματισμούς. Όταν βρέθηκα μπροστά στον Απόκοπο και διάβασα τους πρώτους μόλις στίχους, ένιωσα σαν να ανακάλυψα έναν κρυμμένο θησαυρό. Με συνεπήραν οι εικόνες του, με ξάφνιασε η διαχρονικότητα και η απουσία διδακτισμού της γραφής του Μπεργαδή. Σκεφτόμουν να πειραματιστώ με τη μελοποίηση του έργου αυτού, αλλά χωρίς αυτή να επισκιάσει τη δύναμη του λόγου, και της ιδιαίτερης «προφορικότητας» που έφερε μαζί του. Θα ήθελα επίσης να το μοιραστώ ερμηνευτικά, καθώς, παρότι η αφήγηση φαίνεται να γίνεται από ένα πρόσωπο, στο δικό μου μυαλό κυριαρχούσε ένα έντονο στοιχείου διαλόγου καθ’ όλη τη ροή του κειμένου. Δυο κόσμοι διαφορετικοί που ξεδιπλώνονται. Κάπως έτσι η ιδέα έμεινε στο «συρτάρι» για κάποια χρόνια, και το έναυσμα για την επανεκκίνηση ήταν η συνεργασία μουγια μια σειρά συναυλιών, με τον Τάσο Κοφοδήμο, που του άρεσε πολύ η ιδέα και, ως φιλόλογος, ήξερε το ποίημα από τα φοιτητικά του χρόνια.
Πώς άρχισε το project του Ἀπόκοπου;
Τάσος Κοφοδήμος: Ξεκίνησε σχεδόν σαν πείραμα, να δοκιμάσουμε πώς στέκεται ο λόγος του Μπεργαδή μέσα στη μουσική. Σύντομα όμως είδαμε ότι η γλώσσα, η εικόνα και η δύναμη του έργου άνοιγαν έναν ολόκληρο μουσικό κόσμο. Από τις πρώτες παρουσιάσεις ως σήμερα, το project έχει πάρει μορφή, έχει ταξιδέψει σε σκηνές και χώρους και συνεχίζει να μεγαλώνει μαζί μας.
Πότε παρουσιάστηκε πρώτη φορά και πώς δημιουργήθηκε η ομάδα των συντελεστών;
Ναταλία Κωτσάνη: Μόλις ετοιμάσαμε τις πρώτες συνθέσεις απευθυνθήκαμε στο Βασίλη Ρακόπουλο, που εκτιμώ πολύ, θεωρώ βαθιά βιωματική τη σχέση του με τη μουσική και πίστευα ότι θα του ταιριάζει. Του άρεσε η ιδέα να συμμετέχει και κάπως έτσι, φτιάχνοντας τον πρώτο μουσικό πυρήνα, με το Βαγγέλη Ζωγράφο στο κοντραμπάσο και τον Άγγελο Πολυχρόνου στα κρουστά, είχαμε τη χαρά η πρόταση να επιλεχθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού για το πρόγραμμα «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός 2023» ώστε να παρουσιαστεί εκείνη τη χρονιά στο Κάστρο των Τρικάλων. Τη μουσική θα συνόδευε με προβολή σε πραγματικό χρόνο η εικαστικός Ναταλία Μαντά με τις ψηφιακές και αναλογικές της δημιουργίες, ενώ υπεύθυνος για το σχεδιασμό του φωτισμού ήταν ο Αλέξανδρος Πολιτάκης.Καθώς προετοιμάζαμε εκείνη την πρώτη παρουσίασητον Αύγουστο του 2023, ο Βασίλης είχε την ιδέα να απευθυνθεί στον Ross Daly και να του στείλει τις παρτιτούρες του έργου. Προς μεγάλη μας έκπληξη ο Ross δέχθηκε να συμμετέχει. Στην πρώτη πρόβα που κάναμε για τα Τρίκαλα, ακούγοντας τον ήχο του Ross, ένιωσα πώς η προσωπικότητα, και η πορεία ενός μουσικού μπορεί να υπερβαίνει τις γραμμές του πενταγράμμου.
Πόσο δύσκολο ήταν να μελοποιηθεί και να διατηρηθεί η γλώσσα του ποιήματος στα τραγούδια;
Τάσος Κοφοδήμος: Η δυσκολία υπήρξε, γιατί η γλώσσα του Ἀποκόπου είναι πλούσια, πυκνή και μακρινή από την καθημερινή μας χρήση. Όμως αυτή ακριβώς η γλώσσα είναι που μας γοήτευσε και μας καθοδήγησε. Προσπαθήσαμε η μουσική να μην καλύψει τον λόγο αλλά να τον φωτίσει και να διατηρηθεί η αυθεντικότητα χωρίς να χαθεί η άμεση συγκίνηση για τον σημερινό ακροατή.
