ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

«Η τροφή του Ρεθύμνου»: Κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του Χάρη Στρατιδάκη

Κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες το δεύτερο βιβλίο της σειράς «Περιηγήσεις στην ιστορία του Ρεθύμνου» από τις «Εκδόσεις Γραφοτεχνική». Υπενθυμίζεται ότι το πρώτο βιβλίο της σειράς αυτής, με τον τίτλο «Το Ρέθυμνο του τρόμου. Ιστορική πραγματικότητα και αστικοί μύθοι», είχε κυκλοφορήσει τον Μάιο του 2017 και είναι εξαντλημένο.

Το πιο πρόσφατο βιβλίο επιγράφεται «Η Τροφή του Ρεθύμνου. Διατροφικές συνήθειες και γευστικές μνήμες» και έχει επίσης ως συγγραφέα του και πάλι τον Χάρη Στρατιδάκη. Πατάει στα χνάρια της ξενάγησης που είχε πραγματοποιήσει το έτος 2015 με τίτλο «Ανιχνεύοντας την ιστορία της γεύσης στο Ρέθυμνο», στα πλαίσια των Ημερών Ρεθύμνου του Συλλόγου Κατοίκων Παλιάς Πόλης.

Το Ρέθυμνο ήταν γνωστό σε πολλές ιστορικές περιόδους για τις εξαγωγές των κρασιών του

Περιλαμβάνει 80 στάσεις, τόσο στον χώρο του Ρεθύμνου όσο και στον χρόνο, καλύπτοντας μια περίοδο 54 αιώνων, από τα νεολιθικά χρόνια μέχρι σήμερα.

Όπως γράφει η Χανιώτισσα αρχαιολόγος-κοινωνιολόγος και ιστορικός της ελληνικής διατροφής Μαριάνα Καβρουλάκη, που προλογίζει το βιβλίο:

«Η προετοιµασία, η προσφορά και η κατανάλωση των τροφών, αλλά και ό,τι άλλο συνδέεται µε το φαγητό, όπως η καύσιµη ύλη, η καθαριότητα κ.λπ. ξεδιπλώνονται στις σελίδες του βιβλίου. Ο τόπος, το περιβάλλον, εστιατόρια ξενοδοχείων, λαϊκά εστιατόρια, µαγέρικα, χάνια, καφενεία, γαλακτοπωλεία, ζαχαροπλαστεία, χώροι σίτισης πενήτων και ανέστιων, καταστήµατα ειδών διατροφής, ποτοποιΐες, σφαγεία, αρχαίοι βόθροι, αγγειοπλαστεία, αγωγοί ύδρευσης, κρήνες και πηγάδια, λαϊκές αγορές και γεωργοκτηνοτροφικές εκθέσεις, παρελαύνουν δίπλα σε γιορτές και απαγορευµένες τροφές, ιστορικά γεγονότα και θρησκευτικές προκαταλήψεις, προσφέροντας το ειδικό τους βάρος στη δηµιουργία πολιτιστικών µνηµών. Από τις σελίδες ξεπηδούν µεζέδες συνοδεία µουσικής, µπουγάτσες, κρέµες, ρυζόγαλα, µουχαλεµπί, καϊµάκια, µαθητικές επιδροµές σε κήπους, αλλά και στιγµές ευωχίας, αγώνες επιβίωσης, ο τρόµος της πείνας, δηλητηριάσεις σε ακριβά ξενοδοχεία, πλοιοκτητικοί ανταγωνισµοί. Κι ακόµα, ασυνήθιστοι τρόποι ενίσχυσης των σχολικών ταµείων, φιλάνθρωποι Κρήτες µουσουλµάνοι, τεχνογνωσία και αρώµατα στο φαγητό που έφεραν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες, γαστρονοµικές επιρροές Ανατολής και ∆ύσης…

Κυνήγι αγριοκάτσικων με ακόντιο στα μινωικά χρόνια στην περιοχή των Αρμένων Ρεθύμνου

