Το Σάββατο 3 Οκτωβρίου 2015 αγωνιζόμενοι κάτοικοι του νομού Ρεθύμνου κατάφεραν και μπλόκαραν την εγκατάσταση τριών νέων ανεμογεννητριών στον τόπο τους, στέλνοντας έμπρακτα ένα ξεκάθαρο μήνυμα σε κράτος και κεφάλαιο: Πράσινη Ανάπτυξη είναι τα Πράσινα Βουνά και οι ίδιοι είναι αποφασισμένοι να τα υπερασπίσουν.
Πιο συγκεκριμένα, οι κάτοικοι είχαν ενημέρωση από τις προηγούμενες μέρες ότι πρόκειται να εγκατασταθούν νέες ανεμογεννήτριες σε βουνό του νότιου Ρεθύμνου και ήταν σε επιφυλακή. Από νωρίς το πρωί του Σαββάτου λειτούργησαν ομάδες περιφρούρησης. Έτσι, εντοπίστηκαν έγκαιρα οι ερχόμενοι γερανοί που μετέφεραν τον εξοπλισμό για την τοποθέτηση των βάσεων και των σκελετών των ανεμογεννητριών κι ενημερώθηκε κόσμος. Άμεσα συγκεντρώθηκαν κάτοικοι κι αλληλέγγυοι που έφτασαν με αυτοκίνητα κι έκλεισαν το δρόμο προς το βουνό, λίγο έξω από το χωριό Σπήλι (κεφαλοχώρι στον κεντρικό δρόμο προς τα νότια του νομού). Η έντονη κι επίμονη στάση των συγκεντρωμένων ανάγκασε τους γερανούς να αποχωρήσουν, αφού πρώτα «στολίστηκαν» με πανό, αφίσες και συνθήματα με σπρέι.
Η αντίδραση δεν έμεινε εκεί. Ένα κομβόι αυτοκινήτων –παρά τις προσπάθειες παρεμπόδισης από την πλευρά των μπάτσων- ακολούθησε τους γερανούς σε όλη τη διαδρομή μέχρι την άφιξη τους στο λιμάνι του Ηρακλείου. Η παραμονή του κόσμου στο λιμάνι -και με τη συνδρομή αλληλέγγυων από το Ηράκλειο- με πανό και συνθήματα μέχρι την επιβίβαση των γερανών στο πλοίο πίσω για Πειραιά, ήταν μια απόδειξη αποφασιστικότητας και δυναμισμού. Το βίντεο είναι ενδεικτικό κι επιβεβαιώνει ότι η ελπίδα έρχεται μόνο από τον κόσμο του αγώνα στο δρόμο. Η συγκεκριμένη νίκη είναι μια στιγμή ενός αγώνα που δίνεται στην Κρήτη εδώ και καιρό ενάντια στις βιομηχανικές Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (βΑΠΕ).
Γιατί όχι ΒΑΠΕ και τι κρύβεται πίσω από αυτές; Καταρχάς, είναι άλλο πράγμα οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (δηλαδή ο ήλιος, ο άνεμος, το νερό) κι άλλο πράγμα η βιομηχανική εκμετάλλευση τους μέσα στον καπιταλισμό, ακόμα κι όταν αυτός παρουσιάζεται πράσινος. Στην περίπτωση των ΒΑΠΕ αυτό που σίγουρα είναι ανανεώσιμο είναι το κέρδος μιας οικονομικής ολιγαρχίας. Οι βΑΠΕ είναι τεράστια έργα που περιλαμβάνουν κυρίως αιολικά «πάρκα» με ανεμογεννήτριες[i], φωτοβολταϊκά «πάρκα» μεγάλης έκτασης και υβριδικούς σταθμούς, (αντλησιοταμιευτήρες), δηλαδή τεράστιες δεξαμενές που δεσμεύουν το νερό για την παραγωγή και τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας. Από τη σύμβαση-πλαίσιο των ηνωμένων εθνών για τις κλιματικές αλλαγές (1992) και την υπογραφή του πρωτοκόλλου του Κιότο (1997), που αποφασίστηκε η χάραξη διεθνών πολιτικών και οικονομικών στρατηγικών για τον περιορισμό των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, μέχρι σήμερα έχουν μπει στη ζωή μας (διαμέσου της οργουελιανής γλώσσας της κυριαρχίας) εύηχες έννοιες, όπως «αειφορία», «βιώσιμη ανάπτυξη», «φιλοπεριβαλλοντική τεχνολογία», «πράσινη ενέργεια» κ.λπ. Οι έννοιες αυτές γενικά υιοθετούνται εύκολα, τόσο λόγω της επιτυχούς λειτουργίας των βασικών μοχλών της κυρίαρχης προπαγάνδας (εκπαιδευτικό σύστημα, μ.μ.ε., κ.λπ.) όσο και από την ενσωμάτωση των αιτημάτων των οικολογικών κινημάτων των προηγούμενων δεκαετιών στον κυρίαρχο λόγο. Η επίτευξη της ευρείας αποδοχής τέτοιων εννοιών αποτελεί πάτημα για την ψευδοεπιχειρηματολογία των τεχνοκρατών έναντι όσων προσεγγίζουν κριτικά τέτοια ζητήματα και αντιδρούν, ώστε να παρουσιάζονται και να αντιμετωπίζονται ως οπισθοδρομικοί ή πρωτογονιστές που εμποδίζουν τον πολυπόθητο δρόμο προς την «ανάπτυξη».
