Αναστάτωση στους δανειολήπτες των οποίων τα δάνεια βρίσκονται υπό τη διαχείριση των Servicers (δηλαδή των εταιριών διαχείρισης κόκκινων δανείων)προκαλούν τα συνεχή δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία η κυβέρνηση σκέφτεται να νομοθετήσει έτσι ώστε να “ξεπεραστεί” η πρόσφατη απόφαση του Αρειου Πάγου που ανάβει κόκκινο στους πλειστηριασμούς από τις εν λόγω εταιρίες.
Ηδη, από τις 7/10, το NEWS 24/7 έγραφε (στο ρεπορτάζ του Κώστα Παπαγρηγόρη) ότι “σε συζητήσεις με τις Εταιρίες Διαχείρισης κόκκινων δανείων βρίσκεται τις τελευταίες ημέρες το οικονομικό επιτελείο της Κυβέρνησης, προκειμένου να έρθει άμεσα μια νομοθετική πρωτοβουλία που θα απενεργοποιήσει τη «βόμβα» που άναψε πρόσφατη απόφαση του Αρείου Πάγου και απειλεί τις τράπεζες, τους servicers, τα funds, αλλά και το δημόσιο χρέος”.
Το ρεπορτάζ, όπως και τα υπόλοιπα που προέκυψαν έκτοτε, ουδέποτε διαψεύστηκαν από την κυβέρνηση, γεγονός που δείχνει ότι πράγματι το Υπουργείο Οικονομικών σκέφτεται να νομοθετήσει (μάλλον με τη μορφή τροπολογίας) έτσι ώστε η απόφαση του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου της χώρας να καταστεί ουσιαστικά ανεφάρμοστη.
Ο επίσημος, λόγος, δε που επικαλούνται είναι ότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος αφενός για τις τράπεζες και αφετέρου για το δημόσιο χρέος.
Οι δύο αντικρουόμενοι νόμοι και η “ευελιξία” των Servicers
Οπως γράφει στην εφημερίδα “Εποχή” ο δικηγόρος Γιάννης Αντωνιάδης, “τα δάνεια που βρίσκονται στα χέρια αλλοδαπών, πραγματικών ή εικονικών, εταιριών (σσ διαχείρισης) ανέρχονται στα 50 δις ευρώ. Πλέον αυτών αλλά 47 δις ευρώ είναι ακόμα στα βιβλία των ελληνικών τραπεζών”.
Κοντολογίς, τα χρήματα είναι πολλά. Και επειδή ακριβώς είναι πολλά, δικαιολογείται το πολύ μεγάλο ενδιαφέρον που δείχνουν για τα κόκκινα δάνεια τα funds και κατ’ επέκταση οι servicers που αναλαμβάνουν το δύσκολο κομμάτι της διαχείρισης.
Το νομικό πλαίσιο πάνω στο οποίο επιχείρησαν να “πατήσουν” (ανεπιτυχώς, όπως αποδείχθηκε) οι servicers έτσι ώστε να προχωρούν σε πλειστηριασμούς κατοικιών και σε άλλες πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης (σύνταξη επιταγής, κατάσχεση) αφορά δύο νόμους.
Ο ένας είναι ο 4354 του 2015, νόμος που ψηφίστηκε επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για τα κόκκινα δάνεια ο οποίος βρισκόταν σε μία καθαρά μνημονιακή λογική αφού “απελευθέρωνε” την πώληση των κόκκινων δανείων.
Παράλληλα όμως με το εν λόγω νομοθέτημα έμπαιναν και κάποιες δικλείδες ασφαλείας για τον οφειλέτη όπως η υποχρέωση κλήσης του δανειολήπτη για ρύθμιση πριν την μεταβίβαση του δανείου. Μία τελευταία ευκαιρία, θα έλεγε κανείς, για τον οφειλέτη πριν το δάνειό του περάσει στα χέρια των servicers.
Επειδή οι συγκεκριμένες δικλείδες ασφαλείας εν τέλει δεν άρεσαν στους παράγοντες της αγοράς, η μεταβίβαση των κόκκινων δανείων στα funds και στις εταιρίες διαχείρισης έγινε με το νόμο 3156 του μακρινού πια 2003. Αφού όμως το νομοθέτημα δεν έδινε τη δυνατότητα στους servicers για πράξεις αναγκαστικές εκτέλεσης, γινόταν από εκεί και πέρα επιλεκτικά, όπως αναφέρουν νομικές πηγές, χρήση διατάξεων του 4354/2015 για να προχωρούν ακριβώς είτε σε κατασχέσεις είτε σε πλειστηριασμούς κατοικιών.
Με λίγα λόγια προτιμούσαν να χρησιμοποιούν ένα “κοκτέιλ” των δύο νόμων που εξυπηρετούσε τα σχέδιά τους για πιο γρήγορες πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης.
Το μεγάλο stοp από τη δικαιοσύνη
Οι δανειολήπτες είχαν μόνο έναν τρόπο να αντιδρασουν και αυτός ήταν ο νομικός. Οπως εξηγεί στο NEWS 24/7 η δικηγόρος Αριάδνη Νούκα που χειρίστηκε πολλές τέτοιες υποθέσεις, η πρώτη σχετική εφετειακή απόφαση, υπέρ οφειλέτη, ήρθε τον Απρίλιο του 2022. Εκτοτε προέκυψαν άλλες οκτώ από Εφετεία που βρίσκοντα σε όλα τα μήκη και πλάτη της χώρας (Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Δυτική Μακεδονία, Λάρισα και εσχάτως Ανατολική Κρήτη).
