Η Ιερά Μονή της Αγίας Ειρήνης, είναι ένα από τα παλιά μοναστήρια μας αναφέρεται για πρώτη φορά σε έγγραφο του 1362, γεγονός που δείχνει ότι ίσως είχε ιδρυθεί κατά την δεύτερη βυζαντινή περίοδο της Κρήτης.
της Βάλιας Πετράκη
Δοκιμάστηκε από τους κατακτητές, πέρασε μεγάλες μπόρες μα και στα χρόνια της τουρκοκρατίας συνέχιζε να ακμάζει. Tο 1900 διαλύθηκε και τυπικά μαζί με τις Μονές Xαλεβή και Aρσανίου. Kι όταν το 1903 ανασυστάθηκε η Μονή Aρσανίου οι δύο άλλες έγιναν μετόχια της. Όμως, η Aγία Eιρήνη συνέχισε την προσφορά και μέσα από τα ερείπιά της. Προσέφερε το δικό της μερίδιο στην ίδρυση των νεότερων εκπαιδευτηρίων του Pεθύμνου με την εκποίηση σημαντικής έκτασης της περιουσίας της.
H υπόλοιπη περιουσία της μοιράστηκε στους εφεδροπολεμιστές και στους ακτήμονες γεωργούς της περιοχής, κατά τα έτη 1925 και 1936. Από εκεί και πέρα η Μονή έχει εγκαταλειφθεί. Μέχρι που επισκέφτηκε τον χώρο της Mονής, ο μακαριστός Μητροπολίτης Θεόδωρος Tζεδάκης για πρώτη φορά τη βρήκε έρημη, ρημαγμένη και συρρικνωμένη σε όσο χώρο κατελάμβανε ο σωρός των ερειπίων της. H εικόνα αυτή λειτούργησε συνειρμικά στον λόγιο ιεράρχη. Ανακάλεσε στη μνήμη του την ιστορία και την παράδοσή, την προσφορά της στην Ορθοδοξία, στους εθνικούς αγώνες και την παιδεία. Συγκινήθηκε, ευαισθητοποιήθηκε και συνέλαβε αμέσως το όραμα της «εκ βάθρων» αναστήλωσης της.
H βαθιά πίστη του μετέτρεψε σύντομα το όραμα σε πράξη .H αναστήλωση στηρίχθηκε σε ορισμένες βασικές αρχές της μοναστηριακής αρχιτεκτονικής, προσαρμοσμένες στις ιδιαιτερότητες του χώρου και των λατρευτικών συνηθειών. Χρησιμοποιήθηκαν παραδοσιακά υλικά και μόνο λαξευμένη πέτρα για να επανέλθει η ιστορική Mονή στην αρχική της όψη. Να υπενθυμίσουμε ότι έχει τιμηθεί το 1995 με το Ευρωπαϊκό βραβείο διατήρησης και ανακίνησης αρχιτεκτονικών μνημείων EuropaNostra.
Σίγουρα δεν θα έφθανε η επιθυμία του μακαριστού Θεόδωρου, για να επιτελεσθεί αυτό το θαύμα στην αναστήλωση της Αγίας Ειρήνης. Αν δεν έκανε και την πολύ σοφή η επιλογή να φέρει από την Καλυβιανή, μια νέα κοπέλα η οποία είχε επιλέξει να γίνει μοναχή και έχετε δώσει δείγματα γραφής εκεί. Η οποία σήκωσε στους άξιους ώμους της, όλο αυτό το βάρος της αναστήλωσης και αργότερα θα αναλάβανε και τα ηνία της Μονής.
Γερόντισσα Θέκλα: Μια δραστήρια ηγουμένη αλλά και μάνα στοργική για όλες τις πνευματικές θυγατέρες της
Απόφαση σταθμός
Μεγάλωσε σε μια οικογένεια με μεγάλη πνευματική υποδομή όμως σταθμός στην απόφαση της να ακολουθήσει τον μοναχισμό, ήταν η γνωριμία με τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Τιμόθεο, που ως Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας, την πήρε του κοντά του στην Καλυβιανή. Τελειώνοντας το γυμνάσιο παραμένει στη Μονή ,ως υπεύθυνη του τυπογραφείου και παράλληλα φροντίζει τα ορφανά. Έτσι περνάνε δέκα χρόνια.