Τι μηνύματα μας δίνει ο Ἀπόκοπος;
Τάσος Κοφοδήμος: Ο Ἀπόκοπος μιλά για την ανθρώπινη μοίρα, για το πέρασμα από τη ζωή στον θάνατο, αλλά και για την ελπίδα, την αγωνία, την ανάγκη για λύτρωση. Μας θυμίζει ότι ο άνθρωπος, όποια κι αν είναι η εποχή του, στέκεται πάντα μπροστά στα ίδια μεγάλα ερωτήματα.
Ηχογραφήθηκε η δουλειά αυτή;
Ναταλία Κωτσάνη: Η αλήθεια είναι ότι δεν είχαμε σκεφτεί να μπούμε στο στούντιο, και ήταν ο Ross που μας πρότεινε να ταξιδέψουμε με όλη την ομάδα στην Κρήτη, και να ηχογραφήσουμε όλοι μαζί. Έτσι ετοιμάσαμε μια έκδοση που περιλαμβάνει τις ηχογραφήσεις αλλά και ολόκληρο το κείμενο του Απόκοπου βασισμένο στην έκδοση του 1509 και με δική μου επιμέλεια (για λόγους δικαιωμάτων). Στις ηχογραφήσεις περάσαμε μια καταπληκτική εβδομάδα, κάναμε πρόβες στο Μουσικό Εργαστήριο Λαβύρινθος στο Χουδέτσι, γνωρίσαμε τους ανθρώπους εκεί, και το μέγεθος αυτού του παγκόσμιου οργανισμού που μετρά πλέον επτά παραρτήματα σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο.
Μπορούμε να πούμε ότι η ιστορία του έχει βάση στο σήμερα;
Τάσος Κοφοδήμος: Απόλυτα. Κάθε εποχή κουβαλά την αγωνία για το τι υπάρχει πέρα από το τώρα, για την αλήθεια, για το νόημα της ύπαρξης. Ο Ἀπόκοπος μπορεί να γράφτηκε τον 16ο αιώνα, αλλά ο καθένας μας μπορεί να δει μέσα του τους δικούς του φόβους, τις δικές του ελπίδες. Είναι ένας καθρέφτης που μας αφορά σήμερα όσο και τότε.
Στην παρουσίαση συμμετέχουν ο Ross Daly και ο Βασίλης Ρακόπουλος. Τι σημαίνει για εσάς αυτή η συνεργασία;
Τάσος Κοφοδήμος: Η παρουσία του Ross Daly και του Βασίλη Ρακόπουλου είναι για εμάς μεγάλη χαρά και τιμή. Πρόκειται για δύο κορυφαίους μουσικούς, με τελείως διαφορετικές αφετηρίες αλλά με κοινή βαθιά σχέση με την ουσία της μουσικής. Ο Ross Daly, με την παγκόσμια οπτική και το ανοιχτό του πνεύμα, και ο Βασίλης Ρακόπουλος, με την ευαισθησία και την ελευθερία του αυτοσχεδιασμού του, δίνουν στο έργο μια άλλη διάσταση. Η συμβολή τους δεν είναι απλώς συνοδευτική∙ είναι σαν να ξανανοίγει ο Ἀπόκοπος σε νέους δρόμους, γεφυρώνοντας εποχές και ήχους.
Πότε και που θα γίνει η παρουσίαση του Απόκοπου στην Κρήτη;
Ναταλία Κωτσάνη: Είναι τιμή για εμάς η πρόσκληση του Μουσικού Εργαστηρίου Λαβύρινθος και του καλλιτεχνικού του διευθυντή, Ross Daly, ο Απόκοπος να αποτελεί τη συμμετοχή του Λαβυρίνθου στο 2ο Φεστιβάλ των Τειχών στο Ηράκλειο. Παρουσιάστηκε στο Κηποθέατρο Μάνος Χατζιδάκις την Κυριακή 31 Αυγούστου.
Στη συνέχεια θα ταξιδέψει στη γενέτειρα (σύμφωνα με κάποιους μελετητές) του δημιουργού του, στο Ρέθυμνο, την Τρίτη 2 Σεπτεμβρίου. Ήταν συγκινητικό που βρεθήκαμε ξανά με όλη την ομάδα στο Χουδέτσι, εκεί όπου ξεκινήσαμε και τις πρώτες πρόβες για τις ηχογραφήσεις, ώστε να το προετοιμάσουμε ξανά για να το παρουσιάσουμε για πρώτη φορά στην Κρήτη!
