Τα χωριά γύρω από τη Μονή Αρκαδίου ανήκουν παραδοσιακά στις επαρχίες Ρεθύμνης και Μυλοποτάμου του νομού Ρεθύμνης. Σήμερα υπάγονται στους αντίστοιχους δήμους Ρεθύμνου και Μυλοποτάμου.
Τον καιρό της παράδοσης στην Κρήτη, όλα αυτά τα χωριά είχαν τους μουσικούς τους, λιγότερο ή περισσότερο προικισμένους ερασιτέχνες, μερακλήδες παθιασμένους με τη μουσική, που ψυχαγωγούσαν την τοπική κοινωνία ή την ευρύτερη περιοχή, τονώνοντας το ηθικό των ανθρώπων σε δύσκολους καιρούς, ξεκουράζοντας την ψυχή τους από τη σκληρή δουλειά, τη φτώχεια και τις κακουχίες της ζωής, αλλά και κρατώντας τους όσο ήταν δυνατόν ενωμένους γύρω από έναν κοινό άξονα: την ψυχαγωγία που δημιουργούσαν μόνοι τους με ευκαιρίες όπως ο πανηγύρι του αγίου, η καντάδα, η παρέα στο καφενείο, τα τρυγοπατήματα, τα τσικουδοβγάρματα, τ’ αλέσματα των ελιών κ.τ.λ.
Από τους μουσικούς γύρω απ’ το Αρκάδι έχουμε ήδη καταγράψει κι άλλους σε άλλα κείμενα (π.χ. για τα Χάρκια, τους Έρφους, την Ελεύθερνα κ.λ.π.), και σήμερα προσθέτουμε μερικούς ακόμη:
Ο Βασίλης Καλαϊτζάκης ή Πήλινος από τον Πίκρη, που υπάγεται σήμερα στο δήμο Ρεθύμνου, ήταν λυράρης με ιδιαίτερο ύφος και εξαίρετους δακτυλισμούς, είχε δισκογραφία στις 45’’. Το πάθος του για τη λύρα ήταν έκδηλο τόσο στο παίξιμο όσο και στο τραγούδι του. Διακρίνονταν για τον υπέροχο μαλεβιζιώτη του. Πέθανε το 1978, αφού η υγεία του είχε κλονιστεί από εγκεφαλικά επεισόδια.
Ο Γιάννης Ζυμβραγουδάκης ή Τζυμπραγός (1909-2003), αργότερα γνωστός ως Γέρο Τζυμπραγός, ήταν από τη Λούτρα Ρεθύμνου, του σημερινού Δήμου Ρεθύμνου. Εξαιρετικά πράος άνθρωπος με διαμαντένιο ήθος, που έμεινε παροιμιώδες για τους συνεργάτες του λαγουθιέρηδες.
Ο Βαγγέλης Μυζηθράκης ή Μυζήθρας (1934-), λυράρης από τον Άγιο Δημήτριο Ρεθύμνης, συνεργάστηκε κι αυτός με πολλούς λαγουθιέρηδες και ηχογράφησε με το Μανώλη Κακλή.
Ο Γιώργης Πηγουνάκης ή Μπαγάσα από τον Πίκρη ήταν ένας απλός άνθρωπος, καλός ερασιτέχνης λυράρης με απαράμιλλο πάθος για τη μουσική. Αφιλοκερδής, παίζοντας αποκλειστικά για το ξεχείλισμα της ψυχής του, πήγαινε πολλές φορές με τη λύρα του στα τοπικά γλέντια των διαφόρων χωριών χωρίς να τον έχουν καλέσει. Αν τύχαινε να παίζει άλλος λυράρης, καθόταν σ’ ένα τραπέζι και δεν συμμετείχε, ούτε αξίωνε να παίξει κι αυτός. Ενίοτε ωστόσο τον καλούσαν και συμμετείχε με τη λύρα του παίζοντας ένα δυο σκοπούς.
Πρόβλημα για το Μπαγάσα ήταν το γεγονός ότι ήθελε να παρουσιάσει λίγα χρήματα ως είσπραξη της βραδιάς στη γυναίκα του, που γκρίνιαζε όταν τον έβλεπε να ξενυχτάει. Έτσι, με δικαιολογία το παίξιμο, έπαιρνε συμβολικά λίγα κέρματα από την καλή θέληση των φίλων του μουσικών, που ήξεραν το πρόβλημά του, χωρίς ο ίδιος να τα ζητήσει.
Ο Λουκάς Παχουντάκης από το Παγκαλοχώρι Ρεθύμνης, ήταν λαγουθιέρης με ιδιαίτερο ύφος τόσο στο παίξιμο όσο και στο τραγούδι. Ήταν περισσότερο σολίστας παρά πασαδόρος (συνοδός), αλλά το τραγούδι του τον έκανε καλό συνεργάτη των λυράρηδων της περιοχής. Έζησε και μερικά χρόνια στη Γερμανία. Πέθανε μετά το 1990, σε ηλικία περίπου 70 χρόνων.
Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης
