του Μανώλη Εγγλέζου – Δεληγιαννάκη
metotoufekikaitilyra.wordpress.com
Μετά το Αποπηγάδι, η νέα επίθεση στα Λευκά Όρη είναι καθολική, και η αντίσταση σε αυτήν δε σηκώνει καθυστερήσεις: Μέχρι τις 27.3.2024, πρέπει οι πολίτες και οι ενδιφερόμενοι φορείς να συμμετάσχουν σε μια διαβούλευση επί κειμένου 587(!) σελίδων, που αφορά στην τοποθέτηση ανεμογεννητριών σε κορυφές των επαρχιών Σφακίων, Σελίνου, Αποκορώνου και Κισάμου (κι επίσης στο Ρέθυμνο και το Λασίθι).
Και μόνο το ασφυκτικό χρονικό πλαίσιο που τίθεται προδίδει τη βούληση της Διοίκησης να ξεπετάξει το θέμα δίχως ουσιαστικό διάλογο. Αλλά ας ξεκινήσομε από την αρχή, από την (μη) αναγκαιότητα φαραωνικών κατασκευών καλυπτόμενων υπό το πέπλο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Όπως έχομε ξαναγράψει, ο στόχος της απεξάρτησης από τις ρυπογόνες πηγές ενέργειας σαφώς προβλέπει την υποκατάστασή τους με πηγές φυσικές και ανανεώσιμες, όπως ο ήλιος, ο αέρας, το νερό. Η συνολική όμως προσέγγιση του περιβαλλοντικού προβλήματος προϋποθέτει την αναθεώρηση της καταναλωτικής μας συμπεριφοράς, μια νέα στάση ζωής που θα βασίζεται στη διαπίστωση του πεπερασμένου χαρακτήρα των φυσικών πόρων και στη διαχείρισή τους με σεβασμό και φειδώ. Σημαίνει ότι δε μπορούμε να καταναλώνομε πια τόση βενζίνη, τόσο ρεύμα, δε μπορούμε να γεμίζομε τη γή μας με φυτοφάρμακα και τα νερά μας με απόβλητα. Σημαίνει ακόμα ότι οι μεταφορές και η σπατάλη ενέργειας πρέπει να περιοριστούν, ότι η παραγωγή και κατανάλωση μπορεί και πρέπει να γίνεται σε τοπική κλίμακα, σημαίνει μιαν επανασύνδεσή μας με τη γή και το χώρο όπου κινούμαστε, ζούμε δημιουργούμε.
Σημαίνει δηλαδή αυτό ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών και αποκέντρωση στη λήψη αποφάσεων, δηλαδή άμεση δημοκρατία. Μια τοπική κοινωνία που αποφασίζει και είναι υπεύθυνη για την παραγωγή της ενέργειας, της τροφής της, της διαχείρισης του περιβάλλοντός της, είναι μια κοινωνία ελεύθερη, κύρια των επιλογών της και μη εξαρτώμενη από την κεντρική εξουσία. Αποτελεί μια συνιστώσα μαζί με πολλές αντίστοιχες τοπικές κοινωνίες που συνθέτουν σε κεντρικό επίπεδο μια συνάντηση των ελληνικών περιφερειών, υπεύθυνη για κεντρικά όντως ζητήματα, όπως εξωτερική πολιτική, αλλά σε τοπικό επίπεδο παραμένει αυτάρκης, αιμοδότης και υποκείμενο κι όχι διακονιάρης της –περιορισμένης- κεντρικής εξουσίας.
Αυτό το χαρακτήρα μόνο μπορεί να έχει η οικολογική προσέγγιση στα προβλήματα του πλανήτη, κι όχι τυχαία, αυτόν τα ψευδεπίγραφα οικολογικά κόμματα που έχει αναδείξει η πολιτική μας σκηνή τον αγνοούν. Βέβαια, αλοίμονό μας αν περιμέναμε από αυτούς να αναδείξουν και ν΄ αγωνιστούν γιαυτά τα θέματα. Βολεμένοι μέσα σε εταιρείες μελετών και μέσα σε αναπαυτικές πολυθρόνες, αυτοί που δεν έχουν παίξει ούτε μια σκαπετιά στη γή, μιλούν για οικολογία σα να είναι κάτι αφηρημένο, κι όχι η σχέση του ανθρώπου με τη γη του.
Και βέβαια η πράσινη τεχνολογία αποτελεί πλέον και επικερδή επένδυση. Ως τέτοια, έχει τελείως άλλη λογική από μια συνολική εναλλακτική πρόταση για το περιβάλλον. Αυτή απλά προσπαθεί να τροφοδοτήσει το σύγχρονο αλόγιστο καταναλωτικό πρότυπο με καθαρή ενέργεια. Από μόνο του αυτό είναι αντιφατικό. Δε μπορεί να τροφοδοτηθεί μια συνεχής ανάπτυξη, δηλαδή συνεχής μεγέθυνση, ούτε με ανανεώσιμες ούτε με συμβατικές πηγές ενέργειας. Δε μπορεί να υποστηριχτεί το μοντέλο των τριών αυτοκινήτων ανά οικογένεια, της μιας τηλεόρασης ανά δωμάτιο. Μόνο ο περιορισμός των αναγκών, η αποανάπτυξη, μπορεί σα λογική να αντιστρέψει την πορεία προς την καταστροφή του πλανήτη. Γιαυτό και γιγαντιαίας κλίμακας «οικολογικές» επεμβάσεις είναι πράσινες μεν, μη οικολογικές δε.
Οι μεγάλες ανεμογεννήτριες αποτελούν ένα τέτοιο παράδειγμα. Η υποδομή που απαιτούν μόνο φιλική προς το περιβάλλον δε μπορεί να χαρακτηριστεί. Διάνοιξη λεωφόρων σε παρθένες περιοχές, κατασκευές από μπετόν και επιβάρυνση των περιοχών όπου τοποθετούνται, συνθέτουν τις παραμέτρους του εγχειρήματος. Όχι τυχαία, τέτοιες επεμβάσεις και επενδύσεις γίνονται ερήμην των τοπικών κοινωνιών, ούτε στόχο έχουν την κάλυψη των δικών τους αναγκών. Δηλαδή από το στόχο μιας εναλλακτικής προσέγγισης το μόνο που υπάρχει είναι η παραγωγή πράσινης ενέργειας. Όχι όμως πια μέσα από μιαν άλλη οπτική.
Η μελέτη των 587 σελίδων περιγράφει με ουδέτερο τρόπο την καταστροφή που θα προκαλέσει η τοποθέτηση 48 ανεμογεννητριών, με ύψος πυλώνα 105 μέτρα, άνοιγμα φτερών 150 μέτρα και συνοδά έργα που περιλαμβάνουν έργα οδοποιίας 89,5 χιλιομέτρων, από τα οποία τα 32,1 αποτελούν βελτίωση του υπάρχοντος οδικού δικτύου. Η μελέτη δεν το λέει ρητά, αλλά από μιαν απλή αφαίρεση καταλαβαίνομε ότι η διάνοιξη εξ αρχής οδικού δικτύου θα είναι 57,4 χιλιόμετρα! Κι επειδή πρόκειται για νέο οδικό δίκτυο που θα ανοιχτεί στις Μαδάρες, μιλούμε για καταστροφή των βουνών μας ώστε να φτιαχτούν λεωφόροι που θα μπορούν να επιτρέψουν τη διέλευση των πυλώνων των 105 μέτρων ύψους και των φτερών των 150 μέτρων! Δηλαδή πέρα από το μήκος των 60 σχεδόν χιλιομέτρων δρόμων στη Μαδάρα, έχομε και πλάτος τεράστιο, ώστε να οδεύσει τα υλικά τοποθέτησης των ανεμογεννητριών.
