Η έκδοση ενός βιβλίου που μόλις κυκλοφόρησε στη Γερμανία για τις γερμανικές οφειλές απέναντι στην Ελλάδα, ήταν η σημαντική είδηση που προέκυψε από τις χθεσινές εκδηλώσεις για τα 75 χρόνια από τον λιμό της Αθήνας στο Ευρωκοινοβούλιο.
Το πολυσέλιδο βιβλίο (645 σελ.) υπογράφουν οι Γερμανοί ιστορικοί Καρλ-Χάιντζ Ροτ και Χάρτμουτ Ρούμπνερ και θεμελιώνει με ντοκουμέντα τις οφειλές που προκύπτουν από την εγκληματική δράση των Ναζί στη διάρκεια της Κατοχής. Το βιβλίο παρουσίασε ο διακεκριμένος Γερμανός ιστορικός, Κριστόφ Σμινκ-Γκουστάβους, που ξεκίνησε την ομιλία του τονίζοντας: «Θέλω να πω δυο λόγια, δυο λόγια για τη ντροπή μου», αναφερόμενος στην επίσημη θέση της Γερμανίας έναντι των ελληνικών αιτημάτων για τις πολεμικές αποζημιώσεις.
Τον κύκλο των εκδηλώσεων μνήμης για τα θύματα της μεγάλης πείνας στην κατοχική Αθήνα διοργάνωσε και παρουσίασε στις Βρυξέλλες ο Στέλιος Κούλογλου. Όπως τόνισε ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, μιλώντας στα εγκαίνια της μεγάλης έκθεσης φωτογραφικής τεκμηρίωσης στην καρδιά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όπου θα παραμείνει για μια εβδομάδα και ανοίγοντας την ιστορική ημερίδα που ακολούθησε, το αφιέρωμα, «Ο άγνωστος λιμός: Αθήνα 1941-1942», πραγματοποιείται γιατί πρέπει να θυμηθούν αυτοί που ξεχνούν και να μάθουν αυτοί που δεν ξέρουν τι συνέβη στην Ελλάδα τα χρόνια της ναζιστικής Κατοχής.
«Αυτό που θέλουμε να δείξουμε είναι ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε. Αυτό τον καιρό η Ελλάδα περνάει μια δύσκολη στιγμή, αλλά όταν βλέπουμε την οπισθοδρόμηση που παρουσιάζει η χώρα σήμερα σε κάποιους τομείς, πρέπει να κοιτάξουμε να συνδέσουμε το γεγονός με τη νεότερη ιστορία της. Η Ελλάδα καταστράφηκε ολοκληρωτικά στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Η Ελλάδα ξεκίνησε τελευταία απ’ όλες τις χώρες της Ευρώπης της ανοικοδόμησή της διότι αμέσως μετά το τέλος της ναζιστικής Κατοχής ήρθε ο Εμφύλιος Πόλεμος, που ήταν άμεση συνέπεια της και είχε προετοιμαστεί στη διάρκειά της. Η χώρα ήταν χωρισμένη στα δύο για πάρα πολλά χρόνια με εξαιρετικά αρνητικές συνέπειες. Καλό είναι, εμείς οι Έλληνες, να κοιτάμε να βελτιωνόμαστε και να γνωρίζουμε τη δική μας ιστορία, αλλά πρέπει και οι άλλοι, όταν μας ασκούν κριτική -μερικές φορές δικαιολογημένα-, να ξέρουν τη δική μας πραγματική ιστορία και ν’ αναλαμβάνουν κι αυτοί τις δικές τους ευθύνες για τη σημερινή κατάσταση».
