Επιμέλεια: Κωστής Χρηστίδης
Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, Μεσολογγίου 32, Ρέθυμνο
Σε συνέχεια του διαλόγου που ξεκίνησε το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης στο ζήτημα των γυναικών της τέχνης με την έκθεση Δυνατές στον χρόνο, συνεχίζει, μετά τη Ρένα Παπασπύρου και την Άσπα Στασινοπούλου, με γυναίκες της τέχνης από τη Μόνιμη Συλλογή του.
Ο τίτλος Pro Femina που επιλέγει ο επιμελητής της έκθεσης, Κωστής Χρηστίδης, για τη συγκεκριμένη ενότητα προέρχεται από το εμβληματικό ποίημα της Αμερικανίδας ποιήτριας Carolyn Kizer, Pro Femina, το οποίο λειτουργεί ως ύμνος στη γυναικεία φύση, ενώ παράλληλα αποτελεί ένα κοινωνικό σχόλιο για τη θέση των γυναικών στην κοινωνία.
Το ποίημα εξερευνά τις προκλήσεις, τις αντιφάσεις και τις προσδοκίες που συνδέονται με το να είσαι γυναίκα, ενώ ταυτόχρονα ασκεί κριτική στα κοινωνικά και πολιτιστικά πλαίσια που καταπιέζουν τις γυναίκες. Παρά το γεγονός ότι γράφτηκε πολλές δεκαετίες πριν, το Pro Femina εξακολουθεί να αντηχεί μέχρι σήμερα, υπενθυμίζοντας ότι ο αγώνας για τον σεβασμό και την πλήρη αναγνώριση της γυναικείας ταυτότητας και εμπειρίας παραμένει επίκαιρος.
Σε έναν κόσμο που απαιτεί συνεχή προσαρμογή και ενεργητική συμμετοχή, ο εφησυχασμός και η αδιαφορία μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Είναι απαραίτητο να αναγνωρίσουμε και να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις και αντιφάσεις για τη γυναικεία ύπαρξη, και να αναζητήσουμε τρόπους για να διατηρήσουμε την πίστη μας στις πανανθρώπινες αξίες και στο όραμα ενός νέου ανθρωπισμού αξιοποιώντας τη δύναμη, τους πόρους και τα μέσα της τέχνης.
Ήδη από τη δεκαετία του 1960, η τέχνη έχει χρησιμοποιηθεί ως ένα ισχυρό εργαλείο κοινωνικού σχολιασμού, προκειμένου να αναδειχθούν ζητήματα όπως η ανισότητα των φύλων, η βία κατά των γυναικών και η καταπίεση. Καλλιτέχνιδες όπως η Judy Chicago, η Cindy Cherman, η Mary Kelly, η Barbara Kruger, μεταξύ άλλων, ασχολήθηκαν με θέματα που αφορούν τη θέση της γυναίκας στις σύγχρονες κοινωνίες. Έτσι διαμορφώθηκε το φεμινιστικό κίνημα στην τέχνη, το οποίο συνεχίζει να έχει διαρκή αντίκτυπο, επηρεάζοντας τις επόμενες γενιές καλλιτεχνών και συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός πιο συμπεριληπτικού και ποικιλόμορφου καλλιτεχνικού τοπίου.
Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, οι επίμονες ανισότητες εξακολουθούν να απαιτούν συνεχή προσπάθεια για την ενίσχυση των φωνών των γυναικών και άλλων περιθωριοποιημένων ομάδων στον κόσμο της τέχνης και όχι μόνο. Η παρούσα έκθεση του ΜΣΤΚ με τον ομώνυμο τίτλο Pro Femina, που σημαίνει «υπέρ της γυναίκας» στα λατινικά, έρχεται ως υπεράσπιση και ταυτόχρονα ως μια ελάχιστη πράξη τιμής για τη γυναικεία φύση. Οι καλλιτέχνιδες που συμμετέχουν στην έκθεση αποτυπώνουν και σηματοδοτούν την εύθραυστη πολυπλοκότητα της γυναικείας ταυτότητας, φέρνοντας στο φως ζητήματα που σχετίζονται με τις κοινωνικές προσδοκίες, τα στερεότυπα και τη διασταύρωση του φύλου με τη φυλή, την τάξη, τη σεξουαλικότητα και τον κύκλο της ζωής.
Τα έργα που παρουσιάζονται στη έκθεση αποτελούν ένα πλούσιο σύνολο διαφορετικών καλλιτεχνικών εγχειρημάτων, απόψεων, ιδεών και αντιλήψεων. Πρόκειται για πολύσημα σπαράγματα και αφηγήσεις βίαιων και σπασμωδικών κινήσεων του σώματος, αποσπασματικές συμπαραδηλώσεις ψυχικού και σωματικού πόνου, καθώς και συναισθηματικές συντριβές και καταβασίες στα βάθη της ψυχής. Άλλες φορές, τα έργα αποτελούν φωτεινές εκφάνσεις ευοίωνων εκφορών και αντίστασης. Αποτυπώσεις φωτεινών αναλαμπών και συναισθηματικών αναβασιών. Ξόρκια αποδέσμευσης, συμφιλίωσης ή ακόμα και λύτρωσης.
Επιπλέον, η έκθεση συνιστά μια οιονεί διερώτηση και υπενθύμιση περί της ενότητας του κόσμου, όπως αυτή εκφράζεται στη φιλοσοφία του Παρμενίδη με το «εν το παν». Αυτή η αρχή υποδηλώνει ότι ο κόσμος είναι ενιαίος, ομογενής και αδιαίρετος, ενθαρρύνοντας μας να αναλογιστούμε τη βαθιά σύνδεση και συνοχή που διέπει την ύπαρξη και τον κόσμο όλο.
Από την εμβληματική Σίλεια Δασκοπούλου, στην έκθεση συμμετέχουν με έργα τους:
Αντουανέττα Αγγελίδη, RoyaAmigh, Ειρήνη Απέργη, Ευγενία Αποστόλου, Καλλιόπη Ασαργιωτάκη, Αθανασία Βιδάλη, Βούλα Γουνελά, Μαρία Ζιάκα, Νάντια Καλαρά, Νίκη Καναγκίνη, Μαρία Καραμέτου, Πόπη Κρούσκα, Δήμητρα Λαζαρίδου, Μαρία Λοϊζίδου, Ελένη Λύρα, Δέσπω Μαγκώνη, Δέσποινα Μεϊμάρογλου, Στέλλα Μιμίκου, Ελένη Μιχαήλου, Ντίνα Μπαλονά, Χαρίκλεια Μυταρά, HijoNam, Μαρία Νικηφοράκη, Μπία Ντάβου, Λήδα Παπακωνσταντίνου, Αντωνία Παπατζανάκη, Σπυριδούλα Πολίτη, Σοφία Πορταλάκη, Ράνια Ράγκου, Μαριάννα Στραπατσάκη, Λιλή Στρουμπούλη, Πόπη Τσουκάτου.
Η διάρκεια της έκθεσης θα είναι έως τις 30 Απριλίου 2025.
