Στις 23 Νοέμβρη του 2020 εμφανίστηκε σε ένα δημοσιογραφικό μέσο του νησιού ένα ανυπόγραφο άρθρο με τίτλο «Οι πολίτες της Κρήτης αγκαλιάζουν τις ΑΠΕ» και υπότιτλο «Η Κρήτη ανοίγει τον δρόμο για την καθαρή ενέργεια».
Τεκμήριο για αυτές τις θέσεις αποτέλεσε έρευνα που παρουσιάστηκε από την «Κ-eco Projects co» και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (;), με θέμα την ποιότητα ζωής, τις ενεργειακές ανάγκες και τη στάση του κοινού απέναντι στις ΑΠΕ. Διαβάζοντας και τα δύο, ξαφνιαστήκαμε και προβληματιστήκαμε έντονα για τα όρια της δημοσιογραφικής ανηθικότητας και των αφερέγγυων ερευνών, ειδικά στην περίπτωση που εξυπηρετείται, ως φαίνεται, η μονόπλευρη προπαγάνδα.
Πάμε να δούμε το γιατί πιάνοντας το νήμα αντιστρόφως. Κεντρικός ερευνητής εμφανίζεται ο Δρ. Κοσμόπουλος. Ακολουθούν ακόμα δύο Κοσμόπουλοι ως ερευνητές, ενώ ακόμα και η βιβλιογραφία εμφανίζεται αρκετά αυτοαναφορική, καθώς στη μισή βρίσκουμε τον ίδιο τον Κοσμόπουλο. Η έρευνα έχει γίνει από την «K- ecoProjects co», για την οποία το μόνο που βρήκαμε είναι ότι έχει διευθυντή τον κ. Κοσμόπουλο. Επίσης, μέχρι και την τελευταία σελίδα, δεν βρήκαμε πουθενά πληροφορίες για τον τρόπο που συλλέχθηκε το δείγμα της, αλλά ούτε και για την γεωγραφική κατανομή του. Μακάρι βέβαια τα μεθοδολογικά ζητήματα της έρευνας να ήταν και το μόνο πρόβλημα της. Ας συνεχίσουμε όμως εξηγώντας γιατί θεωρούμε ότι είναι και αντιδεοντολογική και μεροληπτική.
Αρχικά, διαπιστώσαμε ότι τσουβαλιάζει ως ΑΠΕ τους ηλιακούς θερμοσίφωνες, τα φωτοβολταϊκά σε κτίρια, χωράφια και πάρκα, τις ανεμογεννήτριες σε κτίρια και τα αιολικά πάρκα, τη γεωθερμία, την τηλεθέρμανση, την καύση βιομάζας, τη χρήση διπλών τζαμιών, τη θερμομόνωση, διάφορους τύπους ανεμοφρακτών, ακόμη και τους ανεμιστήρες. Αυτή η παράθεση γίνεται χωρίς να νοείται η οποιαδήποτε διάκριση περί της κλίμακας των παραπάνω εγκαταστάσεων ή περί της βασικής διαφοράς τους: ότι κάποια από τα προαναφερθέντα αποτελούν τρόπους παραγωγής ενέργειας, άλλα τρόπους εξοικονόμησης και άλλα είναι απλώς ηλεκτρικές συσκευές. Πρακτικά, το παραπάνω μοντέλο αποτύπωσης των ΑΠΕ είναι λάθος και βαθιά παραπλανητικό.
Επίσης, παρατηρήσαμε τη χρήση ερωτήσεων-αξιωμάτων με πιο τρανταχτό παράδειγμα ότι η υλοποίηση όλων όσων αναφέρθηκαν παραπάνω «θα βοηθήσει την εθνική οικονομία της χώρας (με το να μην εισάγεται πετρέλαιο-φυσικό αέριο)».
Ερωτήματα που τίθενται με τέτοιο τρόπο δεν μπορούν να θεωρηθούν παρά χειριστικά, ενώ ταυτοχρόνως το συγκεκριμένο είναι και ανακριβές, καθώς στην πραγματικότητα ο βαθμός ενεργειακής εξάρτησης της χώρας μας έχει εκτοξευθεί, υπερβαίνοντας το 75% (ένας από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ε.Ε.), ακόμη και τη στιγμή που η διείσδυση των ΑΠΕ έχει αυξηθεί.
Συνεχίζοντας, ξαφνιαστήκαμε έντονα με τη χρήση της παραπλανητικής ερώτησης: «Νομίζετε ότι η εγκατάσταση Φωτοβολταϊκών και Ανεμογεννητριών αλλοιώνουν/καταστρέφουν την αισθητική/ ομορφιά στα κτίρια και/ ή στο φυσικό περιβάλλον;» Δεν μπορούμε να φανταστούμε πως ένας ερευνητής δεν μπορεί να αντιληφθεί το τεράστιο χάσμα που υπάρχει μεταξύ της εγκατάστασης μικρών ΑΠΕ σε κτίρια που βρίσκονται εντός του αστικού ιστού ή αιολικών πάρκων σε ήδη βεβαρημένες περιοχές από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και, από την άλλη, της εγκατάστασης μέγα-βιομηχανικών μονάδων σε περιοχές με ελάχιστες ανθρώπινες παρεμβάσεις, όπως είναι οι κορυφογραμμές της χώρας, που αποτελούν σημαντικά οικοσυστήματα, οικολογικά καταφύγια και χαρακτηρίζονται από υψηλούς δείκτες βιοποικιλότητας και σημαντικές πολιτισμικές αξίες. Επιπλέον, δεν νοείται ένας επιστήμονας να προσεγγίζει τις προβληματικές των εγκαταστάσεων ΑΠΕ στο φυσικό περιβάλλον μόνο από αισθητικής άποψης, τη στιγμή που έχουν γραφτεί και δημοσιευτεί τόσα κείμενα και έρευνες για την επίπτωσή τους στη δομή και λειτουργία των ευαίσθητων φυσικών οικοσυστημάτων, αλλά και την αναποτελεσματικότητα τους ως προς τον βασικό τους στόχο, που είναι η απεξάρτηση από την καύση ορυκτών καυσίμων.
Η προαναφερθείσα ερώτηση, προς έκπληξή μας, θεωρήθηκε αρκετή από τον ερευνητή ώστε να εξάγει τα παρακάτω συμπεράσματα: «…αλλαγή της στάσης απέναντι στην αισθητική του περιβάλλοντος που αφορά την εγκατάσταση των ΑΠΕ σε όλη τη χώρα». Και συνεχίζοντας: «Στις μέρες μας, οι περισσότεροι άνθρωποι φαίνεται να ενδιαφέρονται περισσότερο για την εγκατάσταση ΑΠΕ», «Τόσο τα φωτοβολταϊκά στα κτίρια και τα χωράφια όσο και οι ανεμογεννήτριες στα διάσελα των βουνών είναι πιο αποδεκτά -ή ίσως αδιάφορα –σε σχέση με τις αντίστοιχες παλαιότερες έρευνες».
Με ακόμη μεγαλύτερη έκπληξη παρατηρήσαμε ότι το παραπάνω λογοτεχνικό, και όχι επιστημονικά και λογικά τεκμηριωμένο συμπέρασμα, αποτέλεσε τη βάση για το άρθρο που δημοσιεύτηκε από το δημοσιογραφικό μέσο, το οποίο επιπρόσθετα μεταμορφώθηκε και τοποθετήθηκε στη μηχανή της παραπληροφόρησης συνοδευόμενο από έναν παραπλανητικό τίτλο που δεν απέχει μόνο από την πραγματικότητα, αλλά δεν έχει ούτε και σχέση με την έρευνα που επικαλείται.
