Με τα άρθρα 115 και 116 του νόμου 5072/2023 που ψηφίστηκε πριν από μερικές ημέρες, (ΦΕΚ Α’ 198/04.12.2023), με τίτλο «Δάνεια: Διαφάνεια, ανταγωνισμός, προστασία των ευάλωτων – Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2021/2167, επανεισαγωγή του προγράμματος «ΗΡΑΚΛΗΣ» και άλλες επείγουσες διατάξεις» εισήχθησαν νέες δυσμενείς ρυθμίσεις για τους δανειολήπτες, που τους στερούν κάποια από τα λιγοστά εναπομείναντα μέσα άμυνας που τους έχουν απομείνει.
Οι ρυθμίσεις αυτές, ευνοϊκές για τους servicers (εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων) και τα funds που εκπροσωπούν, έρχονται σε αντίθεση με όλο τον σκοπό του νόμου, που υποτίθεται ότι ψηφίστηκε για να επιτύχει συνθήκες ενημέρωσης και διαφάνειας και μεγαλύτερη προστασία για τους δανειολήπτες, απέναντι στις καταχρηστικές συμπεριφορές των πιστωτών τους.
Με τις συγκεκριμένες διατάξεις, αφενός δίνεται τέλος σε οποιαδήποτε αμφισβήτηση της νομιμοποίησής των servicers να προβαίνουν σε πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης (πλειστηριασμούς κατασχέσεις κλπ) για λογαριασμό των funds που κατέχουν τα κόκκινα δάνεια και αφετέρου, τους δίνεται η δυνατότητα να πιέζουν δανειολήπτες που κινδυνεύουν να χάσουν ακίνητα και έχουν προσφύγει στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών, ώστε να λαμβάνουν προκαταβολή, έως και 10% από το συνολικό ποσό που έχει ορισθεί ότι θα πληρώσουν οι οφειλέτες με βάση τον εξωδικαστικό μηχανισμό.
Ειδικότερα, με το άρθρο 115 νομιμοποιούνται οι διαχειριστές απαιτήσεων από συμβάσεις δανείων και πιστώσεων, να ασκούν, ως μη δικαιούχοι διάδικοι, ένδικα βοηθήματα, να προβαίνουν σε δικαστικές ενέργειες, για την είσπραξη των υπό διαχείριση απαιτήσεων καθώς και να παρίστανται ή να συμμετέχουν στις αναφερόμενες διαδικασίες, όπως άλλωστε έκρινε η απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου που εκδόθηκε εννέα ημέρες μετά τη συζήτηση της υπόθεσης. Έτσι αποστερούνται οι δανειολήπτες από την δυνατότητα να προβάλουν λόγους ανακοπής που πολύ συχνά γίνονταν δεκτοί από τα δικαστήρια και οδηγούσαν στην ακύρωση των ενεργειών των πιστωτών.
Με το δε άρθρο 116 δίνεται η δυνατότητα στους servicers να πιέζουν για προκαταβολή έναν δανειολήπτη, ακριβώς τη στιγμή που έχει καταφέρει να «παγώσει» έναν πλειστηριασμό μέσω μιας ρύθμισης που έχει επιτύχει με τον εξωδικαστικό μηχανισμό, οδηγώντας τον ξανά σε αδιέξοδο. Σε αυτή τη φάση, ο servicer θα μπορεί πλέον να ζητά από τον δανειολήπτη, προκειμένου να κάνει δεκτή τη ρύθμιση και να μην χάσει το ακίνητό του, να πληρώνει προκαταβολικά το 10% του ποσού που θα έχει υποχρέωση να πληρώσει μέσω του εξωδικαστικού. Αυτό προφανώς θα οδηγήσει πολλούς δανειολήπτες σε απώλεια της ρύθμισης και τελικά θα χάσουν τα ακίνητά τους.
Μάλιστα είναι πολύ χαρακτηριστικός ο τρόπος με τον οποίο ενσωματώθηκαν στο νόμο οι δύο επίμαχες διατάξεις: ενώ το Υπουργείο Οικονομικών κατέθεσε ογκώδες νομοσχέδιο για τους servicers, δεν ενσωμάτωσε αυτές τις διατάξεις ούτε στο κείμενο του νομοσχεδίου που δόθηκε στη διαβούλευση, ούτε και στο κείμενο που έφθασε στη Βουλή, αλλά το έφερε με μια τροπολογία της τελευταίας στιγμής κατά το στάδιο της ψήφισης. Έτσι, ο χρόνος ελέγχου της τροπολογίας από την αντιπολίτευση και συζήτησής της στη Βουλή περιορίστηκε στο ελάχιστο, όπως και η δημοσιότητα γύρω από τις επίμαχες διατάξεις.
Με τις ρυθμίσεις αυτές, καταργούνται επί της ουσίας, ή τουλάχιστον δυσχεραίνονται εξαιρετικά, τα όποια μέσα άμυνας είχαν απομείνει στους οφειλέτες που βρίσκονται σε αδυναμία πληρωμής και αποδυναμώνεται εξαιρετικά και η ούτως ή άλλως προβληματική και ανεπαρκής λύση της ρύθμισης μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού που είναι και το τελευταίο εναπομείναν προστατευτικό πλαίσιο για τους οφειλέτες.
Ως ΕΕΚΕ εκφράζουμε την αντίθεση μας στις παραπάνω διατάξεις του Ν. 5072/2023 και το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο που αφήνει απροστάτευτους τους οφειλέτες και την κύρια κατοικία. Επιμένουμε στην ανάγκη νομοθετικής ρύθμισης με σκοπό την αποτελεσματική προστασία της κύριας κατοικίας των οικονομικά ασθενών δανειοληπτών και την δίκαιη και βιώσιμη ρύθμιση των οφειλών ενάντια στο φαινόμενο της υπερχρέωσης.
ΕΕΚΕ
