ΑNTΩΝΗΣ ΛΙΟΔΑΚΗΣ*
Ψυχίατρος
Email: aliodas@otenet.gr
«…Όταν αυτός που λέει την αλήθεια είναι ένα παιδί,
επέρχεται η δυσάρεστη σύγκρουση ανάμεσα
στον ανήλικο και την υποκρισία του.»
Τα παιδιά είναι αυθεντικά βλαστάρια του ανθρώπινου φυτού, τα οποία ακόμη δεν λιπάνθηκαν από τις κοινωνικές υποκρισίες και ούτε η φρέσκια ενέργειά τους κλαδεύτηκε από τους νόμους της συμβίωσης του συμφέροντος και των γελοιοτήτων της δικιάς μας ζωής.
Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα φροντίζουν γι’ αυτή την συμβίωση ακόμα και αν δεν μεταμορφώνουν πια τα παιδιά σε εργατικούς και μελετηρούς “μεγάλους”. Το σχολείο της σημερινής εποχής δημιουργεί την έλλειψη ενδιαφέροντος, την αυταρχικότητα, την συσκευασία της γνώσης και όχι τη ζωή την πάντα ενωμένη με το πάθος. Η παιδεία είναι πάθος.
Σήμερα το σχολείο του κομφορμισμού (επίφαση καλών τρόπων ) αντικαθιστά τα ιδανικά, το προσωπικό ενδιαφέρον, ξεπερνά την παιδική αθωότητα και η σχολική εκπαίδευση εκμηδενίζει τις αξίες τιμώντάς τες όπως τους εκλιπόντες.
Για να μορφώσεις δεν αρκεί να εκπαιδεύσεις.
Το σχολείο μη διαθέτοντας τα μέσα ν’ αντιμετωπίσει προβλήματα έξω από το πλαίσιο διδακτικών προγραμμάτων των υπουργείων, εφαρμόζει μία χονδροειδέστατη γενικευμένη απώθηση. Αυτά όμως τα προβλήματα συνεχίζουν να είναι παρόντα στη σχολική ζωή όσο και αν αποφεύγουμε το όνομά τους.
Τα θεωρητικά πρότυπα ή στερεότυπα, θεωρούνται αξιόπιστα στο βαθμό που στο σχολείο λειτουργεί η πεποίθηση ότι ο δάσκαλος πρέπει να εκπαιδεύει και όχι να μορφώνει. Και πώς ο δάσκαλος δεν θα μένει στο να εκπαιδεύει αλλά να προχωρά στο να μορφώνει; Και πώς να το κάνει σ’ αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα; Και γιατί να το κάνει;
Εδώ βρίσκεται η καρδιά του ζητήματος. Να πάμε πέρα από τα προγράμματα του υπουργείου και να μπούμε σε μία παιδεία της κατανόησης. Μας το υπαγορεύει η “ταυτότητα” του δασκάλου, η κραυγή της αθωότητας των παιδιών και ο κύκλος των χαμένων ποιητών. Να εισχωρήσουμε στους λαβύρινθους των πόθων, να κάνουμε τους λογαριασμούς μας με τα προβλήματα, να κοιτάξουμε μέσα μας. Να αναζητήσουμε την ταυτότητά μας. Και γιατί όχι να την ξαναφτιάξουμε.
Παιδεία της καρδιάς
Για τα σχολεία μιλάμε όταν κάνουν αποχή ή κατάληψη, στις πανελλήνιες εξετάσεις και όταν συμβαίνουν φαινόμενα βίας.
Το μεγαλύτερο μέρος των διδασκόντων θεωρεί ότι πληρώνονται στο τέλος του μήνα για την “εκπαίδευση” και όχι για την “παιδεία”. Εκπαίδευση θεωρούν την αδιάφορη, την κουρασμένη μετάδοση εννοιών βγαλμένων από την ιστορία του πολιτισμού αφού πρώτα καθαριστούν από ψυχολογικούς συγκινησιακούς και συναισθηματικούς απόηχους.
