Στην έναρξη του 8ου συνεδρίου του Παγκοσμίου Συμβουλίου Κρητών, ο Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιος, καλωσόρισε τους συνέδρους.
Στον χαιρετισμό του ο κ.κ.Ευγένιος ανέφερε:
“Με τιμή και αγάπη σάς υποδεχόμαστε και σάς καλωσορίζομε στο Ρέθυμνό μας και στην έδρα της Ιεράς και Ιστορικής Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, όπου πραγματοποιείται το 8ο Συνέδριο του Παγκοσμίου Συμβουλίου Κρητών με θέμα: «Ο Κρητικός στον αγώνα». Χαιρόμαστε που όλοι εσείς συναχθήκατε σήμερα στον πανέμορφο και ευλογημένο τόπο μας, στο Ρέθυμνο. Σε αυτήν την πόλη που για δυσεξαρίθμητα χρόνια, και με όλες τις ιστορικές εναλλαγές, παράγεται ένας πολιτισμός άξιος του ανθρώπου και της πνευματικής του ελευθερίας.
Σάς καλωσορίζομε ιδιαίτερα στις άγιες αυλές δύο Ιερών Σεβασμάτων της Τοπικής μας Εκκλησίας, στην Ιερά Μονή Αρσανίου και στην Ιερά Μονή Αρκαδίου. Η πρώτη, που μας φιλοξενεί σήμερα, αποτελεί μετερίζι της Πίστεως εδώ και πολλούς αιώνες. Από τον 16ο αιώνα, που ανάγεται η ίδρυσή της, έως σήμερα δίδει την μαρτυρία της, έστω και με ολιγάριθμες αδελφότητες. Η Ιστορία της βέβαια, όπως έχει γραφεί χαρακτηριστικά, «δεν διεκδικεί την πασίγνωστη ιστορία και δόξα του Aρκαδικού μεγαλείου, έχει όμως κι εκείνη τη δική της ξεχωριστή πορεία και το δικό της ταπεινό μεγαλείο». Όλες οι ιστορικές μαρτυρίες συγκλίνουν στην άποψη ότι ιδρύθηκε το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα. Οι πρώτες μάλιστα γνωστές γραπτές μαρτυρίες, νοταριακές πηγές, για την ιστορία της Μονής αρχίζουν το έτος 1600. Τότε έγιναν και τα Εγκαίνια του πρώτου Καθολικού της, που τιμάται στη μνήμη του Αγίου Γεωργίου. Η πιο παλαιά κτητορική χρονολογία, 1645, όπως μπορείτε να δείτε όλοι, διασώζεται στο υπέρθυρο της εισόδου της τράπεζας της Μονής, ακριβώς επάνω από τον χώρο που βρισκόμαστε τώρα.
Σχεδόν αμέσως μετά την πτώση του Pεθύμνου στους Τούρκους, το έτος 1646, μία επιδρομή τους, όπως ήταν φυσικό άλλωστε, διετάραξε την ειρηνική ζωή και ανέκοψε την ανάπτυξή της. Ο ποιητής του Kρητικού Πολέμου, Mαρίνος Tζάνες Mπουνιαλής, περιγράφοντας την ταχύτατη προέλαση των Tούρκων, αναφέρει τη Μονή μεταξύ των χωριών της ευρύτερης περιοχής που κυρίευσαν και κατέστρεψαν στο πέρασμά τους. Η περιουσία της Μονής καταστράφηκε τότε σε όλη σχεδόν την έκτασή της και τα κτήριά της έπαθαν πολλές ζημιές. Φαίνεται πάντως πως όλες οι φθορές αποκαταστάθηκαν σύντομα. To έτος 1654 η Μονή Αρσανίου με Πατριαρχικό Σιγίλλιο έγινε Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή, κατά παραχώρηση του πρώτου μετά την άλωση του νησιού Μητροπολίτη Κρήτης Νεοφύτου Πατελάρου. Η Μονή στο πέρασμα των χρόνων πέρασε πολλές δυσκολίες, κυρίως εξαιτίας των αυθαιρεσιών των κρατούντων, όμως δεν σταμάτησε ποτέ να ανταποκρίνεται στις πολλαπλές απαιτήσεις της αποστολής της και κυρίως στο να συνδράμει την εκπαίδευση στον νομό και να ασκεί με συνέπεια την κοινωφελή προσφορά της. Δείγμα της οποίας είναι ότι πρόσφερε, σχεδόν εξολοκλήρου, τη δαπάνη για την ανέγερση του Γυμνασίου Θηλέων Pεθύμνου και περίπου τη μισή δαπάνη για την ανέγερση του Γυμνασίου Αρρένων Pεθύμνου. Συνεχίζοντας αυτήν την παράδοση, πρόσφερε στις ημέρες μας οικόπεδο, στο οποίο οικοδομήθηκε ήδη το νέο Γυμνάσιο και Λύκειο, ένα κόσμημα που ίσως είδατε ερχόμενοι εδώ, στην είσοδο του Σταυρωμένου από την εθνική οδό. Αυτό θα φέρει και το όνομά της.