Πέραν των παραπάνω, έχομε και υπόγεια γραμμή διασύνδεσης μέσης τάσης, εναέρια γραμμή διασύνδεσης υψηλής τάσης στα Σφακιά (Ασκύφου) και Υποσταθμός ανύψωσης τάσης στα Σφακιά, (Νίμπρος). Αλλά ας αφήσομε τη μελέτη να μας διαφωτίσει για το τί μας περιμένει:
«Οι παρεμβάσεις του έργου αφορούν:
• Βελτίωση καταστρώματος οδικού δικτύου πρόσβασης
• Διάνοιξη καταστρώματος δικτύου πρόσβασης και εσωτερικού οδικού δικτύου
• Εκσκαφές θεμελίων Α/Γ
• Εκσκαφές καναλιών καλωδιώσεων Χαμηλής/Μέσης Τάσεως παράλληλα με την εσωτερική οδοποιία,
• Διαμόρφωση πλατειών γύρω από τις θέσεις των Α/Γ,
• Επιχωματώσεις/διαμόρφωση χώρου,
• Κατασκευή Οικίσκου Ελέγχου
• Εκσκαφή καναλιού καλωδίωσης ΜΤ μέχρι τον νέο προτεινόμενο Υ/Σ ανύψωσης τάσης
• Κατασκευή υποσταθμού Ανύψωσης Τάσης ΜΤ/150kV: Υ/Σ Χανιά Α
• Εργασίες εγκατάστασης εξοπλισμού Υ/Σ ανύψωσης τάσης
• Κατασκευή εναέριας γραμμής μεταφοράς 150kV»
Δηλαδή θα κατασκευαστούν οι λεωφόροι που αναφέραμε πιο πάνω, από αυτές θα περνούν βαριά οχήματα μεταφοράς του υλικού αλλά και εκσκαφείς κλπ οχήματα για την εκσκαφή των θεμελίων των ανεμογεννητριών· εκσκαφές θα γίνουν όμως και παράλληλα με την οδοποιία για τα κανάλια καλωδιώσεων χαμηλή και μέσης τάσης, και της εναέριας γραμμής μεταφοράς 150kV. Μιλούμε για παρεμβάσεις που αλλάζουν το τοπίο και τη χρήση των μαδάρων, δίχως να λαμβάνουν υπ’ όψη τις τοπικές κοινωνίες. Πέρα από την αναίρεση των παραγωγικών διαδικασιών της Μαδάρας, οι παρεμβάσεις επηρεάζουν την άγρια ζωή, ενώ είναι κοινός τόπος ότι οι ανεμογεννήτριες απειλούν την ορνιθοπανίδα και είναι η αιτία εξόντωσης σημαντικού αριθμού πουλιών.
Η εγκατάσταση επηρεάζει και προστατευμένες περιοχές βιοποικιλότητας (natura): Συγκεκριμένα τις «Έλος Τοπόλια-Σάσαλος-Άγιος Δίκαιος», «Όρμος Σούγιας – Βάρδια – Φαράγγι Λισσού μέχρι Άνυδρους και παράκτια ζώνη», «Λευκά Όρη και παράκτια ζώνη», «Ασφένδου – Καλλικράτης και παράκτια ζώνη», «Αγρουλιανό Φαράγγι – Οροπέδιο Μανίκα», «Λίμνη Κουρνά και εκβολή Αλμυρού», εντός των ορίων των οποίων εγκαθίστανται ανεμογεννήτριες.
Εδώ υπάρχει και μια ακόμα παράμετρος: Για το αθηναιοκεντρικό κράτος, η ελληνική επαρχία δεν είναι χώρος διαβίωσης ανθρώπων,, οι οποίοι ζουν και προκόβουν εκεί, δημιουργώντας παραγωγή και εφαρμόζοντας ακόμα αξίες που ο λαός μας έχει διαμορφώσει στο διάβα του χρόνου και τις οποίες περιφρονεί η παρασιτική πρωτεύουσα. Για το κράτος, η ελληνική επαρχία είναι ένα σκηνικό απόδρασης των κατοίκων της πόλης από τους ρυθμούς της ζωής που αυτή τους επιβάλλει, γραφικός χώρος που έχει ταχθεί για την αναψυχή τους, δίχως να αναγνωρίζεται ως χώρος αυτάρκης και διακριτός, με ανθρώπους που τον κατοικούν και ζουν σε αρμονία μαζί του, όχι ως αξιοθέατοι ιθαγενείς αλλά ως ισότιμοι πολίτες αυτής της χώρας, που τυχαίνει μάλιστα να είναι και αυτοί που κατ’ εξοχήν παράγουν. Και επίσης εργοτάξιο εξυπηρέτησης αναγκών της πόλης, της κεντρικής εξουσίας, κι όχι χώρος που καλύπτει τις δικές του ανάγκες.
