Η καταγραφή του ποιμενικού βιώματος και γενικότερα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς με επίκεντρο τις κοινότητες της Ίδας του σημερινού Ψηλορείτη, αποτελούν τον στόχο επιστημόνων, οι οποίοι ξεκινούν το έργο «IDAology: Το ποιμενικό βίωμα στις κοινότητες της Ίδας, ως εμπειρία επαυξημένης πραγματικότητας και ψηφιακό αποθετήριο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς του βουνού». Μέσα από το έργο αυτό, θα αποτυπωθεί η μοναδικότητα του ποιμενικού βιώματος σε έκταση έξι δήμων στους οποίους η βοσκική αποτελεί παράδοση αιώνων, που όσο περίεργο και αν ακούγεται, μέχρι και σήμερα διατηρεί ζωντανά κάποια τόσο παλιά χαρακτηριστικά.
Το έργο θα υλοποιηθεί στο πλαίσιο της Δράσης ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ – ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εθνικούς πόρους μέσω του Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ), με τους επιστήμονες που συνεργάζονται, να στοχεύουν μέσα από αυτό, να καταγραφούν και να παραμείνουν ζωντανά τέτοιου είδους κομμάτια του ποιμενικού βιώματος, που εκτείνονται στον τρόπο με τον οποίο ασκείται η βοσκική, τον τρόπο ζωής των βοσκών, τις συνήθειες, αλλά και την καταλυτική σύνδεση που έχει το ποιμενικό βίωμα με την οικονομία των περιοχών αυτών.
Το έργο έχει χρόνο υλοποίησης 30 μήνες και σύμφωνα με τους συμμετέχοντες, εκτός από την καταγραφή και μελέτη των ειδικών χαρακτηριστικών της κτηνοτροφικής δραστηριότητας και κουλτούρας των βοσκών του ορεινού όγκου, σημαντικός στόχος είναι μέσα από το έργο αυτό και με τη βοήθεια της τεχνολογίας, να δημιουργηθεί μια ιδεατή πραγματικότητα ούτως ώστε ο χρήστης και ενδιαφερόμενος, μέσω των συσκευών ατομικής θέασης (πχ VR γυαλιά) να μπορεί από απόσταση να τοποθετήσει τον εαυτό του μέσα στον χώρο και τον χρόνο και να τον μεταφέρει νοητά στον Ψηλορείτη και να τον κάνει κοινωνό του ποιμενικού βιώματος, όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο συντονιστής τού έργου Μανώλης Τσικνάκης επισκέπτης καθηγητής στο Εργαστήριο Υπολογιστικής Βιο-Ιατρικής του ΙΤΕ και με έδρα το ΕΛΜΕΠΑ.
Το συγκεκριμένο έργο συντονίζεται από το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, το Εργαστήριο Υπολογιστικής Βιο-Ιατρικής και από την ΑΜΚΕ πολιτιστικής διαχείρισης Androidus Project Tank με έδρα τα Ανώγεια, ενώ την κοινοπραξία του έργου συναπαρτίζει το Κέντρο Ερευνών και Μελετών του Πανεπιστημίου Κρήτης για τις Ανθρωπιστικές, τις Κοινωνικές και τις Επιστήμες της Αγωγής, με το Εργαστήριο «Οπτική Ανθρωπολογία – Εικόνα, μουσική κείμενο» και το «Κέντρο Μελετών για το Κοινωνικό Φύλο».
Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Τσικνάκης αυτό το έργο θα στηριχθεί σε τεχνολογίες για την ψηφιακή καταγραφή και τεκμηρίωση των εθιμικών γνωρισμάτων, με τη χρήση κατάλληλων πληροφορικών συστημάτων τεκμηρίωσης αλλά και τη δημιουργία ψηφιακού αποθετηρίου, ώστε μέσα από αναπαραστάσεις αλλά και πραγματικές καταγραφές ανθρώπων, γεγονότων, εκδηλώσεων και γενικότερα του τρόπου ζωής των ανθρώπων της περιοχής, που εκτείνεται στο όρια πέντε δήμων, να καταγραφούν και να αναδειχθούν τα διαφορετικά χαρακτηριστικά του ποιμενικού βιώματος.
Η πρόταση για το έργο, εστιάζει γύρω από την καταγραφή αλλά και διατήρηση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στην ευρύτερη περιοχή του Ψηλορείτη εστιασμένη όχι γενικά και αόριστα σε αυτό που ονομάζεται ποιμενικό βίωμα. Η έμπνευση όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πολιτιστικός διαχειριστής Γιώργος Καλομοίρης ξεκίνησε από την προσπάθεια προσέγγισης της βοσκικής ως στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και με ποιο τρόπο συνδέονται όλες οι κοινότητες του Ψηλορείτη μεταξύ τους. «Ο βασικότερος και σταθερότερος παράγοντας του βουνού είναι ο βοσκός που υπάρχει από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, σε μια αδιάλειπτη παρουσία στον χρόνο, παρά τους πολιτισμούς που πέρασαν, παρά τις αλλαγές, παρά τις περιόδους πολέμου ή ειρήνης. Ο βοσκός ήταν πάντα στο βουνό, πάντα στον Ψηλορείτη και είχε ένα συνονθύλευμα πολιτισμικό, το οποίο προσπαθούμε μέσα από τη βοσκική να το προσεγγίσουμε» όπως εξήγησε ο κ. Καλομοίρης.
Οι συμμετέχοντες του προγράμματος με τη συλλογή πρωτογενούς υλικού, από ανθρώπους που θα μοιραστούν τη γνώση τους, αλλά και την καταγραφή μιας διαχρονικής πραγματικότητας που σχετίζεται με τη βοσκική, εκείνο το οποίο πιστεύουν ότι θα έρθει στην επιφάνεια, είναι γνώσεις και τεχνικές οι οποίες εξαφανίζονται, όμως δηλώνουν, σύμφωνα με τον καθηγητή Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Αριστείδη Τσαντηρόπουλο, μια συγκεκριμένη σχέση του ανθρώπου με τη φύση.
«Πρόκειται για μια σχέση πιο ισορροπημένη, η οποία μπορεί να απαιτούσε περισσότερο κόπο, αλλά είναι πιο ισορροπημένη. Πιστεύουμε ότι αυτή η γνώση θα πρέπει να διατηρηθεί και για τις επόμενες γενιές, αλλά και να αξιοποιηθεί και για επιστημονικούς λόγους» όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Τσαντηρόπουλος.