Αλλά και στους αγώνες του Έθνους η Ιερά Μονή Αρσανίου δεν υστέρησε, ακόμη και σε προσφορά αίματος. «Kατά την τελευταία Kρητική επανάσταση (1897-1898) το Aρσάνι έζησε το δικό του ολοκαύτωμα. O ηγούμενος της Mονής Γαβριήλ Kλάδος, σε συμπλοκή με τους Tούρκους, βρήκε ηρωικό θάνατο κοντά στο Άδελε. Ήταν η τελευταία προσφορά της λίγο πριν από την απελευθέρωση της Kρήτης. Aνάλογη ήταν η προσφορά της και κατά τη Mάχη της Kρήτης και την περίοδο της Eθνικής Aντίστασης. Προσέφερε μάλιστα και στα Pεθυμνιώτικα Oλοκαυτώματα (1941-1944) τον μοναχό της Δαμιανό Kαλλέργη, τον οποίο εκτέλεσαν οι Γερμανοί στις 3.6.1941 στο Παγκαλοχώρι».
Παρακαλώ πολύ να εύχεσθε να μπορέσομε στο μέλλον να την αναδείξομε όπως αξίζει στην Ιστορία της. Δεν ήλθατε λοιπόν σε ένα τόπο άσχετο με το γενικό θέμα του Συνεδρίου σας, για το οποίο χαιρόμαστε πολύ και ευχαριστούμε από καρδιάς τον κ. Εμμανουήλ Βεληβασάκη, Πρόεδρο, και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Παγκοσμίου Συμβουλίου Κρητών για την ολόθυμη και ευγενική αποδοχή της περυσινής προτάσεώς μας στο Αρκάδι, προκειμένου να αφιερωθεί το 8ο αυτό Συνέδριο, με αφορμή την Επέτειο των εκατόν πενήντα ετών από το Αρκαδικό Ολοκαύτωμα του έτους 1866, στους διαχρονικούς αγώνες των Κρητών για την πνευματική τους ελευθερία, την αυτοδιάθεση και την αξιοπρέπειά τους. Θεωρούμε ότι αποτελεί αυτή η ευλογημένη συνάντηση των όπου γης Αποδήμων Κρητών μια υπέροχη συνεισφορά στον εορτασμό της ιστορικής αυτής Επετείου, η οποία θα κορυφωθεί την 8η Νοεμβρίου 2016 με την παρουσία του Εξοχωτάτου Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Μνημόσυνο Ιερό σε εκείνους, αλλά και παιδαγωγία δική μας, όσα θα λάβουν χώρα στις Εκδηλώσεις που προγραμματίζονται στην επέτειο αυτή, η οποία έρχεται να μας υπενθυμίσει την ευθύνη μας γι᾿ αυτήν τη Μονή και το μήνυμα που πάντα εξακτινώνει. Πως η Ιερά Μονή Αρκαδίου έγινε παγκόσμιο σύμβολο ελευθερίας με την εθελοθυσία ανθρώπων που κέρδισαν την αιωνιότητα με ένα υπέροχο και μοναδικό τρόπο, που καταγράφηκε με χρυσά γράμματα στην Ιστορία, συγκλόνισε τον κόσμο και συγκίνησε τους Πανέλληνες και τους Φιλέλληνες. Πως το Ολοκαύτωμά της αποτελεί μια διαχρονική βροντώδη κραυγή υγιούς φιλοπατρίας και ανιδιοτελούς ηρωισμού. Στους δίσεκτους χρόνους της δουλείας του Γένους μας άλλωστε οι Ιερές Μονές ήταν πάντα από τα βασικά στηρίγματά του και κλήθηκαν, πολλές από αυτές, από την Ιστορία να γίνουν «κάστρα λευτεριάς και βωμοί θυσίας». Αυτό έγινε και με το Αρκάδι μας, που κηρύττει διαχρονικά προς κάθε τύραννο που απειλεί την ελευθερία με βροντώδη φωνή: «Αλίμονό σας, τύραννοι, άδικα τυραννάσθε, η λευτεριά Θεού πνοή δεν πιάνεται, πλανάσθε».
Είχαμε γράψει σε κάποια άλλη περίσταση πως «ενστερνιζόμαστε την μεγάλη αλήθεια ότι η ιστορική μνήμη αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση για τη διατήρηση της εθνικής μας αυτοσυνειδησίας και του ορθοδόξου πολιτισμού μας. Δηλαδή του αληθινού μας πλούτου, που δεν τον δανειστήκαμε και δεν τον οφείλομε σε κανένα, του πλούτου που κανείς και τίποτα δεν μπορεί να μας αφαιρέσει, εάν εμείς δεν τα απεμπολήσομε οικειοθελώς». Και χαιρόμαστε που και με τον τρόπο αυτό συντελούμε στην Τοπική μας Εκκλησία σε αυτήν την μνήμη με τη δύναμη που μας δίδει ο Θεός.