Ο (ανώνυμος) αρθρογράφος, δομεί τον λόγο του, σε μεγάλο βαθμό, με προσβολές και υποτιμώντας τις αξίες και τη νοημοσύνη των ανθρώπων που αγωνιούν για τον τόπο τους, θέτουν προβληματισμούς και αντιστέκονται. Επιλέγει να ρίξει λάσπη στον αγώνα των Σητειακών που εδώ και χρόνια προσπαθούν με τεκμηριωμένες θέσεις να σταματήσουν άλλη μια τεράστια επένδυση στην ήδη βεβαρημένη περιοχή τους, κατηγορώντας τους, προς έκπληξή μας, για έλλειψη επιστημονικών επιχειρημάτων.
Θα αρκεστούμε να σας παραπέμψουμε στην αρνητική εισήγηση της επιστημονικής ομάδας της Περιφέρειας Κρήτης για τον Υβριδικό σταθμό Αμαρίου, αλλά και για το σχετικό υποέργο της Σητείας, την οποία αναλύουν σε 30 σελίδες, και στην οποία βασίστηκε η Περιφέρεια Κρήτης για την αρνητική της ψήφο.
Καταλήγοντας, το τελευταίο σχόλιο του άρθρου λύνει αρκετές από τις απορίες μας όσον αφορά την στόχευσή του: «Καλό θα ήταν, λοιπόν, όσοι επιδίδονται σε άγονες σκιαμαχίες και σε αμφισβητήσεις να κοιτάξουν με ποιο τρόπο η περιοχή τους θα προσελκύσει επενδύσεις σε όλους τους καίριους τομείς από τον πρωτογενή τομέα, μέχρι τον τουρισμό και την ενέργεια».
Θα θεωρούσαμε πιο έντιμο οι υπέρμαχοι του δόγματος «επενδύσεις με κλειστά μάτια και με κάθε κόστος», εάν επιθυμούν να θεοποιήσουν την προσέγγισή τους, να μπαίνουν τουλάχιστον στον κόπο να παρουσιάζουν σοβαρά στοιχεία για ό,τι υποστηρίζουν. Είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχει μεγάλη αγωνία για τη δημιουργία θετικού κλίματος για τις επενδύσεις για τις επενδύσεις ΑΠΕ τη στιγμή που έχει ξεσπάσει μεγάλο κίνημα αντίστασης από τις τοπικές κοινωνίες.
Ακόμα, απαντώντας σε κάποια στοιχειώδη δημοσιογραφική ηθική, καλούμε το μέσο να μην δημοσιεύει ανυπόγραφα άρθρα και, επίσης, πριν μας κουνήσει το δάκτυλο για «ιδεοληπτικές εμμονές και για φοβικά σύνδρομα», να παραθέτει με τον αντίστοιχο ζήλο δημοσιογραφικές έρευνες και στοιχεία που εξηγούν γιατί πολίτες και επιστήμονες σε όλη τη χώρα προβληματίζονται, θέτουν ποιοτικά κριτήρια για τις αποφάσεις σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, αγωνιούν και αντιστέκονται ενάντια σε μεγάλες επενδύσεις.
Βρισκόμαστε ενώπιων μιας ιστορικής στιγμής ασταμάτητης αλλοίωσης του τοπίου, της φύσης και της αγροτικής γης του τόπου μας και ενώπιον μιας επερχόμενης ενεργειακής φτώχειας, και παρακολουθούμε με ανησυχία το μέλλον που σχεδιάζεται για το περιβάλλον, την οικονομία και τις τοπικές κοινωνίες. Χωρίς τον προβληματισμό και την επαγρύπνηση όλων μας αναμένονται μη αναστρέψιμες αλλαγές στον τόπο μας και χωρίς να αφουγκραζόμαστε τις επιπτώσεις τους για το μέλλον, θα είμαστε χαμένοι από χέρι.
Καζίλα Ελεάνα
Βασιλάκης Γιάννης