Η ιστορική ημερίδα άνοιξε με τα εισαγωγικά σχόλια της Γερμανίδας ευρωβουλευτή και επικεφαλής της ευρωομάδας της Αριστεράς (GUE/NGL), Γκάμπι Τζίμερ, η οποία, με τη θερμότητα της εξομολόγησης, ξεκίνησε λέγοντας πως η ίδια, ως Ανατολικογερμανίδα, δε γνώριζε για τις ναζιστικές θηριωδίες στην Ελλάδα την περίοδο της Κατοχής. «Μαθαίναμε πολλά για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τους Γερμανούς φασίστες — μάθαμε για την πολιορκία του Λένινγκραντ και για τα θύματα της, αλλά δεν μας είπαν τίποτα για το λιμό της Αθήνας». Η ευρωβουλευτής αναφέρθηκε στη Συμφωνία του 1953 στο Λονδίνο με το οποίο αποφασίστηκε το κούρεμα του χρέους της Γερμανίας και το σχέδιο Μάρσαλ χωρίς τα οποία δε θα είχε συντελεστεί το «γερμανικό θαύμα», ενώ για τη Συμφωνία 2+4 του 1990 την οποία επικαλείται η γερμανική πλευρά για να απορρίψει τα ελληνικά αιτήματα, τόνισε πως η Ελλάδα δε συνυπέγραψε αυτή τη συμφωνία, συνεπώς τίποτα δεν έχει λυθεί. «Η προσέγγιση του Σόιμπλε και άλλων στη Γερμανία δεν είναι δίκαιη όταν χαρακτηρίζουν τα ελληνικά αιτήματα ως “αντίδραση” στη σκληρή στάση που διατηρεί η γερμανική κυβέρνηση έναντι του δημοσιονομικού χρέους της Ελλάδας. Δεν πρόκειται για “αντίδραση”, πρόκειται για πρόβλημα που δεν έχει λυθεί. Αυτή είναι η θέση της Die Linke και γι’ αυτό στηρίζω τον Στέλιο και την αντιπροσωπεία του ΣΥΡΙΖΑ που επιδιώκουν να φέρουν το ζήτημα στην επιφάνεια μέσα από δράσεις όπως αυτή».
Ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης, Έλληνας ιστορικός, του οποίου τα ερευνητικά ενδιαφέροντα εστιάζονται στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα και κυρίως στην περίοδο της Κατοχής, πραγματοποίησε μια συνοπτική εισήγηση για το λιμό της Αθήνας, η οποία έριξε φως στα γεγονότα του πιο φονικού λιμού του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που άφησε πίσω του δεκάδες χιλιάδες νεκρούς. Στο πλαίσιο της ομιλίας του αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στην οικονομική λεηλασία που υπέστη η Ελλάδα από τις δυνάμεις Κατοχής, στη μαύρη αγορά που βύθισε τους Έλληνες σε καθεστώς παρανομίας και στην αδιαφορία των κατακτητών και τη ναζιστική κτηνωδία που όσο περνούσε ο καιρός έβρισκε νέους τρόπους έκφρασης. Επιχειρώντας άλλωστε, να διευκρινίσει το λόγο για τον οποίο ο λιμός της Αθήνας, αλλά και η Κατοχή στην Ελλάδα εν γένει δεν είναι γεγονότα διεθνώς γνωστά, ο κ. Χαραλαμπίδης ανέφερε: «Την περίοδο που όλα τα ευρωπαϊκά κράτη προσπαθούσαν να νομιμοποιήσουν τη θέση τους στην ευρωπαϊκή οικογένεια, αναδεικνύοντας την αντιστασιακή τους δράση -με πρώτους διδάξαντες τους Γάλλους- η Ελλάδα έκανε τα πάντα για να κρύψει αυτή τη διάσταση γιατί πολύ απλά μετά τον ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο ήταν απαγορευτικό στην Ελλάδα να μιλάς για αντίσταση. Κι ήταν απαγορευτικό γιατί το μεγαλύτερο αντιστασιακό κίνημα στη χώρα ήταν το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) το οποίο ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του κομμουνιστικού κόμματος και πλαισιώθηκε από κόμματα της Αριστεράς. Ήταν λοιπόν, τουλάχιστον μέχρι το 1981, απαγορευτικό να μιλάς για την αντίσταση εντός των συνόρων της χώρας, πόσω μάλλον εκτός».
