ΜΕ ΛΟΓΟ, ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΞΕΧΑΣΜΕΝΕΣ ΜΕΛΩΔΙΕΣ
Ξεχασμένες μελωδίες, «ομιλούσες» εικόνες, λόγος και τραγούδια του παλιού καιρού συνοδεύουν την πρωτότυπη παρουσίαση του ογκώδους πολύχρωμου τόμου «Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη, Έθιμα στον κύκλο του χρόνου» (Εκδ. ΚΑΡΜΑΝΩΡ 2023) του Νίκου Ψιλάκη που θα γίνει τη Δευτέρα 27 Νοεμβρίου και ώρα 7 το απόγευμα στη Δημοτική αίθουσα της οδού Ανδρόγεω (αίθουσα Καρέλη).
Στο πλευρό του συγγραφέα θα βρίσκεται ο Αντώνης Μαρτσάκης, ένας από τους βασικότερους σύγχρονους στυλοβάτες της μουσικής μας παράδοσης, που θα αποδώσει για πρώτη φορά τα παμπάλαια κρητικά κάλαντα υποδοχής της άνοιξης, ένα υπέροχο άσμα που έχει να ακουστεί τουλάχιστον 100 χρόνια. Αν και ήταν γνωστές τρεις μικρότερες εκδοχές αυτών των καλάντων (η πρώτη είχε δημοσιευτεί σε περιοδικό το 1939), ο Νίκος Ψιλάκης κατάφερε να εντοπίσει μια πληρέστερη στη Μονή Κρεμαστών το 1985, όταν την αφηγήθηκαν ηλικιωμένοι από τα κοντινά χωριά.
Στην εκδήλωση θα προβληθούν εικόνες από γνωστά και άγνωστα έθιμα της Κρήτης που περιέχονται στο βιβλίο και που αποτελούν καρπό της 40χρονης ερευνητικής προσπάθειας του συγγραφέα. Οι εικόνες αυτές θα παρουσιαστούν αναλυτικά, με αναφορές στο βαθύτερο νόημα, στις ρίζες και στις συμβολικές προεκτάσεις της κάθε τελετουργίας, ξεκινώντας από τα έθιμα τούτης της περιόδου και θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό. Ο Νίκος Ψιλάκης και ο Αντώνης Μαρτσάκης θα αναφερθούν στον ρόλο των λαϊκών εθίμων του τόπου μας και στην αναγκαιότητα να διατηρηθούν οι λεπτές αποχρώσεις του πολιτισμού, αυτές δηλαδή που αποτελούν αληθινό πλούτο για τον κάθε λαό.
Σε μια εποχή που πολλά από τα παλαιά έθιμα όχι μόνο της Κρήτης αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας βρίσκονται σε υποχώρηση και παράλληλα αναδύονται διαρκώς νέα πρότυπα και νέες επιστημονικές εφαρμογές, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, προβάλλει ως αναγκαιότητα ο προβληματισμός για τη διατήρηση των άυλων αγαθών τα οποία αποτέλεσαν όχι μόνο βασικό δομικό υλικό της πολιτιστικής μας ταυτότητας αλλά και στοιχείο κοινωνικής συνοχής.
Στο βιβλίο που παρουσιάζεται καταγράφονται, τεκμηριώνονται και αναλύονται όλα τα έθιμα λαϊκής λατρείας της Κρήτης με πυκνές αναφορές στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας και ανάλογες συγκρίσεις.
«Απόκτημα της ελληνικής λαογραφικής βιβλιογραφίας και επιστήμης» χαρακτηρίζει ο καθ. Μιχ. Μερακλής το βιβλίο και ο τ. Δ/ντής Ερευνών του Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας Δρ. Γ. Αικατερινίδης «εργασία πολύτιμη και πρωτοποριακή […] ισχυρό κρίκο που συνδέει τη σημερινή Κρήτη – γιατί όχι και τη σημερινή Ελλάδα; – με το απώτερο παρελθόν της». Και συμπληρώνει: «Δομημένες με αρίστη αξιοποίηση πλουσίου υλικού, πρωτογενούς εν πολλοίς, με πληρότητα κειμένων και εντυπωσιακή φωτογραφική τεκμηρίωσή τους, οι “Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη” ανάγονται σε βίβλο του παραδοσιακού πολιτισμού της Μεγαλονήσου, […] απαύγασμα της μακρόχρονης και θεματικά πολυποίκιλης, εξαίρετης συγγραφικής δραστηριότητας του χαλκέντερου Νίκου Ψιλάκη».