Το 1989 παίρνει την απόφαση και ανταποκρίνεται στο κάλεσμα του μακαριστού Θεοδώρου και μαζί με άλλες δυο αδελφές, αποφασίζουν να μείνουν και να αναστηλώσουν το ρημαγμένο μοναστήρι. Εδώ γίνεται και η κουρά της σε μοναχή. Και το 1992 χειροτονήθηκε σε ηγουμένη. Πετροκοπιό την θυμάται ενώ μια εβδομάδα έκαιγαν χόρτα για να μπορέσουν να μπουν στα ερειπωμένα κελιά. Σαν μάνα στοργική η γερόντισσα Θέκλα αγάπησε το μοναστήρι, τις μοναχές και έκανε κατάθεση ψυχής και σώματος και σήμερα ευωδιάζει από πνευματικότητα σε μια κοινότητα με δέκα μοναχές. Οι πόρτες του μοναστηριού είναι πάντα ανοιχτές, για κάθε πονεμένο σε κάθε συνάνθρωπο μας που έχει ανάγκη. Η αγάπη και ο παρηγορητικός λόγος περισσεύουν εδώ, σε τούτον τον ιερό χώρο που η ζωή ξεκινά στις 4 το πρωί. Ξεκινώντας με τα θρησκευτικά καθήκοντα και ακολουθούν τα διακονήματα όπως η υφαντική η αγιογραφία κ.α. Καθόμαστε στο αρχονταρίκι της Μονής μαζί με την ηγουμένη, την ξέρω από τότε που ήρθε στην Μονή, όμως ποτέ δεν κατάφερα να της πάρω μια συνέντευξη. Πάντα με μετριοφροσύνη όπως και τώρα μου λέει δεν θέλω να γράψετε τίποτε για μένα .Ενώ συνέχεια με παραπέμπει στο ψαλτήρι και άλλα πατερικά κείμενα. Μου επισημαίνει για άλλη μια φορά θέλω να γράψετε μόνο για το μοναστήρι. Σαν μάνα μου λέει πόσο καλά παιδιά είναι οι μοναχές. Και να μην ξεχάσετε να γράψετε ότι φέτος λόγω του ότι πέφτει το Πάσχα την ημέρα της Αγίας Ειρήνης, θα γιορτάσουμε την Τρίτη του Πάσχα στις 7 του μήνα. Θα είναι εδώ και ο Δεσπότης μας. Με την κουβέντα την πείθω να πούμε κάποια πράγματα και της ζητάω να γυρίσουμε πίσω. Να θυμηθεί πως ήταν το μοναστήρι όταν ήλθε το θυμάμαι και εγώ… μας έχει πάρει μακαριστός Θεόδωρος και το είχαμε δει, ήθελε να μας δείξει πως ήταν…
Τι θυμάστε από την εικόνα όταν ήρθατε για πρώτη φορά στο μοναστήρι;
Δεν υπήρχε τίποτα . Όπως θα θυμάστε όλο το κτιριακό συγκρότημα ήταν ένα σωρό μπάζα, καλυμμένα από μια άγρια βλάστηση και δεν μπορούσες καν να μπεις στα ερειπωμένα κτίρια. Θυμάμαι ότι στη μέση – μέση της αυλής βάλαμε φωτιά για να κάψουμε τα χόρτα για να μπορέσουμε να περπατήσουμε.
Μετά από πόσο διάστημα καταφέρατε να φτιάξατε το πρώτο κελί και να μείνετε;
Ήταν ένας άθλος , ξεκινήσαμε με τον μακαριστό τον Θεόδωρο την αναστήλωση με ταχύτητα ρεκόρ μέσα σε ένα οκτάμηνο, αναστηλώθηκε η δυτική πτέρυγα, για να μπορούμε να μείνουμε μέσα . Τότε μας βοήθησε πάρα πολύ ο συγχωρεμένος ο Γιάννης ο Κεφαλογιάννης, ήταν υπουργός τουρισμού και φυσικά ο αοίδιμος μητροπολίτης. Το υπόλοιπο κτιριακό συγκρότημα και ο ναός έγιναν μετά την κοίμηση του Θεόδωρου.
Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε;
Είχαμε πολλές δυσκολίες, όπως να πάρουμε άδεια από την αρχαιολογική υπηρεσία, που καθυστερούσε με αποτέλεσμα επτά χρόνια να μην έχουμε ναό. Μετά από επτά χρόνια πήραμε την άδεια και κτίσθηκε ο ναός.
Σήμερα είναι στολίδι του Ρεθύμνου το μοναστήρι αυτό για εσάς λένε ότι είστε μια πανέξυπνη και δραστήρια ηγουμένη και αυτό φαίνεται από το έργο σας στην Μονή, τι έχετε να πείτε γι’ αυτό;
Εγώ έχω να πω, ότι έχει επιτελεσθεί το οφείλω στην Αγία Ειρήνη όχι στον εαυτό μου. Γιατί το μοναστήρι μέχρι σήμερα λειτουργεί κατά θαυματουργικό τρόπο της Αγίας Ειρήνης , από όλες τις πλευρές. Βέβαια αγαπώ πάρα πολύ τον μοναχισμό και μπορώ να πω ότι έχω τοποθετηθεί σωστά γι’ αυτό υπάρχει και απόδοση. Αγαπώ τον μοναχισμό, το μοναστήρι, την εκκλησία, αγαπώ πάρα πολύ τις μοναχές, το κοινωνικό έργο. Το μοναστήρι μας είναι ανοιχτό οσάκις μας χρειαστεί κάποιος και μπορούμε να βοηθήσουμε , θα βοηθήσουμε. Το έχει ευλογήσει ο Θεός το μοναστήρι.
Το είχατε εντάξει αν θυμάμαι καλά σε κάποιο πρόγραμμα ;
Ναι το 1992 μπήκαμε στα Μεσογειακά Προγράμματα, τα γνωστά ΜΟΠ και είχαμε πάρει γύρω στα τριάντα εκατ. Και δόξα τω Θεώ έγινε πολύ δουλειά. Μετά σταματήσαμε για μια δεκαετία και το έργο γινόταν από το ίδιο το μοναστήρι, από το εργόχειρο των αδελφών, από τις προσφορές των πιστών και τις δωρεές. Ακόμη και τις κληρονομιές του βάλανε οι αδελφές, ότι είχαμε και δεν είχαμε το πουλήσαμε για να τελειώσουμε και για να βάλουμε συμμετοχή, ώστε για να ενταχθούμε σε ένα πρόγραμμα του Αναπτυξιακού νόμου. Και έτσι φτιάξαμε τα εργαστήρια πάνω το ιεροραφείο και την αγιογραφία.
Είναι εύκολη η ζωή μιας ηγουμένης ;
Από μόνη μου δεν θα το έκανα ποτέ. Όταν ξεκίνησα προς το μοναχισμό ποτέ δεν είχα σκεφτεί ότι εγώ θα γίνω ηγουμένη. Ήταν από το Θεό ίσως, και εφόσον ο Θεός μου έδωσε αυτόν τον σταυρό, γιατί είναι ένας σταυρός επιπλέον προσπαθώ να τον σηκώσω με την βοήθεια Του. Δεν είναι απλό, είναι πολύ δύσκολο. Γιατί τα κτίρια γίνονται και για μένα το μοναστήρι είναι οι ψυχές, είναι οι μοναχές που είναι εδώ. Και η κάθε μια με τον χαρακτήρα της σηκώνει τον σταυρό της, τον σταυρό του μοναστηριού, τον σταυρό της οικογένειας της, του διακονήματος της , οπότε είναι και δικοί μου σταυροί. Αλλά δόξα τω Θεώ, ο Θεός βοηθάει δεν μας αφήνει.
Στο μοναστήρι επιτελείτε ένα σημαντικό και πολύπλευρο έργο πέρα όμως από το πνευματικό, με τι ακριβώς ασχολούνται οι αδελφές;
Έχουμε εργαστήριο αγιογραφίας και οι μοναχές ασχολούνται με την αγιογραφία και εργαστήριο υφαντικής. Κυρίως υφαίνουμε υφαντά που τα χρησιμοποιούμε για ιερατικά άμφια. Έτσι έχω σκεφτεί εγώ την υφαντική και όχι για να υφαίνουμε για τραπεζομάντηλα κ.α. μου αρέσει τα υφαντά μας να χρησιμοποιούνται για την εκκλησία. Βεβαίως και είναι ένα έσοδο για το μοναστήρι, γιατί είναι το εργόχειρο των αδελφών και όλα διατίθενται προς πώληση για ενίσχυση της Μονής.