Το σύνολο αυτών των αποφάσεων αναφέρουν ότι οι εταιρίες διαχείρισης δεν νομιμοποιούνται να προβούν σε πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης. Υπήρχε όμως ήδη σχετική απόφαση του Αρείου Πάγου, η 909/2021 (η οποία, είναι αλήθεια, δεν είχε πάρει τη δημοσιότητα που άξιζε) που αναφέρει τα εξής: “Ο νόμος 3156/2003 δεν απονέμει στην εταιρία διαχείρισης την ιδιότητα του κατ’ εξαίρεση νομιμοποιούμενου διαδίκου (μη δικαιούχου), όπως ρητά πράττει για τις εταιρίες διαχειρίσεως του ν. 4354/2015 στο άρθρο 2 παρ. 4 αυτού”.
Αφού λοιπόν οι εταιρίες δεν έχουν τη ιδιότητα του διάδικου δεν μπορούν να προχωρούν σε πλειστηριασμούς ή κατασχέσεις.
Ο Αρειος Πάγος επίσης, με νέα απόφασή του τον Μάιο του 2022 (822/2022), ξεκαθάρισε, (εκτός από το ότι οι εταιρίες διαχείρισης δεν μπορούν να προχωρούν σε αναγκαστικές πράξεις), ότι το νομοθετικό πλαίσιο των νόμων 3156/2003 και 4354/2015 είναι διακριτό και ως εκ τούτου, όπως σημειώνει η κα Νούκα σε άρθρο της στα Επίκαιρα, “οι διατάξεις του ν. 4354/2015 για την κατ’ εξαίρεση νομιμοποίηση (ως μη δικαιούχων διαδίκων) των εταιρειών διαχείρισης δανείων δεν μπορούν να εφαρμοστούν αναλογικώς και επί των εταιρειών διαχείρισης του ν. 3156/2003”.
Δεν ενέκρινε, δηλαδή, ο Αρειος Πάγος το “κοκτέιλ” των δύο νόμων.
Τα σπίτια μένουν στους κατόχους τους
Το γιατί είναι ιδιαίτερα σημαντικές οι παραπάνω αποφάσεις του Αρείου Πάγου, μπορεί να το αντιληφθεί ο καθένας. Οι δανειολήπτες, που επιχειρούν με νύχια και με δόντια να κρατήσουν τα σπίτια τους, έχουν πια έναν ισχυρό σύμμαχο.
Το γιατί η κυβέρνηση θέλει να νομοθετήσει έτσι ο “σκόπελος” αυτός να ξεπεραστεί είναι επίσης εν μέρει τουλάχιστον, κατανοητό. Το εξηγήσαμε και πιο πάνω ότι τα λεφτά είναι πολλά, άρα και τα συμφέροντα ισχυρά.
Οπως όμως τόνισε στη σχετική δημόσια τοποθέτησή του ο ΙΝΚΑ, εφόσον η κυβέρνηση νομοθετήσει υπέρ των ισχυρών “θα έχει απωλέσει και το τελευταίο ίχνος κοινωνικής ενσυναίσθησης, εφόσον με αυτόν τον τρόπο θα «χαρίσει» στις αλλοδαπές εταιρείες ειδικού σκοπού, χιλιάδες ακίνητα, μεταξύ αυτών και λαϊκές κατοικίες”.
Επίσης, είναι απαραίτητο να τονιστεί ότι πολλές φορές τα ποσά που ζητούν οι εταιρίες διαχείρισης από τους οφειλέτες είναι το 100% οφειλής ενώ πάντα η οφειλή έχει ξεπεράσει το ονομαστικό ποσό του δανείου. Το γεγονός αυτό φέρνει τους οφειλέτες στα όριά τους, οικονομικά και ψυχολογικά.
Αντιγράφουμε πάλι από το άρθρο του Γιάννη Αντωνιάδη στην Εποχή ο οποίος λέει ότι “έχω περίπτωση που το δάνειο είχε λογιστική αξία 330.000 ευρώ, πουλήθηκε στην καλύτερη περίπτωση στο 15%, δηλαδή 49.500 ευρώ και μάς ζητήθηκε το ποσό των 1.700.000 ευρώ”.
Ανάλογη περίπτωση, με παράλογες απαιτήσεις από δανειολήπτη, είχε φέρει στο φως της δημοσιότητας πρόσφατα και το NEWS 24/7 σε αναλυτικό του ρεπορτάζ.
Σύμφωνα, τέλος, με νομικές πηγές ο “φόβος” της κυβέρνησης ότι εφόσον δεν νομοθετήσει θα υποστούν σοβαρή ζημιά οι τράπεζες και θα “φουσκώσει” ο λογαριασμός του δημοσίου χρέους “δεν είναι πραγματικός αφού δεν εδράζεται σε πραγματικά δεδομένα”.
Εκτός αυτού το να παραμείνουν τα ακίνητα στα χέρια των ιδιοκτητών τους με διακανονισμούς τους οποίους οι οφειλέτες μπορούν να εξυπηρετήσουν, είναι κυρίως ζήτημα στοιχειώδους κοινωνικής συνοχής σε μία συγκυρία μάλιστα ιδιαίτερα κρίσιμη, ιδίως για τους πιο ευάλωτους.