Πρόκειται ουσιαστικά για τη δημιουργία ενός νέου ιδεολογήματος, που υπό την επίφαση της αντιμετώπισης των οικολογικών προβλημάτων, έχει εγκαινιάσει ένα νέο κλάδο: την πράσινη οικονομία. Το πεδίο μιας νέας -ιδιαίτερα προσοδοφόρας- αγοράς (καθώς κι ένα σύστημα μαφίας που πλαισιώνει πάντα κάθε νέο αγοραστικό τομέα) για εθνικούς και πολυεθνικούς επενδυτές είναι ανοιχτό. Οι βασικοί πράσινοι επενδυτές δεν είναι άλλοι από αυτούς που ήδη ευθύνονται για την καταστροφή του περιβάλλοντος. Η μπίζνα είναι απλή κι έξυπνη. Μια εταιρία (ας πάρουμε το παράδειγμα της γαλλικής EDF) που διαχειρίζεται πυρηνικά εργοστάσια και μολύνει ανεπανόρθωτα το περιβάλλον, αντί να πληρώσει υπέρογκα ποσά για την αγορά δικαιωμάτων ρύπων (όπως ορίζει το Κιότο), αναλαμβάνει ένα έργο ΒΑΠΕ, πράγμα που της δίνει πιστώσεις στη διαχείριση ρύπων (όπως επίσης ορίζει το Κιότο!) και παράλληλα αυξάνει τα κέρδη της. Μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια! Όλα αυτά δεν γίνονται χωρίς κρατικές σφραγίδες. Με την έγκριση fast track[ii] διαδικασιών εμπλέκονται και πλουτίζουν και άλλες π.χ. κατασκευαστικές, εταιρίες.
Σε αυτό, λοιπόν, το πλαίσιο ξεκίνησε η μπίζνα με τους αιολικούς σταθμούς και σε διάφορες περιοχές του ελλαδικού χώρου. Από το 2004, που άρχισε να παίρνει στο νησί της Κρήτης σάρκα και οστά η προώθηση παραγωγής της «πράσινης» ενέργειας με τη δημιουργία αιολικών «πάρκων», μέχρι σήμερα, οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών του νησιού έχουν βιώσει στο πετσί τους τι σημαίνει «πράσινη» ανάπτυξη: μικρές ιδιοκτησίες γης (γεωργικές και κτηνοτροφικές κυρίως) απαλλοτριώνονται χωρίς προειδοποίηση από το κράτος και παραδίδονται προς ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση σε εταιρίες μεγαθήρια[iii], πανέμορφα ορεινά τοπία, ακόμα και προστατευόμενες περιοχές natura (τεράστιας σπουδαιότητας για την χλωρίδα, την πανίδα και την ορνιθοπανίδα) καταστρέφονται από εκσκαφές[iv] και εκχερσώσεις, αλλά και από τη διάνοιξη αχανών δρόμων, χωριά όπου ντόπιοι αλλά και ταξιδευτές βρίσκουν ησυχία και γαλήνη, αντηχούν έναν διαρκή διαπεραστικό θόρυβο (υπόηχο) που προκαλεί ένα μόνιμο στρες, αγέρωχες βουνοκορφές τσιμεντοποιούνται[v], καλλιεργήσιμες εκτάσεις ερημοποιούνται κι η αγροτική παραγωγή συρρικνώνεται.
