Το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας οργανώνει στις 23 και 24 Οκτωβρίου 2015 διεθνές συμπόσιο με τίτλο Διερευνώντας τη χρονική ετερότητα: μέτρηση του χρόνου και στάσεις απέναντι στο χρόνο στα Βαλκάνια και την Οθωμανική Αυτοκρατορία (16ος-20ός αιώνες).
Το συμπόσιο διεξάγεται στο πλαίσιο του προγράμματος «ΕΛ.ΙΣΤΟ.ΚΑΙΝΟ. – Ελληνική Ιστορία της Καινοτομίας (Οι κοινωνικές προϋποθέσεις της καινοτομίας – Όψεις της ελληνικής εμπειρίας)» και συγκεκριμένα της δράσης «Αντιλήψεις του χρόνου και μηχανικά μέτρα μέτρησής του στον ελληνικό χώρο, 18ος-20ός αιώνες», η οποία επιχειρεί να χαρτογραφήσει την ελληνική εμπειρία μετάβασης σε μια νεωτερική κουλτούρα του χρόνου.
Τα ερωτήματα που τίθενται και στα οποία η δράση αυτή του προγράμματος επιχειρεί να δώσει απαντήσεις, είναι τα εξής: Πώς και πότε υποδέχεται η ελληνική κοινωνία τα μηχανικά ρολόγια (δημόσια ή ιδιωτικά) και ποια είναι τα κανάλια και οι φορείς αυτής της τεχνολογικής και πολιτισμικής μεταφοράς; Σε ποια κοινωνικά περιβάλλοντα υιοθετείται καταρχήν και γενικεύεται αργότερα η χρήση του μηχανικού ρολογιού και ποιοι είναι οι χρήστες του και φορείς της νέας σχέσης με το χρόνο που χαρακτηρίζεται από την έμφαση στην χρονική πειθαρχία; Με ποιους τρόπους και πότε διαδίδονται και γενικεύονται στην Ελλάδα νεωτερικοί λόγοι και αντιλήψεις για τον χρόνο και τη χρήση του (χρονική συνέπεια, «οικονομία» χρόνου, εργάσιμος/ελεύθερος χρόνος κ.ο.κ.);
Για την επιτυχή διερεύνηση των παραπάνω ερωτημάτων ιδιαίτερα λυσιτελής κρίνεται η ένταξη της ελληνικής περίπτωσης στο ευρύτερο περιβάλλον των Βαλκανίων και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (η κληρονομιά της οποίας θεωρείται ως επί το πλείστον υπαίτια για τις συντηρητικές εκφάνσεις της ελληνικής κοινωνίας) και η συγκριτική της εξέταση τόσο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία όσο και με άλλες περιπτώσεις διάδοχών της εθνών-κρατών (Βουλγαρία, Σερβία). Με τον τρόπο αυτό η ελληνική ερευνητική κοινότητα θα μπορέσει να συμμετάσχει στη διεθνή θεωρητική συζήτηση για τις αντιλήψεις του χρόνου που θεωρούνται βασικός δείκτης της εισόδου μιας κοινωνίας στη νεωτερικότητα και της δεκτικότητάς της στις οικονομικές και τεχνολογικές καινοτομίες.
Το συμπόσιο θα διεξαχθεί στο κτίριο του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών (οδός Νικηφόρου Φωκά 130 και Μελισσηνού), στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου (τηλ. 2831025146). Οι ανακοινώσεις θα γίνουν στην αγγλική γλώσσα. Το Συμπόσιο συγχρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης) και εθνικούς πόρους με τη δράση «Κρηπίς» του επιχειρησιακού προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και επιχειρηματικότητα» (ΕΣΠΑ 2007-2013). Ακολουθεί το πρόγραμμα των εργασιών:
Παρασκευή, 23 Οκτωβρίου
Προεδρεύων: Αντώνης Χατζηκυριάκου (Ρέθυμνο)
17:00-17:20 Χαιρετισμοί
17:20-17:40 Ανδρέας Λυμπεράτος (Αθήνα-Ρέθυμνο), «Κατασκευάζοντας τη χρονική ετερότητα: Δυτικοί περιηγητές και μέτρηση του χρόνου στα οθωμανικά Βαλκάνια (16ος-19ος αιώνες)»
17:55-18:15 Διάλειμμα
18:15-18:35 Salim Ayduz (Μάντσεστερ), «Οθωμανικοί σταθμοί μέτρησης του χρόνου: τα μουβακιτχανέ»
18:50-19:10 Δημήτριος Χαριτάτος (Ρέθυμνο), «Δημόσια ρολόγια στη Βόρεια Ελλάδα, από τον 16ο αιώνα μέχρι το Μεσοπόλεμο»
19:25-19:45 Mehmet Kendirci (Τοκάτ), «Ο χρόνος ως εργαλείο οικοδόμησης της έννοιας του πολίτη στην Τουρκία, τέλη της οθωμανικής και αρχές της δημοκρατικής περιόδου»
Σάββατο, 24 Οκτωβρίου
Προεδρεύουσα: Nazan Çiçek (Άγκυρα)
10:00-10:20 Μανόλης Αρκολάκης (Αθήνα), «Ψυχαγωγία και ελεύθερος χρόνος στην Αθήνα την ‘εποχή της νεωτερικότητας’»
10:35-10:55 Rory Archer (Γκρατς), «‘Επιτάχυνση και επιβράδυνση’: χρονικότητες του εκσυγχρονισμού στη σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία»
11:10-11:30 Διάλειμμα
11:30-11:50 Μαρίνος Σαρηγιάννης (Ρέθυμνο), «‘Χρονικός εκσυγχρονισμός’ στην οθωμανική περίοδο πριν από το Τανζιμάτ»
12:05-12:25 Avner Wishnitzer (Τελ Αβίβ), «Η μηχανική του θείου χρόνου: ρολόγια και εξουσία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία του 18ου αιώνα»
12:40-13:25 Συμπεράσματα, συζήτηση, λήξη εργασιών.
Ρέθυμνο 741 00, Ελλάδα
