Με βαθιά θρησκευτική κατάνυξη και με την επιβαλλομένη λαμπρότητα εορτάστηκε φέτος – που συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από τη Μαρτυρική τελείωση των Αγ. Τεσσάρων Μαρτύρων, η εορτή των Αγίων στις Μέλαμπες, τόπο που ως γνωστό οι Άγιοι γεννήθηκαν, έζησαν με τις οικογένειες τους ως κρυπτοχριστιανοί και πήραν τη μεγάλη απόφαση να αποκαλύψουν την πίστη τους στο Χριστό, με συνέπεια να υποστούν πλείστα όσα βασανιστήρια και τελικά το μαρτύριο.
Την παραμονή της εορτής τελέστηκε ο Πανηγυρικός Εσπερινός και η Ιερή Παράκληση των Αγίων στον περικαλλή Ιερό Ναό τους, που είναι κτισμένος στο μέρος, που οι Τέσσερις Μάρτυρες τότε τον Ιούλιο του 1824 δέσμιοι των Τούρκων αποχωρίστηκαν τις έντρομες οικογένειες και συγχωριανούς των, οδηγούμενοι στη συνέχεια από τις Μέλαμπες στο Ρέθυμνο, στη φυλακή και στο μαρτύριο τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Αργότερα έγινε Αγρυπνία.
Ανήμερα της εορτής τελέστηκε πανηγυρική Θεία Λειτουργία με χοροστασία του Μητροπολίτη μας Λάμπης Συβρίτου και Σφακίων κ. Ειρηναίου και προεξάρχοντα τον Πρωτοσύγκελο, Αρχιμανδρίτη Αθανάσιο Καραχάλιο και πολλούς Ιερείς, και με τη συμμετοχή εκπρόσωπων του Δήμου Αγ. Βασιλείου, των κρατικών υπηρεσιών και πλήθους πιστών.
Στη συνέχεια τελέστηκε η Δοξολογία για την Εθνική Επέτειο, με ομιλητή εκπαιδευτικό του Δημοτικού Σχολείου μας.
Ακολούθησε η λιτάνευση των Ιερών Λειψάνων και της ιστορικής Ιερής Εικόνας των Αγίων στους δρόμους του χωριού, τους οποίους και οι Άγιοι περπάτησαν. Αξιοσημείωτη ήταν η διέλευση της Ιερής Λιτανείας από τα σημεία που βρίσκονται δύο από τα αναπλασθέντα υπό της Ενορίας σπίτια των Αγίων, το ένα σε ιερό παρεκκλήσιο και εκκλησιαστικό κειμηλιαρχείο, το δε άλλο, σε Ιερό Προσευχητάριο, το οποίο μάλιστα βρίσκεται στη σκιά του τριακοσίων και πλέον ετών ιστορικού και Ιερού πλέον δένδρου του Πρίνου.
Τελετή Εθνικής έξαρσης στα πλαίσια της Εθνικής Εορτής του «ΟΧΙ» υπήρξε η επιγενομένη επιμνημόσυνη δέηση, υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των υπέρ της ελευθερίας της Πατρίδος μας Πεσόντων, μπροστά στο πρωτότυπο, και ιδιαιτέρου συμβολισμού Ηρώο, που βρίσκεται την ανακαινισμένη πλατεία του χωριού μας.
Η Ιερή Λιτανεία επανήλθε στον ιερό Ναό των Αγίων και στο πανοραμικής θέας προαύλιο του, το οποίο νέοι του χωριού κατά τη διάρκεια της Ιερής Λιτανείας μεταμόρφωσαν σε κοινή τράπεζα όπου παρακάθησε όλο το εκκλησίασμα και προσφέρθηκε η καθιερωμένη πλέον παραδοσιακή φιλοξενία, από μέρους της Ενορίας και με τη στήριξη των φορέων των Μελάμπων και των Συλλόγων των Μελαμπιανών του Ηρακλείου και του Ρεθύμνου. Σύλλογοι, που οργανωμένα φέτος και με τα εορταστικά γλυκίσματα τους συμμετείχαν στο μεγάλο πανηγύρι του χωριού τους, ώστε – όπως όλοι ομολογούσαν, η ημέρα αυτή να αποκτήσει χαρακτήρα σύναξης όχι μόνο φιλομάρτυρων πιστών της Κρήτης αλλά και Παμελαμπιανής συνάντησης από όλη την Ελλάδα, ως ανταπόκριση στο Ιερό πνευματικό κάλεσμα των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων προς τους συγχωριανούς Των.
Τη φιλοξενία έκλεισε η μουσική παρέα, με Μελαμπιανούς οργανοπαίκτες και τραγουδιστές, που όπως ορίζει η μουσική παράδοση στις Μέλαμπες σχηματίστηκε αυθόρμητα, ως συνέχεια του πανηγυριού, και συμπλήρωσε τον ευχάριστο – πανηγυρικό – τόνο της ημέρας.
Το μουσικό αυτό μέρος της εκδήλωσης ξεκίνησε με 2 τραγούδια, τους στίχους των οποίων έγραψε προς τιμή των Αγίων 4 Μαρτύρων ο μακαριστός καθηγητής και Ιεροψάλτης μας Νίκος Μαργαρίτης. Τα τραγούδια διαδέχτηκαν οι ενθουσιώδεις λεβέντικοι κρητικοί χοροί του σπουδαίου Παραδοσιακού Συλλόγου του Ρεθύμνου «Ακρίτες» που από το πρωί τόσο ο αρχηγός του Παύλος Πολιουδάκης, όσο και η πολυμελής παρέα του – νέες και νέοι – έδωσαν το θρησκευτικό παραδοσιακό, χρώμα και ζωντάνια τους στη μεγάλη εορτή του τόπου μας.
Ο εορτασμός έκλεισε για την Ενορία μας το απόγευμα στην Πάνω Ρούγα εις το Ιερό Παρεκκλήσιο με τον Εσπερινό της ημέρας και την Ιερή Παράκληση των Αγίων, ως έκφραση των ευγνωμόνων αισθημάτων των κατοίκων του χωριού για τη μεγάλη ευλογία που μονίμως οι Άγιοι τους παρέχουν.
Η Ενορία Μελάμπων ευχαριστεί όλους όσους ήλθαν και φέτος από κοντά ή μακριά στη γενέτειρα των Αγίων, και συμμετείχαν στον εορτασμό , καθώς και εκείνους που παντοιοτρόπως συνέβαλαν στην πραγμάτωση όλων των παραπάνω, εύχεται δε τόσο σε εκείνους όσο και σε όλους , που όπως ξέρουμε στα πέρατα της Ελλάδος και του κόσμου – από την Κρήτη, την Αθήνα μέχρι την Αυστραλία – τίμησαν και φέτος τους Αγίους 4 Μάρτυρες, οι Άγιοι να είναι βοήθεια τους και να τους αξιώσουν και του xρόνου.
