Το Μουσείο της αρχαίας Ελεύθερνας, ένα έργο – σταθμός για τον πολιτισμό της Ελλάδας, εγκαινιάζεται φέτος το καλοκαίρι, με τα εγκαίνια να αποτελούν το σημαντικότερο πολιτιστικό γεγονός της χώρας μας για το 2016.
Έπειτα από 30 χρόνια συστηματικής αρχαιολογικής ανασκαφικής έρευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ήρθε η ώρα το Μουσείο να ανοίξει τις πύλες του προκειμένου να παρουσιάσει στην παγκόσμια κοινότητα μια σειρά από τα σημαντικότερα ευρήματα και τους θησαυρούς από την νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας και την πόλη της αρχαίας Ελεύθερνας.
Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν την Κυριακή 19 Ιουνίου, από την Α.Ε. Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο.
Τριάντα και πλέον χρόνια πριν, όταν ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης και Διευθυντής του Museum of Cycladic Art Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης ξεκίνησε τις ανασκαφές στην Ορθή Πέτρα, ένα λεωφορείο έφθανε στο χωριό της Ελεύθερνας μια φορά την εβδομάδα. Σήμερα εκεί υπάρχει ένα θαυμάσιο αρχαιολογικό πάρκο και ένα μουσείο – πόλος έλξης και ήπιας ανάπτυξης εξαιρετικών προδιαγραφών. Το Μουσείο είναι το πρώτο μουσείο αρχαιολογικού χώρου στην Κρήτη και το 4ο μεγαλύτερο μουσείο αρχαιολογικού χώρου στην Ελλάδα, μετά από αυτά της Ολυμπίας, των Δελφών και της Βεργίνας.
Το έργο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 2007-2013» (ΕΣΠΑ) από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, οι οποίοι είναι και οι φορείς λειτουργίας του.
Η προσπάθεια ενισχύθηκε και από την ιδιωτική πρωτοβουλία, το Alexander S. Onassis Foundation, την Alpha Banκ και τη Grecotel (που αποτελούν Αριστίνδην μέλη της Μεσογειακής Αρχαιολογικής Εταιρείας), καθώς και από άλλους Οργανισμούς, Ιδρύματα, Φορείς και φυσικά πρόσωπα.
Το Ίδρυμα Ωνάση, στο πλαίσιο της ευρείας δράσης του στον τομέα της διάσωσης κι ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς, έχει στηρίξει με συνέπεια και διάρκεια το έργο στην αρχαία Ελεύθερνα, προκειμένου ο πλούτος των ευρημάτων να περάσει στο προσκήνιο και να γίνει γνωστός και προσβάσιμος από το ελληνικό και το διεθνές κοινό.
Ο Τόπος – Ο Χρόνος – Τα Ευρήματα
Ο τεράστιος αρχαιολογικός χώρος και το μουσείο βρίσκονται ανάμεσα στα χωριά Ελεύθερνα και Αρχαία Ελεύθερνα (Πρινές) του Δήμου Ρεθύμνης, της Περιφέρειας Κρήτης. Η αρχαία πόλη έλαβε το όνομά της από τον μεγάλο Κουρήτη Ελευθήρα, και η ιστορία της ξεκινά χιλιάδες χρόνια πριν. Σε υψόμετρο περίπου 380 μ., στους πρόποδες του Ψηλορείτη, η πόλη ευνοήθηκε πολλαπλά λόγω της γεωγραφικής της θέσης στην καρδιά της Κρήτης, καθώς και της σχέσης της με τη θάλασσα, παράγοντες που αποτέλεσαν τις αιτίες της δομής μιας ανοιχτής κοινωνίας που ήκμασε κατά την αρχαιότητα.
Οι έρευνες στην περιοχή, ανασκαφικές και άλλες, ξεκίνησαν από το Πανεπιστήμιο Κρήτης το 1985 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα από τον Καθηγητή Ν. Χρ. Σταμπολίδη, τους συνεργάτες και τις ομάδες του. Στις ανασκαφές συμμετείχαν φοιτητές από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού (Ευρώπης, ΗΠΑ, Ασίας, Αφρικής, Αυστραλίας), καθώς και άνθρωποι των γύρω χωριών. Η ανασκαφή αποκαλύπτει σιγά-σιγά τα μυστικά της πόλης από το 3000 π.Χ. έως τον 14ο αι. μ.Χ.. Σπίτια, βίλλες, δρόμοι, δημόσια οικοδομήματα και λουτρά, δεξαμενές και στέρνες, αναλήμματα και τοίχοι, ιερά και εκκλησίες, κλίβανοι και εργαστήρια, και πάνω απ’ όλα η νεκρόπολη των πολεμιστών και των συγγενών τους στην αυγή της ελληνικής Ιστορίας, ξεθάβονται μεθοδικά και συστηματικά.
Στον ευρύτερο χώρο της αρχαίας πόλης δημιουργήθηκε το ‘Αλσος Ελευθερναίων, ένα αρχαιολογικό πάρκο με μονοπάτια, γεφύρι, σταθμούς-καθιστικά, επεξηγηματικές πινακίδες και δύο μεγάλα στέγαστρα για την προστασία της νεκρόπολης και της Βασιλικής του Μιχαήλ Αρχαγγέλου, όπου ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει συνδυαστικά τη φύση, τη χλωρίδα και την πανίδα, καθώς και τις αρχαιότητες, σε ένα μαγευτικό τοπίο.