Επιπλέον, αντί για τα «ανταποδοτικά οφέλη» που τάζουν οι θιασώτες της πράσινης επιχειρηματικότητας στην τοπική κοινωνία (αύξηση θέσεων εργασίας, φθηνότερο ρεύμα) αξίζει να σημειωθούν τα εξής: α) οι μοναδικές μόνιμες θέσεις εργασίας δημιουργούνται κυρίως στην βιομηχανική παραγωγή των ανεμογεννητριών και των διαφόρων εξαρτημάτων τους κι αυτή γίνεται στο εξωτερικό (π.χ. Δανία) κι όχι στην Ελλάδα, β) το κόστος των έργων έχει μετακυλήσει στους λογαριασμούς της ΔΕΗ[vi] και γ) ο άνεμος είναι ανεξέλεγκτη πηγή ενέργειας. «Φυσά και σταματά ή δεν φυσά καθόλου, οπότε σε αυτή την περίπτωση καίνε οι πανάκριβοι αεριοστρόβιλοι των ιδιωτικών μονάδων εισαγόμενου φυσικού αερίου, γιατί μόνο αυτοί μπορούν να ακολουθήσουν τις συνεχείς τυχαίες αυξομειώσεις των φορτίων από ΑΠΕ»[vii].
Απέναντι στην περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική υποβάθμιση της ζωής και του τόπου τους πολλοί κάτοικοι δεν το έβαλαν κάτω κι αποφάσισαν να αντισταθούν. Η αρχή έγινε το 2008 στο Αποπηγάδι Χανίων. Τόσο οι προσφυγές στη «δικαιοσύνη» όσο και η αντίδραση στο δρόμο αντιμετωπίστηκαν, πώς αλλιώς; Με καταστολή. Συλλήψεις, μηνύσεις, συκοφαντίες, τραμπουκισμοί, απόπειρες δωροδοκίας, ακόμα και δολοφονίας συνέθεταν το κλίμα της τρομοκρατίας που βίωσαν οι αγωνιζόμενοι, ειδικά όσοι πρωτοστατούσαν. Οι πρώτοι «σβούροι» (οι ανεμογεννήτριες στην κρητική ντοπιολαλιά) εγκαταστάθηκαν τελικά το 2011.
Τότε ήταν που συστήθηκε το Παγκρήτιο Δίκτυο Αγώνα κατά των Βιομηχανικών ΑΠΕ, που απαρτίζεται από τέσσερα αυτόνομα συντονιστικά (ένα σε κάθε νομό του νησιού). Το δίκτυο είναι πολυσυλλεκτικό και στηρίζεται από πολλές συλλογικοποιήσεις: οργανώσεις, συλλόγους, πρωτοβουλίες. Έχουν οργανωθεί επιτροπές αγώνα όπου συμμετέχουν άνθρωποι που κάνουν «δουλειά μυρμηγκιού»: από το να διαβάζουν νομοσχέδια, επιστημονικά άρθρα και μελέτες παραδειγμάτων από το εξωτερικό, μέχρι να γυρνάνε από χωριό σε χωριό και να κάνουν ενημερώσεις στα καφενεία. Δεν έχουν περιοριστεί σε διεκδικήσεις μόνο σε θεσμικό επίπεδο αλλά έχουν οργανώσει πολλές και πολύμορφες δράσεις σε εξωθεσμικό επίπεδο: προσφυγές, ψηφίσματα, συλλογή υπογραφών, δελτία τύπου, συναντήσεις, συνελεύσεις, εκδηλώσεις, προβολές, παρεμβάσεις σε διαδικασίες της τοπικής αυτοδιοίκησης, πορείες, διαμαρτυρίες, προπαγάνδιση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μοιράσματα κειμένων, αφισοκολλήσεις, αναρτήσεις πανό, συνθήματα με σπρέι στους δρόμους, δράσεις ακτιβισμού (είτε σιωπηρές είτε δημόσιες), δράσεις αλληλεγγύης, ορειβατικές εξορμήσεις, συναυλίες και …εννοείται κρητικά γλέντια.
Από την Κρήτη μέχρι τις Σκουριές, απέναντι στις πολιτικές και οικονομικές προθέσεις ελέγχου και καταστροφής του φυσικού πλούτου και κόντρα στην αλλοτρίωση, την απάθεια και την απόγνωση της πλειονότητας της ελληνικής κοινωνίας, κάποιοι επανοηματοδοτούν έμπρακτα την έννοια της κοινότητας κι επιμένουν με αξιοπρέπεια να κρατούν ψηλά τη σημαία του αγώνα. Οι διαδικασίες των κοινωνικών αγώνων δεν είναι εύκολες και περιλαμβάνουν ενδεχομένως τόσο τις αντιφάσεις της μερικότητας τους όσο και αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό τους, όταν πρέπει να πάρουν θέση απέναντι στον τοπικισμό, όταν πρέπει να έρθουν σε ρήξη με τον σεξισμό και τον ρατσισμό, όταν πρέπει να αντιμετωπίσουν την ιεραρχία. Ο δρόμος για την οποιαδήποτε κοινωνική αλλαγή είναι μακρύς.