Δηλώνοντας σοκαρισμένος, ακούγοντας τις μαρτυρίες και βλέποντας τις εικόνες από την κατοχική Αθήνα, ξεκίνησε την ομιλία του, ο Βέλγος εκπρόσωπος του διεθνούς οργανισμού ανθρωπιστικής βοήθειας Oxfam, Στεφάν Ντεκλέρκ. Ο κ. Ντεκλέρκ αναφέρθηκε στο ρόλο του οργανισμού και στην πορεία του, από την ίδρυσή του το 1942 με αφορμή το Μεγάλο Λιμό -ως «Επιτροπή της Οξφόρδης για την ανακούφιση από Λιμούς»- μέχρι σήμερα. «Είναι σημαντικό να θυμόμαστε», είπε, «ειδικά τώρα, εξαιτίας της τρομακτικής ανόδου της ακροδεξιάς, του εθνικισμού και του λαϊκισμού. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που πρέπει να καλλιεργούμε στις μέρες μας ακόμη περισσότερο και να προστατεύουμε την αξία της αλληλεγγύης. Είναι η αλληλεγγύη που βοήθησε τον κόσμο στην Ελλάδα πριν 75 χρόνια κι είναι αυτή που πολλοί Έλληνες πολίτες δείχνουν σήμερα εν όψει της προσφυγικής κρίσης. Μόνο η αλληλεγγύη μπορεί να εξασφαλίσει πως οι άνθρωποι στον κόσμο θα ζουν με ασφάλεια και αξιοπρέπεια».
Τον κύκλο των ομιλιών της ημερίδας έκλεισε ο Κριστόφ Σμινκ-Γκουστάβους, καθηγητής ιστορίας του δικαίου στο πανεπιστήμιο της Βρέμης και συγγραφέας του τρίτομου έργου «Μνήμες Κατοχής». Ο καθηγητής παρουσίασε ένα slideshow με φωτογραφίες αρχείου από την περίοδο της Κατοχής στην Ελλάδα και επισήμανε -όπως και η κ. Τζίμερ νωρίτερα- πως μόλις πρόσφατα η γερμανική κοινή γνώμη έχει αρχίσει να μαθαίνει για τα εγκλήματα των Ναζί κατά την περίοδο της Κατοχής στην Ελλάδα. Εξήγησε πως νιώθει ντροπή τόσο ως Γερμανός, που έχει ζήσει και φιλοξενηθεί στην Ελλάδα, όσο και ως καθηγητής ιστορίας, αλλά πολύ περισσότερο πως νιώθει ντροπή για την επίσημη θέση της Γερμανίας έναντι των ελληνικών αιτημάτων για τις πολεμικές αποζημιώσεις. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα, ανέφερε τον απελθόντα Πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Γιόαχιμ Γκάουγκ, ο οποίος όταν συνάντησε τον τότε Έλληνα ομόλογό του κ. Παπούλια στο πλαίσιο επίσημης επίσκεψης του στην Ελλάδα, ζήτησε μεν συγγνώμη για τις θηριωδίες των Ναζί (την πρώτη επίσημη γερμανική συγγνώμη προς την Ελλάδα για το ζήτημα), αλλά «δεν ήθελε ν’ ακούσει για επανορθώσεις».
Στο πλαίσιο της σύντομης συζήτησης με το κοινό που ακολούθησε εξάλλου, ο Στ. Κούλογλου και ο Μ. Χαραλαμπίδης, απαντώντας σε ερώτηση για το εάν θα μπορούσαν οι γερμανικές οφειλές έναντι της Ελλάδας να λειτουργήσουν αντισταθμιστικά για το ζήτημα της διαχείρισης του δημοσιονομικού χρέους της Ελλάδας, συντάχτηκαν με την άποψη ότι πέρα από λάθος τακτικής, μια τέτοια προσέγγιση αποτελεί λάθος ηθικό, καθώς έτσι ισοφαρίζονται τα οικονομικά χρέη μιας χώρας με τον αγώνα και το θάνατο των ανθρώπων της ενάντια στο ναζισμό.
Στην έκθεση αλλά και στην ημερίδα προβλήθηκε βίντεο το οποίο παραχώρησε η Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και επικοινωνίας.
Την εκδήλωση παρακολούθησαν μεταξύ άλλων, ο Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Δ. Παπαδημούλης, η πρώην Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και πρώην ευρωβουλευτής, Α. Ποδηματά και ο Κύπριος ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ, Τ. Χατζηγεωργίου.
