Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης
Απόψε, βράδυ της 6ης Αυγούστου 2019, ανήμερα του Σωτήρα Χριστού, βρέθηκα σ’ έναν τόπο που δεν περίμενα και που πιστεύω πως έκανε τη ζωή μου πιο ποιοτική και τον εαυτό μου καλύτερο. Βρέθηκα έξω απ’ το χωριό Άγιος Κωνσταντίνος Ρεθύμνου, στο «Βράχο του Σεραφείμ» και στη «Σπηλιά του Άη Νικόλα» και συμμετείχα σε μια ξεχωριστή πνευματική βραδιά, απόλυτα αντισυμβατική, που το 1ο μέρος της αφορούσε στην εκκλησιαστική πνευματικότητα και το 2ο στον παραδοσιακό και τον σύγχρονο πολιτισμό μας.
Είχα ακούσει από χρόνια πως ο εφημέριος του Αγίου Κωνσταντίνου, ο παπά Γιάννης, είναι ένας άριστος ιερέας, εξαίρετος άνθρωπος και σοφός εξομολόγος. Τώρα είδα με τα μάτια μου ένα μέρος της προσφοράς του και διαπίστωσα πως υπάρχουν αρκετοί συνάνθρωποί μου που είναι γνώστες αυτού του έργου, φίλοι και «μύστες» εκείνου του ιερού τόπου που έχει φτιάξει στην ενορία του και της πολυποίκιλης δράσης που επιτελείται σ’ αυτόν. Φίλοι και μύστες, που κι εκείνοι συμβάλλουν κι έτσι δημιουργείται μια όμορφη συλλογική προσφορά, όπου οι άνθρωποι δεν πάνε μόνο να δουν και ν’ ακούσουν, αλλά να συμμετάσχουν, δηλαδή ν’ αγαπήσουν και ν’ αγαπηθούν μεταξύ τους, να μονιάσουν και να γίνουν φίλοι…
Δε νιώθω τύψεις που επαινώ έτσι τον ταπεινό και μερακλή παπά Γιάννη, παρότι βέβαιος πως θα δυσαρεστηθεί, αν το διαβάσει. Το καλό πρέπει να διαφημίζεται και οι καλοί άνθρωποι να γίνονται γνωστοί – το έχει ανάγκη η εποχή μας, η κοινωνία μας, ο καθένας από εμάς, αλλά και τα παιδιά μας, που δεν ξέρουν πια τίποτε απ’ αυτόν τον πολιτισμό, την ποιότητα και τα μηνύματά του. Τα παιδιά μας, που αναζητούν με λαχτάρα το αντισυμβατικό και το αυθεντικό, τα οποία είναι δίπλα τους κι όμως δεν τα υποψιάζονται καν. Και υποφέρουν.
Μέρος 1ο: στο Βράχο του Σεραφείμ
Η βραδιά άρχισε κατά τις 7 η ώρα, σ’ ένα απόμερο σημείο (μερικά σκαλοπάτια πάνω από έναν αγροτικό δρόμο, πολύ κοντά, αλλά και πολύ «μακριά»). Εκεί με κατεύθυναν κάποια αγόρια του χωριού (μαθητές Δημοτικού) κι ένας χωριανός, που είχε την καλοσύνη να με καθοδηγήσει με το αγροτικό του. Όλοι αυτοί πήγαιναν εκεί. Τους ευχαριστώ μέσα απ’ την καρδιά μου για την ευγένεια και την προθυμία τους.
Ανέβηκα τα σκαλιά και έμεινα άφωνος. Κάτω από τσι πρίνους (τις άγριες βελανιδιές), ένα πράσινο εκκλησάκι καμωμένο επιδέξια από σανίδια, αφιερωμένο σε δυο μεγάλους Ρώσους αγίους, τον άγιο Σεραφείμ του Σάρωφ (19ος αιώνας) και τον άγιο Σεραφείμ της Βίριτσα (20ός αιώνας), δυο μεγάλους πνευματικούς πατέρες του ορθόδοξου ρωσικού λαού, που ασκήτεψαν στα δάση, όπως είναι κι αυτό το εκκλησάκι. Ο 2ος μάλιστα, εξόριστος στη Βίριτσα κατά τη ναζιστική επίθεση στη Ρωσία, είχε και ενδιαφέροντες διαλόγους με τους αξιωματικούς των Ναζί, που φανερώνουν πόσο αντίθετη είναι η Ορθοδοξία με το φασισμό και την καταπίεση κάθε είδους!
Μέσα, όλα απλά, «φτωχά», αλλά γεμάτα ψυχικό πλούτο. Εικόνες σύγχρονων αγίων, Ρώσων, Ουκρανών και Ελλήνων, όπως ο άγιος Λουκάς ο Ιατρός, η αγία Ματρώνα η Αόμματη, ο άγιος Ιωάννης ο Ρώσος, ο άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς, ο σύγχρονος μάρτυρας Ευγένιος Ροντιόνωφ (1996), οι άγιοι Πορφύριος, Παΐσιος, Ιωάννης της Κρονστάνδης κ.ά. Ένας κι ένας, άγιοι που αγωνίστηκαν με όλη τη δύναμή τους για το συνάνθρωπο και δίδαξαν με σοφία και αγάπη τους αδελφούς τους.
Όλο το ύφος θυμίζει ξύλινα εκκλησάκια Ρώσων ασκητών του παλιού καιρού, αλλά και Αμερικανών ορθοδόξων, που ανακάλυψαν και συνεχίζουν αυτή την κληρονομιά, όπως ο π. Σεραφείμ Ρόουζ, ο πρώην άθεος φιλόσοφος που κατέληξε ασκητής στα βουνά της Καλιφόρνιας και ένας από τους σημαντικότερους ορθόδοξους συγγραφείς στο δυτικό κόσμο (αναζητήστε τη βιογραφία του, αξίζει).
Λίγους… πρίνους πιο πέρα, σ’ ένα βραχάκι, ακουμπισμένες εικόνες, η Παναγία στερεωμένη σ’ ένα δέντρο και ο μητροπολίτης Ρεθύμνης με ομάδα ιερέων έψαλλε την Παράκληση της Παναγίας (αυτήν που ψάλλεται κάθε βράδυ τώρα το Δεκαπενταύγουστο, αναπτερώνοντας τις καρδιές του λαού μας εδώ και περίπου 800 χρόνια). Ανάμεσα στους ιερείς ήταν αγιορείτες μοναχοί (της ιεράς μονής Καρακάλλου, που έχουν ιστορικούς δεσμούς με το μοναστήρι του Σωτήρα Χριστού στσι Μαργαρίτες), ο Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης, γνωστοί μας ιερείς από ρεθεμνιώτικα χωριά, αλλά και ο μητροπολίτης Νέας Ζηλανδίας Μύρων. Όλοι κι όλοι καμιά δεκαριά. Περιστοιχίζονταν από ανθρώπους διαφόρων ηλικιών, και νέους, που έβλεπες ότι δεν είναι «του κόσμου τούτου», ούτε όμως και επίπεδοι, θρησκόληπτοι ή δεισιδαίμονες – άνθρωποι ψαγμένοι και κατασταλαγμένοι.
Μετά τη λήξη, ο δεσπότης μίλησε και εξέφρασε τα συναισθήματα όλων, νομίζω, με τον συνηθισμένο απλό και «από καρδιάς» τρόπο του.
Είχα τη χαρά να γνωρίσω και τον αγιογράφο, που έχει ζωγραφίσει τις ωραίες εικόνες, τον Μανώλη Βούρβαχη, που μου διηγήθηκε στιγμιότυπα από τον ιερό αυτό χώρο, με χριστουγεννιάτικες (και όχι μόνο) νυχτερινές λειτουργίες, αλλά και όμορφες παρέες, ξημερώματα, με φαγητό (από έναν πέτρινο ξυλόφουρνο που δημιούργησε το μερακλίκι του παπά Γιάννη πιο κάτω) και καλή καρδιά.
Μέρος 2ο: στη Σπηλιά του Άη Νικόλα
Εκεί σε οδηγούν δυο μονοπάτια, το «δύσκολο» (όπως είπε ο Μανώλης), με απόκρημνο – αλλά προσεγμένο και ασφαλές – μονοπάτι, και το εύκολο, στο σόπατο.
Κατεβαίνοντας, φτάσαμε στη Σπηλιά. Είναι διαμορφωμένη σε εκκλησάκι του αγίου Νικολάου, παραδοσιακό, αλλά όχι συνηθισμένο, με μικρή αυλή (πάντα κάτω από πρίνους, δίπλα σε μια ρεματιά), πέτρινα και ξύλινα καθίσματα και χώρο για μικρές, αλλά ζουμερές εκδηλώσεις.