Τα ράβετε ή μόνο τα υφαίνεται;
Και τα ράβουμε αλλά συνήθως πιο πολύ μόνο υφαίνουμε, γιατί όταν είναι πολύ μακριά κάποιος, δεν είναι εύκολο γιατί χρειάζονται οι απαραίτητες πρόβες. Όποτε πηγαίνει στον τόπο του και τα ράβει.
Στην αγιογραφία με την κρίση έχετε παραγγελίες;
Δόξα τω Θεώ και στα υφαντά έχουμε και στην αγιογραφία.
Οι στόχοι τώρα ποιοι είναι;
Ο στόχος του μοναχού πάντα είναι να σώσει την ψυχή του και τα υλικά αγαθά τα απαραίτητα, για να μπορεί να επιβιώσει και κυρίως διακόνημα του μοναχού, είναι πώς να αρέσει στον Θεό. Αυτός είναι ο ρόλος μας και αυτός είναι ο στόχος μας.
Το μοναστήρι έχει ελλείψεις ακόμα;
Έχουμε. Δεν έχουμε διαμορφώσει ακόμα τον χώρο που είναι έξω από τον ναό του Αγίου Ραφαήλ, δεν έχουμε φτιάξει την εξωτερική είσοδο ακόμα. Εν τω μεταξύ είναι και εικοσιπέντε χρόνια από την αναστήλωση του και χρειάζονται συντήρηση σε αυτά που έχουν γίνει. Και η συντήρηση δεν είναι εύκολο για εμάς ,γιατί είναι ένα μνημείο. Παρόλο που δεν βρήκαμε ένα μνημείο ,το φτιάξαμε. Αλλά θέλει όμως συντήρηση και το κόστος είναι πολύ μεγάλο.
Με το θρησκευτικό τουρισμό πως τα πάτε;
Εμείς έχουμε τον θρησκευτικό τουρισμό εδώ και εικοσιπέντε χρόνια. Διότι έχει το μοναστήρι μας φιλοξενία, οι μοναχές γνωρίζουν γλώσσες που μπορούν να συνομιλήσουν με τους τουρίστες που έρχονται εδώ. Ακόμα και αν δεν έχουν θρησκευτικά ενδιαφέροντα, φεύγουν και μένουν κατενθουσιασμένοι. Αυτό το είχαμε ξεκινήσει μαζί με την κ. Μάρι Δασκαλαντωνάκη, η οποία μας έστελνε ορισμένα γκρουπ που έρχονται σε επαφή με τις μοναχές. Δηλ. καθόταν και συνομιλούσαν και πιστεύω ότι έχει μεγάλη απήχηση το μοναστήρι σε αυτό. Έτσι βοηθούν και το μοναστήρι οικονομικά αλλά και βοηθούνται γιατί υπάρχει πολύ φιλοξενία, πολύ ζεστασιά από τις μοναχές. Και κατά καιρούς λαβαίνουμε επιστολές, στις γιορτές κάρτες. Υπάρχουν Ρώσοι που έχουν συγκινηθεί, υπάρχουν άτομα που έχουν βαπτισθεί. Μάλιστα μια φορά ένα ανδρόγυνο που ήρθε ρώτησε μια μοναχή τι είναι αυτά που κρεμάνε στην εικόνα και γιατί εννοούσαν τα τάματα. Τους εξήγησε λοιπόν η αδελφή και της είπαν σε παρακαλούμε θα προσευχηθείς και εμάς, στην Αγία σας να μας στείλει και εμάς ένα παιδί που είμαστε έντεκα χρόνια παντρεμένοι και δεν έχουμε παιδί. Ευχαρίστως του είπε η μοναχή. Την ρώτησαν αν μπορούσαν να προσευχηθούν, γιατί ήταν προτεστάντες και τι να κάνουνε. Εκείνη τους είπε να ανάψουν ένα κερί και ότι θέλουν να πουν στην Αγία Ειρήνη. Πράγματι η αδελφή διάβασε την παράκληση της Αγίας Ειρήνης και φύγανε . Μετά από ένα χρόνο λαβαίνουμε από την Αυστρία ένα δέμα, μέσα είχε μια φωτογραφία με ένα μωρό και ένα κερί για να το ανάψουμε πάλι στην Αγία, όπως έγραφαν. Γιατί η Αγία Ειρήνη άκουσε την επιθυμία τους και τους έστειλε το παιδί. Για εμάς αυτός είναι ο θρησκευτικός τουρισμός.
