του Μανώλη Εγγλέζου-Δεληγιαννάκη
metotoufekikaitilyra.wordpress.com
Η φετινή περίοδος ελαιοσυγκομιδής χαρακτηρίστηκε από την έλλειψη εργατικών χεριών, αλλά και από την υψηλή τιμή του λαδιού για τους παραγωγούς, σε σχέση με προηγούμενα χρόνια. Κατέδειξε έτσι και μια σειρά ζητήματα, που ξεπερνούν τη φετινή χρονιά και το συγκεκριμένο προϊόν.
Η ευφορία που έφερε η φετινή τιμή δικαιολογείται μόνο σε σχέση με αυτό που συνέβαινε τα προηγούμενα χρόνια. Του χρόνου τί θα γίνει; Θα είμαστε πάντα εξαρτώμενοι από τις διεθνείς συγκυρίες και τις τάσεις της αγοράς; Εδώ θα πρέπει να σκεφτούμε ξανά το παραγωγικό μας μοντέλο. Το λάδι το παράγει ο αγρότης. Μέχρι να φτάσει στον καταναλωτή, περνάει από στρώματα μεσαζόντων, και καταλήγει σε μια τιμή πολύ υψηλότερη από αυτήν που πήρε ο παραγωγός. Κι ακόμα, το κέρδος αυτό το προσπορίζεται συνήθως άλλη χώρα, καθώς το ελληνικό λάδι σε μεγάλο βαθμό εξάγεται χύμα στην Ιταλία, τυποποιείται εκεί και πωλείται στις διεθνείς αγορές ακριβά. Και δικαίως, γιατί το αξίζει. Όμως αυτή την υπεραξία τη χάνει και ο παραγωγός και η πατρίδα μας.
Υπάρχει η δυνατότητα να αντιστραφεί αυτή η κατάσταση. Αρκεί να αποφασίσει ο παραγωγός να αναλάβει την τυποποίηση και τη διάθεση ο ίδιος. Θα χρειαστεί να κουραστεί στην αρχή, μέχρι να δρομολογήσει την κατάσταση, αλλά είναι κάτι εφικτό πλέον, με τις δυνατότητες που μας δίνει η τεχνολογία. Και η τυποποίηση μπορεί να γίνει σε μικρή ποσότητα, και η διάθεση είναι εφικτή μέσω του διαδικτύου αλλά και του τουριστικού ρεύματος της χώρας. Ειδικά το τελευταίο, θα μπορεί να λειτουργήσει ενισχυτικά στην πρωτογενή παραγωγή γενικότερα, σε επισκέπτες που αναζητούν το γνήσιο, τάση του τουρισμού πλέον υπολογίσιμη.
Η έλλειψη εργατικών χεριών βάζει μια σειρά από ζητήματα και προβληματισμούς: Κατ΄ αρχάς η έλλειψη σε ένα μέρος της οφείλεται στην απροθυμία των Ελλήνων να κάνουν πια εποχιακές χειρωνακτικές εργασίες. Αυτό αποτελεί εξέλιξη της εποχής του καταναλωτικού μοντέλου, και πρέπει να αντιστραφεί. Υπάρχουν ελπιδοφόρες ενδείξεις γι’ αυτό: περισσότερο από άλλες χρονιές, άνθρωποι από άλλες περιοχές της Ελλάδας ήρθαν στην Κρήτη για τις ελιές, ενώ άλλοι έφτιαξαν συνεργεία δικά τους για πρώτη φορά και ανέλαβαν εργολαβικά το μάζεμα. Επίσης είδαμε περισσότερο από άλλες χρονιές να χρησιμοποιείται εξελιγμένη τεχνολογία στη συγκομιδή· δε μιλούμε για ραβδιστικά, αφού αυτά έχουν πια καθιερωθεί και βοηθούν πολύ, αλλά για λύσεις πιο γρήγορες, μεγαλύτερης κλίμακας, με βαριά μηχανήματα που κάλυψαν το κενό στα εργατικά χέρια.
Βέβαια, αφορμή για ευρύτερες σκέψεις δίδουν αυτά: Το δημογραφικό πρόβλημα επηρεάζει και την πρωτογενή παραγωγή, καθώς στερεί χέρια από τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Ο παρασιτικός καταναλωτισμός αφαιρεί το όραμα και τη διάθεση για δουλειά, στρέφοντας τους νέους στις εύκολες λύσεις και στο χαρτζιλίκι του μπαμπά. Η έλλειψη ελέγχου της παραγωγής σε καθετοποιημένο επίπεδό, από την παραγωγή έως τη διάθεση, στερεί την πατρίδα από εισόδημα, περισσότερους κλάδους από δουλειά (γραφίστες, τυποποιητήρια, παραγωγούς συσκευασιών κλπ). Η έλλειψη οράματος και αρωγής από την πολιτεία, στερούν τη δυνατότητα της χώρας να διαμορφώσει φήμη και όνομα για τα προϊόντα της. Η περιορισμένη ακόμα βιολογική παραγωγή, στερεί τον αγρότη από πρόσθετο προϊόν που θα μπορεί, μέσω της ποιότητάς του, να ανταγωνιστεί την εισβολή στη διεθνή αγορά φτηνών προϊόντων τρίτων χωρών, φτωχής ποιότητας.
Την αναβάθμιση του προϊόντος μπορεί να τη πετύχει ο αγρότης μόνος του, αρκεί να αποφασίσει να μπει στη διαδικασία να ελέγξει όλο το φάσμα της παραγωγής μέχρι τη διάθεση του πολύτιμου προϊόντος του. Ακόμα κι αν το κράτος απουσιάζει, όπως τώρα, ακόμα κι αν του βάζει εμπόδια. Αν η πολιτεία εντάξει την προσπάθεια των αγροτών σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό που θα στοχεύει στην ενδογενή παραγωγική ανασυγκρότηση, τότε τα αποτελέσματα θα ξεπεράσουν τις προσδοκίες.
Επειδή λοιπόν το κράτος είμαστε εμείς, αυτό θα αλλάξει στάση όταν κι εμείς αποκτήσομε όραμα. Αλλιώς θα συνεχίσομε τις ατομικές προσπάθειες, οι οποίες και μπορούν να πετύχουν, και να δώσουν παράδειγμα σε άλλους, ώστε τελικά πράγματι να μεταδοθεί το όραμα σε όλη την κοινωνία. Αγώνας δύσκολος, όπως κάθε τι που έχει σχέση με δημιουργία, αλλά επιβεβλημένος…
