Η Ζώμινθος είναι η εντυπωσιακή ανακάλυψη ανακτορικού κτηρίου πού είχε εντοπισθεί από τον Γιάννη Σακελλαρακη, στον Ψηλορείτη, σε αντίθεση με τα λοιπά ανακτορικά κέντρα πού έχουν ιδρυθεί χαμηλά.
Οι ανασκαφές στον γοητευτικό αυτόν χώρο με πλούσια νερα, πανίδα και χλωρίδα, αποκάλυψαν ένα δαιδαλώδες κτήριο, έργο ευφυούς αρχιτέκτονα (φωτ. 1), γυρω στο 1700 π.Χ., με πλατείς διαδρόμους (φωτ.2), τοίχους πού σώζονται σε ύψος μέχρι και 3 μ., βιοτεχνικό τομέα με εργαστήρια, επίσημες υπόστυλες και τοιχογραφημένες αίθουσες, φωταγωγούς, ιδιωτικούς χώρους, κλιμακοστάσια διαφόρων τύπων εσωτερικά (φωτ.3), αίθρια, βωμους και πολλά πολύτιμα κινητα ευρήματα όπως χρυσό ελασμα (φωτ.4), λίθινο βωμίσκο με ιερογλυφική γραφή (φωτ. 5), χάλκινα (φωτ. 6) και πήλινα ειδώλια, διπλούς πελέκεις (φωτ. 7), σφραγίδες (φωτ. 8, 9), λίθινα περίαπτα/ μενταγιον (φωτ. 10), ζωγραφισμένα αγγεία.
Θρησκευτικό κέντρο
Το 2018, η ανασκαφή έδωσε νέες πληροφορίες, εξαιρετικά ενδιαφέρουσες για την εκμετάλλευση του φυσικού τοπίου και την συνέχεια της χρήσης σε ορισμένους τομείς.
Ιδιαίτερα: Σε χώρο που βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα του κτηρίου (φώτ.11) ανασκάφηκε υπαίθριος βραχώδης ιερός χώρος, της περιόδου των παλαιών ανακτόρων (1900-1700 π.Χ.) όπου ετελείτο η λατρεία με αποθέσεις στις σχισμές των βράχων, ενα χάσμα για υγρες προσφορές, υποτυπώδης βωμός σκαλισμένος στον βράχο, πάνω και γύρω από τον οποίο βρεθηκε πλήθος οστων βοοειδών, προβάτων, ελαφιών του τύπου dama dama. Πάνω από αυτόν τον χώρο θεμελιώθηκε κτίσμα διώροφο η και τριώροφο γυρω στο 1700 π.Χ. με πλακόστρωτα δάπεδα και ξύλινο πατάρι.
Οι τρεις χώροι επικοινωνούσαν μεταξύ τους με κλιμακες. Στους πάνω ορόφους βρέθηκαν πλήθος από αγγεια διαφόρων τύπων , πού σημαίνει ότι γινόταν «Συμποτικά γεύματα», τμήμα από «κύπελλο κοινωνίας» μαζί με χάλκινο κοχλιάριο καί τελετουργικά σκεύη (ρυτά), που χρησίμευαν σε ειδικές τελετές καθώς και θυμιατήρια για τον εξαγνισμό (λατρευτική πράξη) του χώρου (με τον περίφημο στύρακα) Του τρίτου ορόφου σώθηκε το κατώφλι ανόδου πού επικοινωνει με χώρο πού διατηρουσε κίστες για την φύλαξη πιθανως πολύτιμων αντικειμένων. Την εικόνα αυτού του χώρου γνωρίζουμε από αποσπασματικά σωζόμενο λίθινο ρυτό από την Κνωσό και σφραγισμα από τα Χανια.
Σε άλλο χώρο, στο ΒΑ τμήμα του κτηρίου σε χώρο πού συνδέεται με ολιγοπροσωπη λατρεία, όπως δείχνουν τα θρανία και κεντρικό χάσμα, βρέθηκε το 2018 μαζί με πλήθος κεραμικής εξαιρετικά ενδιαφέρον λατρευτικό αγγείο (ρυτό) σε σχημα ταυροκεφαλής. (φωτ.12).
Με οσα εφερε στο φώς η αρχαιολογική σκαπάνη είναι φανερό ότι η Ζώμινθος ήταν ένα θρησκευτικό κέντρο πού υποκαθιστούσε τους χειμερινούς μήνες, όταν δεν υπήρχε πρόσβαση, το Ιδαίο άντρο, όπου κατά την κρητική μυθολογια ανατράφηκε αλλά και ετάφη ό κρηταγενης Δίας. Ένα ιερό με διεθνή ακτινοβολία…
Η Ζώμινθος,όμως, ηταν και κέντρο ελέγχου των θησαυρών του Ιδαίου πού συγκεντρωνόταν από αφιερώματα προσκυνητων προερχομενων από την Ανατολή, την Αίγυπτο και όλη την ανατολική Μεσόγειο.
Η πολυτέλεια στην δόμηση του κτηρίου της Ζωμίνθου, υποδηλώνει ότι στον τόπο αυτόν, κατοικούσε κάποιος βασιλεύς-ιερέας, γόνος της Κνωσιακής δυναστείας πού συγκέντρωνε τον πλούτο του Ψηλορείτη, το μαλλι από τα πρόβατα, τα βότανα, τα αρωματικά ή τα φαρμακευτικά φυτά – όπως το γνωρίζουμε από τις πινακίδες της Κνωσσού – τα οποία διοχέτευαν στις ξένες αγορές.
Ευχαριστώ,
Έφη Σαπουνα – Σακελλαράκη