Εκεί και ο ξυλόφουρνος, εκεί και μια βρύση που βγάζει… ρακή, ειδικά σασμένη για τσι μερακλήδες!! Και μια πέτρα, που ανοίγει και περιέχει καραμέλες για τα κοπέλια.
Και πολλοί φίλοι, και κεράσματα (νηστίσιμα βέβαια, κατά το πρέπον των ημερών, γι’ αυτό και πιο εκλεκτά) που προσφέρθηκαν στη συνέχεια σε όλο τον κόσμο.
Εκεί λοιπόν, τώρα και περισσότερα από 15 χρόνια, κάθε χρόνο γίνεται μια βραδιά αφήγησης και μουσικής. Δεν έγινε μόνο πέρυσι, το 2018, λόγω πένθους για την πολύνεκρη πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής.
Τι είχαμε φέτος;
Στο πρώτο μέρος, η ηθοποιός Μαρινέλλα Βλαχάκη, με εξαίρετο κρητικό ύφος, μας διάβασε κάποια ξεκαρδιστικά σατιρικά αφηγήματα από την αγαπημένη σειρά «Γράμμα από τα Καπετανιανά» του πολυτάλαντου συγγραφέα και ιστορικού ερευνητή Γιώργη Σταματάκη, καταγόμενου από τα Καπετανιανά. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό χωριό στα νότια του νομού Ηρακλείου, με μεγάλη πολιτιστική, αλλά και χριστιανική παράδοση, πολύ κοντά σ’ ένα από τα σημαντικότερα μοναστήρια της Κρήτης, τη Μονή Κουδουμά (στα Αστερούσια, το «Άγιο Όρος της Κρήτης»).
Τα διηγήματα αυτά έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό «Κρητικό Πανόραμα», όπου αγαπήθηκαν πολύ. Η αφήγηση βέβαια της κυρίας Βλαχάκη, με τη συνοδεία του μουσικού Λεωνίδα Μαριδάκη, αστείες ταιριαστές ρίμες (κρητικά στιχουργήματα) και προβολή φωτογραφιών σε διαφάνειες, τα έκανε «άλλα τόσα»!
Ακολούθησε μουσικό αφιέρωμα στο μεγάλο μας ποιητή, στιχουργό και πεζογράφο Μάνο Ελευθερίου (1938 – 2018) από τον κ. Λεωνίδα Μαριδάκη και η βραδιά ολοκληρώθηκε κάτω απ’ τ’ άστρα.
Φαντάζομαι πως δεν επιλέχτηκε τυχαία η βραδιά της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα (6 Αυγούστου), αλλά επειδή για μας είναι η γιορτή του Φωτός, η μέρα που ο Χριστός έδειξε το Φως του Θεού (το δικό Του Φως) στους ανθρώπους (τους μαθητές Του), τους έκανε δηλαδή ικανούς να το δουν, και ένωσε ζωντανούς και νεκρούς απ’ όλους τους κόσμους με την παρουσία του Μωυσή και του προφήτη Ηλία στο γεγονός (ξέρετε, πιστεύω, τι είναι η Μεταμόρφωση του Χριστού – αν όχι, παρακαλώ, ψάξτε να το βρείτε).
Ανάμεσα στο κοινό υπήρχαν και ξένοι (όχι Έλληνες), και γενικά άνθρωποι που αναζητούν τις αντισυμβατικές εκδηλώσεις, τις ανακαλύπτουν και συμμετέχουν. Και «αποζημιώνονται».
Εγώ εκείνη την ετήσια συνάντηση δεν την είχα ανακαλύψει ακόμη… Εκείνο τον ιερό τόπο δεν τον είχα ανακαλύψει ακόμη, που σε μεταφέρει κυριολεκτικά σε «άλλους κόσμους». Και τώρα που τον ανακάλυψα, αναρωτιέμαι: πώς γίνεται να υπάρχει τόση κακία, τόση ψευτιά, επιπολαιότητα, ρηχότητα και δυστυχία στον κόσμο, όταν παράλληλα (σαν σε παράλληλο σύμπαν, «τόσο μακριά, τόσο κοντά») υπάρχουν φωλιές αγάπης, συναισθήματος, πολιτισμού, φιλοσοφίας και θείας χάριτος, σαν το Βράχο του (αγίου) Σεραφείμ και τη Σπηλιά του άη Νικόλα…
Καλό Δεκαπενταύγουστο. Και του χρόνου, φίλοι, να σμίξομε όλοι μαζί σ’ εκείνα τα μέρη!