Ευχόμαστε στους Συνέδρους και σε όλους τους Απόδημους Κρήτες, που λιτανεύουν την πρεπιά και τη λεβεντιά της μεγαλονήσου στα πέρατα της Οικουμένης, να λάβομε τη σταθερή απόφαση να γίνομε μιμητές των αγωνιστών του Αρκαδίου και της Κρήτης ολόκληρης, ιδιαίτερα σε τούτους τους κρίσιμους καιρούς που δεν διαφέρουν, τηρουμένων των αναλογιών, από αυτούς που έζησαν εκείνοι, για να προασπίσομε την πνευματική μας ελευθερία με σθένος και μαρτυρικό φρόνημα από όσους και όσα την επιβουλεύονται.
Χαιρετίζομε λοιπόν, με αυτές τις σκέψεις, με αγάπη και ιδιαίτερη συγκίνηση την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου και σας αναμένομε όλους στο Αρκάδι μας τον Νοέμβριο. Σάς ευχαριστούμε εκ των προτέρων για την προσφορά στην Μονή Αρκαδίου των διαδραστικών συστημάτων που επιμελήθηκε το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, με τα οποία και θελήσαμε στους πολυάριθμους επισκέπτες της και ιδιαίτερα στους νέους και τα παιδιά μας, μαθητές των σχολείων μας που την επισκέπτονται καθημερινά, να παρουσιάζομε την Ιστορία, τη ζωή και τη θυσιαστική της μαρτυρία.
Σας ευχαριστούμε τέλος, για μία ακόμη φορά, γιατί αφουγκραστήκατε τους παλμούς της καρδιάς μας και θελήσατε να έλθετε αρωγοί σε αυτόν τον μεγάλο εορτασμό, προσλαμβάνοντας την απαίτηση των καιρών.
Θα κλείσω επαναλαμβάνοντάς σας δύο δίστιχα που καταγράφει ο μακαριστός λόγιος προκάτοχός μου, ο από Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Μητροπολίτης Κρήτης Τιμόθεος Βενέρης, του οποίου τη μνήμη μόλις προ μιας εβδομάδος η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδός μας τίμησε στη Μονή Αγκαράθου, όπου αναπαύεται, αλλά και με ένα άλλο στιχούργημα.
Έγραψε λοιπόν εκείνος και ας το ακούσομε. Πως «αυτοί που θριαμβεύσανε κατά της τυραννίας, είχαν στα βάθη της καρδιάς το πνεύμα της θυσίας, που το εκήρυξ᾿ ο Χριστός επάνω στο Σταυρό Του, για ν᾿ ανεβούμε και εμείς στο ύψος το δικό Του».
Το δε στιχούργημα, γραμμένο ως ριζίτικιο, ειδικά για την παρούσα σύναξή μας, κατά την επιθυμία μας, από τον καλό συνεργάτη μας παιδαγωγό κ. Γεώργιο Καλογεράκη, ως άλλης μορφής πρόσκληση στο Αρκάδι, σάς το αφιερώνομε με όλη μας την αγάπη και με καλή προσμονή όσων επωφελών για τον τόπο κατεργάζεσθε.
Από την άκρη των ακριών, την τέλειωση του κόσμου,
απ᾿ όπου βγαίνει ευωδιά βασιλικού και δυόσμου,
επά μονομεριάσατε, αδέρφια αγαπημένα,
τα τέκνα Κρήτης τ᾿ ακριβά, πουλιά αλαργεμένα.
Κι ούλοι που μ᾿ άδολη καρδιά βαστούμε πλήσα θάρρη
στη Θεία Μεταμόρφωση και στου Χριστού τη χάρη,
στα μπρόσποδα εσμίξαμε του γερο-Ψηλορείτη,
που σταυραϊτοί και πέρδικες εδιάλεξαν για κοίτη.
Στσή Ιστορίας στάθηκαν ενάμιση αιώνα
το διάσελο, αψήφισαν την κάργα του χειμώνα.
Αλικοντίσαν τύραννου ασκέρι γριγεμένο,
μες στη φωθιά γενήκασι λιβάνι μυρισμένο.
Επέψαν ξόμπλι τση πρεπιάς η γης καλά να γνώσει:
δε στέργουν Κρητικοί σκλαβιά και κακοσύνη τόση.
Αδέρφια μας, που στέκεστε στην ξενιθιά Ακρίτες,
τση λεβεντιάς το καύχημα σα μαθημένοι Κρήτες,
χίλια καλώς ορίσατε στ᾿ Αρσάνι και τ᾿ Αρκάδι,
βωμό τση λευτεριάς λαμπρό, διχώς τιμής σκονάδι,
μαζί να εορτάσομε!”