Είναι αλήθεια ότι το σχολείο είναι η υψηλότερη εμπειρία προτύπων αιώνων παιδείας και πολιτισμού. Αν αυτά τα “πρότυπα” παραμένουν περιεχόμενα του μυαλού χωρίς να γίνονται αφορμές για τη διαμόρφωση της καρδιάς, η καρδιά θ’ αρχίσει να περιπλανιέται χωρίς ορίζοντα μέσα σ’ εκείνο το ανήσυχο και καταπιεστικό τίποτα.
Ο έφηβος ανοίγεται στη ζωή με μία άταχτη και ορμητική δύναμη για να βρει το κουράγιο. Το σχολείο δεν πρέπει να σταθεί εμπόδιο. Όταν η γνώση γίνεται αυτοσκοπός και το όφελος μονάδα μέτρησης της, όποιες και αν είναι οι συνθήκες ύπαρξης με τις οποίες καταφέρνει να εκφράζεται μια ζωή, το σχολείο αποτυγχάνει, διότι ισοπεδώνει ή στη χειρότερη περίπτωση απονευρώνει τις νεογέννητες υποκειμενικότητες, στο όνομα μιας υποτιθέμενης αντικειμενικής γνώσεις που χρησιμεύει για να προσφέρει ταυτότητα περισσότερο στους καθηγητές παρά στους μαθητές που την αναζητούν απεγνωσμένα.
Οι νέοι ξένοι μέσα στην ίδια τους τη σχολική ζωή
Ποιους από τους καθηγητές προσδιορίζει και πιστοποιεί πότε και πέρα από τις σχολικές επιδόσεις τον βαθμό αυτοεκτίμησης που ο καθένας τους τρέφει για τον εαυτό του; Ποιος συνειδητοποιεί ότι μεγάλο μέρος της μάθησης εξαρτάται από την αυτοεκτίμηση; Ποιος ενισχύει την αυτοεκτίμηση, κινητήρια δύναμη της πολιτισμικής αγωγής; Ποιος αποφεύγει να κάνει συγκρίσεις ανάμεσα στην συμπεριφορά ενός μαθητή και ενός άλλου ενισχύοντας τον ένα έναντι του άλλου;
Πολλά παιδιά στο σημερινό σχολείο, αρχίζουν να παρακολουθούν την πορεία της ζωής τους σε τρίτο πρόσωπο, χωρίς να συμμετέχουν, με ρυθμούς απόμακρους και ξένους. Νιώθουν ξένοι μέσα στην ίδια τους στη ζωή, μέσα σε μία ανούσια ροή ημερών όπου το να υπάρχεις και να μην υπάρχεις γίνονται ισοδύναμα. Να βλέπεις τη ζωή σου ανώνυμη και άλλη.
Γι’ αυτές τις ψυχές που μάλλον δεν προσέχουν στο σχολείο, που τίποτα πλέον δεν τις ενδιαφέρουν, τι έχει να πει το σχολείο; Τι λέει το σχολείο όταν αντιλαμβάνεται αυτές τις εναλλαγές στους νέους από την άνοιξη στην χειμωνιά της καρδιάς τους;
Το σχολείο δεν θα φορτωθεί την ύπαρξη των νέων. Δεν είναι σε θέση. Θα έπρεπε να έχει μία διαφορετική οπτική παιδείας.
Το σχολείο δεν θα πρέπει να διεκδικεί το προνόμιο της αμείλικτης στάσης που χαρακτηρίζει τη ζωή, δεν θα πρέπει να θέλει να είναι κάτι παραπάνω από ένα παιχνίδι ζωής.
Περιφερειακές πολιτικές για την παιδεία
Η περιφέρεια Κρήτης και γενικότερα η πολιτεία οφείλουν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να επεξεργαστούν προγράμματα για το σημερινό σχολείο που δεν θα έχουν καμία σχέση με το παρελθόν. Ένα στοίχημα για την «Ριζοσπαστική Συνεργασία Κρήτης» !
*Ο Αντώνης Λιοδάκης είναι υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος Ρεθύμνου με το συνδυασμό «Ριζοσπαστική Συνεργασία Κρήτης»