Το μοναστήρι έχει περιουσία;
Κάποτε είχε πολύ μεγάλη περιουσία μέχρι την Πηγή έφθανε και μέχρι την Μητρόπολη Λάμπης είχε μετόχια. Τώρα δεν έχει καθόλου περιουσιακά στοιχεία , απολύτως τίποτα. Δεν ασχοληθήκαμε με αυτό το κομμάτι και θα μπορούσαμε να τα πάρουμε πίσω. Γιατί η χρησικτησία δεν ισχύει στο δημόσιο. Τουλάχιστον αυτά που έχουν καταπατήσει θα τα παίρναμε πίσω αλλά δεν ασχολήθηκα καθόλου με αυτό το κομμάτι, δεν το μπορώ ούτε να το σκεφτώ, ούτε θέλουμε περιουσίες. Επίσης μόλις έπεσε το 30 η Μονή Χαλεβή, που ήταν ένα με την Αγία Ειρήνη, όλη η περιουσία πήγε στους ακτήμονες και στο εφεδρικό ταμείο, έφυγε όλη η περιουσία και δεν έμεινε απολύτως τίποτα. Μάλιστα στου Χαλεβή έχουν αφήσει μόνο τον περιβάλλοντα χώρο του ναού. Και είχε επτά χιλιάδες ελαιόδεντρα. Μόνο από το εργόχειρο μας και δόξα τω Θεώ δεν έχουμε στερηθεί τίποτα. Οι Ρεθεμνιώτες το έχουν αγκαλιάσει το μοναστήρι και το αγαπούν πάρα πολύ, όπως και εμείς εκείνους. Και το έχουν δει μια πολιτιστική κληρονομιά, έτσι το βλέπουν και έτσι είναι.
Περνάμε αυτή την οικονομική κρίση και πολλοί είναι αυτοί που λένε τι κάνει η εκκλησία; εσείς εδώ βοηθάτε κόσμο έρχονται να σας ζητήσουν βοήθεια;
Εγώ νομίζω ότι μόνο η εκκλησία βοηθάει. Αυτή την εποχή δεν βλέπω κανένα άλλον να βοηθάει. Εμείς εδώ έχουμε αναλάβει και πληρώνουμε φάρμακα, λογαριασμούς της ΔΕΗ κ.α. Δίνουμε τρόφιμα και από το λίγο λάδι που έχουμε θα δώσουμε και τον παρηγορητικό μας λόγο θα πούμε. Σήμερα ειδικά που δεν υπάρχει άνθρωπος, να μην θέλει ένα λόγο παρηγοριάς. Και αυτό είναι ελεημοσύνη λέει το Ευαγγέλιο, ότι μπορούμε να το κάνουμε το κάνουμε. Καθημερινά κτυπάνε την πόρτα του μοναστηριού και δεν μπορεί κανείς να πιστέψει αν δεν δει τι κόσμος έρχεται . Υπάρχει πολύ μεγάλη ανάγκη στον κόσμο. Δυστυχώς και η επιβίωση η καθημερινή δηλ. ένα πιάτο φαγητό, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν το έχουν. Δίνουμε και σε πολλά παιδιά δουλειές μέσα από το μοναστήρι να βάψουν, να καθαρίσουν τους εξωτερικούς χώρους όπου μπορούμε να βοηθήσουμε, γιατί είναι πάρα πολύ δύσκολα τα πράγματα. Και η πίστη προϋποθέτει πολύ χρόνο, πιστεύω ότι είναι μια επένδυση ζωής και πνευματική ζωή. Ακούω συνέχεια τους γονείς για τη αγωνία τους να γράψουν τα παιδιά τους να μάθουν πολλές γλώσσες , να πάνε σε διάφορες δραστηριότητες, να τους προσφέρουν όλα τα υλικά αγαθά και δεν χορταίνουμε την ύλη. Πολλές φορές μου περνάει ο λογισμός και τους λέω πότε θα τους μάθετε την αγγελική γλώσσα; Και μαθαίνουν και τις γλώσσες και όλα άχρηστα , χαρτοπετσέτες. ..Δεν είναι καλύτερα να μάθουν οι γονείς στα παιδιά ότι υπάρχει και Θεός, γι’ αυτό φθάσαμε σε αυτή την κατάσταση. Τώρα είναι εύκολο να γυρίσουμε πίσω ; Μόνο αν γίνει κανένα θαύμα από τον Θεό.