∆ίπλα στα γευστικά τοπία, παρατίθενται άρθρα εφηµερίδων, φωτογραφίες, διαφηµίσεις προϊόντων, λαογραφικές και ιστορικές πληροφορίες και πλούσια βιβλιογραφία. Ως σύνολο, µας προτρέπουν να υιοθετήσουµε µια κριτική στάση απέναντι στις κοινωνίες του Ρεθύµνου του παρελθόντος και να αναρωτηθούµε πώς κατασκευάζεται η γαστρονοµική και η γευστική µνήµη της πόλης, κατά πόσο η εθνότητα και η θρησκεία καθόρισε το φαγητό των αστικών περιοχών, πώς και γιατί αποσύρθηκαν τροφές από τη συλλογική ταυτότητα, πώς διαµορφώθηκαν ετερότητες. Εν τέλει, µας καλούν να συλλογιστούµε πώς διαµορφώνεται η γαστρονοµική ταυτότητα ενός τόπου µέσα από τη σύνθεση ετεροτήτων και κατά πόσο η αποδοχή τους είναι εφικτή όταν, ακόµα και σήµερα, εµφανίζεται η βεβαιότητα περί αδιάσπαστης συνέχειας της κρητικής κουζίνας, στην οποία δεν έχει θέση µήτε η Ανατολή µήτε η ∆ύση».

Βαρέλια αραδιασμένα στην πλατεία Χιοστάκ, έτοιμα για εξαγωγή, στις αρχές του 20ού αιώνα

Την επιμέλεια της έκδοσης, η οποία είναι όπως και η προηγούμενη άρτια από αισθητική άποψη, είχε η Αγγελική Βλαχοπούλου. Το βιβλίο έχει έκταση 136 σελίδων, σε διάσταση 11×22 εκατοστών, που εξυπηρετεί το κράτημά του στο χέρι, γι’ αυτό άλλωστε έχει βιβλιοδετηθεί με κλωστοραφή, ώστε να είναι επιδεκτικό δυναμικής μεταχείρισης. Περιλαμβάνει 191 συνολικά εικόνες (φωτογραφίες, ζωγραφικούς πίνακες, σχεδιαγράμματα κ.ά.), από τις οποίες αρκετές είναι πρωτοδημοσιευόμενες, έναν δισέλιδο χρηστικό χάρτη με τις θέσεις των στάσεων κατά τις περιηγήσεις, και ένα επίσης δισέλιδο χρονολόγιο της πόλης του Ρεθύμνου.

Ψάρεμα στη ρεθεμνιώτικη θάλασσα με τέσσερις διαφορετικούς τρόπους στις αρχές του 17ου αιώνα
Ψάρεμα στη Ρεθεμνιώτικη θάλασσα με τέσσερις διαφορετικούς τρόπους στις αρχές του 17ου αιώνα

Οι ενδιαφερόμενοι λοιπόν για το τι έτρωγαν οι Μινωίτες της περιοχής του Ρεθύμνου, πώς ψάρευαν στη Βενετοκρατία, τι μαγείρευαν την εποχή των Οθωμανών, γιατί έβραζαν τη μαλβαζία, πώς οι λαχανόκηποι έμεναν κρυμμένοι, πού αγόραζαν σαμπάνια οι Ρωσικές δυνάμεις κατοχής του Ρεθύμνου, μέχρι και για το ποιος άνοιξε το πρώτο super market και ποια ήταν η μεγαλύτερη μαζική δηλητηρίαση των νεότερων χρόνων, μπορούν να πάρουν απαντήσεις προμηθευόμενοι την «Τροφή του Ρεθύμνου» απ’ όλα τα ρεθεμνιώτικα βιβλιοπωλείο και από τα γραφεία της εφημερίδας «Ρεθεμνιώτικα Νέα».

Το βιβλίο θα παρουσιαστεί τον προσεχή Οκτώβριο, στα πλαίσια των «Ημερών Ρεθύμνου 2018». Την παρουσίαση θα συνοδεύσει περιήγηση επί του πεδίου, με το βιβλίο υπό μάλης. Η περιήγηση θα περιλάβει διαδρομή στους χώρους ακριβώς του Ρεθύμνου που παράγονταν και συγκεντρώνονταν οι πρώτες ύλες και παρασκευαζόταν η τροφή, αλλά και εκεί που καταναλωνόταν, ουσιαστικά και συμβολικά.

Φρέσκο-ψημένα ψωμιά σε φούρνο της τελευταίας δεκαετίας του 19ου αιώνα στο Μεϊντάνι (σημερινή Παλαιολόγου)