Πίσω από κάθε μικρή νίκη, σαν αυτή στο Ρέθυμνο τις προάλλες, βρίσκεται μια μεγάλη και συνεχής αγωνιστική προσπάθεια με τα πάνω της και τα κάτω της. Βρίσκονται άνθρωποι ενεργοί που συναντιούνται, συζητούν και παρεμβαίνουν με συνέπεια στο δημόσιο χώρο, που ζυμώνονται μεταξύ τους, που ρισκάρουν, που δεν σκύβουν το κεφάλι, που ριζοσπαστικοποιούν, που ριζοσπαστικοποιούνται, που δεν εφησυχάζουν με τις υποσχέσεις των τοπικών αρχόντων, που έρχονται έμπρακτα σε επαφή με αυτοοργανωμένες διαδικασίες, που δεν μένουν άπραγοι χάριν της ιδεολογικής τους καθαρότητας, που αμφισβητούν την ανάθεση, που παίρνουν τη ζωή τους στα χέρια τους, που επιδιώκουν τη διεύρυνση και τη διασύνδεση των αγώνων, που προωθούν το κυριότερο όπλο των καταπιεσμένων απέναντι στους αφεντάδες: την αλληλεγγύη.
Οι αγώνες για γη και ελευθερία συνεχίζονται…
Links
- http://oxivape.re
- http://adre.espivblogs.net
- http://agros.espivblogs.net/files/2015/03/%CE%92%CE%91%CE%A0%CE%95_14_3_2015.pdf
- http://www.archaeopteryxgr.blogspot.gr/2015/10/blog-post_92.html
- http://www.rae.gr/geo
Παραπομπές
[i] Το ύψος των ανεμογεννητριών ξεκινά από τα 65μ. και φτάνει ως τα 200μ. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο Πύργος Αθηνών, το ψηλότερο κτίριο στην Ελλάδα, έχει ύψος 103μ!
[ii] (Ν. 3984/2010) διαδικασίες που επιταχύνουν την αδειοδότηση στρατηγικών επενδύσεων του ιδιωτικό τομέα ή σύμπραξης ιδιωτικού με δημόσιο. Η διαδικασία αναλαμβάνεται από έναν μόνο φορέα (one-stop-shop) με στόχο την γρήγορη έκδοση αδειών υλοποίησης του έργου.
[iii] Οι εταιρίες που εμπλέκονται στην εγκατάσταση και διαχείριση των ΒΑΠΕ είναι οι εγχώριοι κατασκευαστικοί όμιλοι Κοπελούζος, Μυτιληναίος, Μπόμπολας και οι πολυεθνικοί κολοσσοί EDF και TERNA.
[iv] Για τα θεμέλια των ανεμογεννητριών πρέπει να γίνει εκσκαφή μιας τρύπας μεγέθους περίπου 15μ. x 15μ. και βάθους 2 μέτρων (ανάλογα με τις γεωτεχνικές συνθήκες). Γύρω από τις ανεμογεννήτριες δημιουργούνται επίπεδα πλατώματα (τουλάχιστον διαστάσεων 15 x 15 χ 3.14= 706,5 μ2) και ένας δρόμος πρόσβασης για βαριά οχήματα. Μια ανεμογεννήτρια απαιτεί περίπου 14 χλμ καλώδια για την σύνδεση της με τον υποσταθμό. Τα καλώδια αυτά είναι είτε εναέρια, οπότε και απαιτούν εκατοντάδες (χιλιάδες) στήλες για την στήριξή τους, είτε υπόγεια, οπότε και γίνεται εκσκαφή χαρακωμάτων πολλών χιλιομέτρων.
[v] Μια ανεμογεννήτρια των 850 ΜW απαιτεί θεμέλια περίπου 350μ3, βάρους 805 τόνων, ενώ των 3ών MW απαιτεί περίπου 475 μ3 οπλισμένο σκυρόδεμα, βάρους 1200 τόνων.
[vi] http://www.desmie.gr/fileadmin/user_upload/Files/adeiodotisi/2010.06.04_FEK.3851_N.3851.pdf
[vii] https://sites.google.com/site/pankretiodiktyoagonakatavape