Έρχονται νέα παιδιά βλέπω ότι σας προβληματίζει πολύ η νέα γενιά;
Έρχονται και τα πονεί η ψυχή μου. Εγώ δεν σκέφτομαι τους συνταξιούχους, ούτε τα μικρά σκέφτομαι αυτά που έχουν τελειώσει, που έχουν πάρει πτυχίο. Είναι όλα τους άνεργα και είναι μαραζωμένα. Πάντως οι νέοι είναι πιο κοντά τώρα στην εκκλησία. Ψάχνονται- πολύ ψάχνονται και είναι παρήγορο αυτό.
Υπάρχουν σήμερα κορίτσια που να έχουν κλίση προς το μοναχισμό;
Κλίση δεν νομίζω ότι υπάρχει, εμείς το καλλιεργούμε μέσα μας. Υπάρχουν παιδιά που το σκέπτονται αλλά άλλες μένουν και άλλες φεύγουν. Όταν έρθουν σε επαφή μαζί μας και γνωρίσουν τον μοναχισμό, γιατί δεν είναι εύκολος για μένα είναι ηρωισμός, έτσι είναι μετρημένα τα άτομα που θα παραμείνουν μέσα στο μοναστήρι. Υπάρχουν όμως νέες που θέλουν να είναι κοντά στην εκκλησία, που να γνωρίσουν την εκκλησία, να γνωρίσουν τον Θεό και έτσι βοηθούνται μέσα από το μοναστήρι. Αλλά για να μείνουν λιγοστές οι περιπτώσεις.
Τα νέα εργαστήρια της Μονής τα είδαμε κατά την επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη μας κ.κ. Βαρθολομαίου όπου τα εγκαινίασε και φέρουν και το όνομα του. Τότε όμως δεν είχαμε τον χρόνο να θαυμάσουμε την τέχνη της υφαντικής. Στην παρέα μας έχει προστεθεί και η αδελφή Θεοδοσία, που μας ξεναγεί. Θαυμάζουμε την τέχνη και τα περίτεχνα ξομπλιαστά υφαντά τους, μια δουλειά που δεν πληρώνεται με τίποτα. Η αδελφή Μαριάμ είναι σκυμμένη στο καβαλέτο της και αγιογραφεί μια εικόνα Παναγίας. Μόνο που την κοιτάζεις σου ξυπνάει το θρησκευτικό συναίσθημα! Άλλες αδελφές ψάλουν ύμνους και ετοιμάζονται για τη μεγάλη εβδομάδα , ενώ άλλες γυαλίζουν τα κηροπήγια και τα μανουάλια. Καθώς όλα πρέπει να αστράφτουν στην Ανάσταση του Θεανθρώπου! Τη γαλήνη και την ηρεμία που επικρατεί εδώ, κατά και ένα παράξενο τρόπο σου την μεταδίδουν. Τελικά νομίζω ότι η πραγματική ζωή βρίσκεται εδώ και όχι στην πολύβουη πόλη. Μέρες άγιες που έρχονται ας επισκεφθείτε το μοναστήρι ,γιατί το μόνο σίγουρο είναι ότι θα φύγετε με την ψυχή πιο ανάλαφρη και την καρδιά σας γεμάτη αγάπη για όλα και για όλους.