Η ενεργειακή αυτάρκεια είναι στόχος κάθε κοινωνίας. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο θα επιτευχθεί είναι κι αυτός ζήτημα που πρέπει να απαντήσει εκείνη. Με τις σημερινές συνθήκες κατασπατάλησης των φυσικών πόρων, η τοπική παραγωγή ενέργειας πρέπει να αποτελεί στόχο. Αυτό είναι συμβατό με τη λογική της αποανάπτυξης και της αντιστροφής του γιγαντισμού στην οικονομία· Η ενέργεια πρέπει να παράγεται και να καταναλώνεται σε τοπικό επίπεδο. Έτσι, δε χρειάζονται ούτε ανεμογεννήτριες, ούτε υποδομές μεταφοράς του παραγόμενου ρεύματος. Και η παραγωγή του μπορεί να γίνει με αξιοποίηση φωτοβολταικών και πιθανόν μικρές οικιακές ανεμογεννήτριες, για χρήση σε κοινοτικό επίπεδο, όχι για ένταξη σε τεράστια συστήματα μεταφοράς ενέργειας που θα στηρίζει ένα καταναλωτικό μοντέλο υπερκατανάλωσης.
Οι τοπικές κοινωνίες έχουν ήδη αντιδράσει στα σχέδια που εκπονούνται ερήμην τους. Στη διαβούλευση υπάρχουν τεκμηριωμένες αντιδράσεις, που αναδεικνύουν τις τοπικές ιδιαιτερότητες και τις εντάσσουν στο γενικό πλαίσιο της αντίστασης κατά της εγκατάστασης των ανεμογεννητριών. Εδώ, η εμπειρία του αγώνα στο Αποπηγάδι οφείλει να αξιοποιηθεί, ενώ η μαζική προσβολή περισσότερων επαρχιών μπορεί και πρέπει να δημιουργήσει ένα κοινό μέτωπο όλων των απειλούμενων περιοχών, ώστε να υπάρξει συντονισμένη και τεκμηριωμένη αντίσταση απέναντι στα σχέδια του κράτους για τις επαρχίες των Χανίων.
Συνοψίζοντας, η παραγωγή ενέργειας πρέπει να στοχεύει στην κάλυψη υπαρκτών αναγκών και όχι κατασκευασμένων από ένα παρασιτικό καταναλωτικό μοντέλο. Πρέπει να παράγεται σε τοπικό επίπεδο, με σεβασμό στο περιβάλλον και τις τοπικές δραστηριότητες, όχι να τις παρεμποδίζει ή να τις καταργεί. Και κυρίως, πρέπει για αυτά να αποφασίζει η τοπική κοινωνία, όχι άλλοι ερήμην της και για λογαριασμό της. Η σχεδιαζόμενη τοποθέτηση δεκάδων ανεμογεννητριών στο μεγαλύτερο μέρος του νομού Χανίων, καταστρέφει τις Μαδάρες, φτωχαίνει τις τοπικές κοινωνίες και πρέπει να βρει απέναντί της το σύνολο των κατοίκων των επηρεαζόμενων περιοχών.
Σ’ αυτό τον αγώνα δε διακυβεύεται μόνο το μέλλον των Μαδάρων, αν και μόνο αυτό αρκεί για να τον παλέψομε. Το στοίχημα είναι ποιά πορεία θέλομε: Αυτή που θα οδηγήσει στο τέλος, ή αυτή που θα μας ξαναφέρει κοντά στις αξίες που είχαμε, στο σεβασμό στη φύση, στην αυτάρκεια, την αλληλεγγύη, την άμεση δημοκρατία;
