Βασισμένο στην έμπνευση του Γιώργου Κουμεντάκη, Ρεθεμνιώτη συνθέτη, καλλιτεχνικού διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και μεγάλου δημιουργού, το 28ο Αναγεννησιακό Φεστιβάλ Ρεθύμνου ανοίγει τον κύκλο των εκδηλώσεών του στο Ρέθυμνο.
Οι εκδηλώσεις του που θα διαρκέσουν από τη 1 έως τις 15 Οκτωβρίου έχουν σαν κεντρικό θέμα το ανθρώπινο πρόσωπο. Αυτό που ήταν πάντα πηγή έμπνευσης και δημιουργίας για τους καλλιτέχνες διαχρονικά. Σε εποχές που η αλχημεία των αριθμών τείνει να μετατρέψει τα μη πολύτιμα μέταλλα σε χρυσό και αγνοεί την ανθρώπινη όψη των πραγμάτων, η προσωπογραφία έρχεται να επανατοποθετήσει τον άνθρωπο στο κάδρο και τις διαστάσεις που του αρμόζουν. Με αυτήν την έννοια λοιπόν οι προσωπογραφίες είναι μια μοντέρνα εκδοχή του πορτραίτου της Αναγέννησης.
Ακριβώς όπως τo αναγεννησιακό πορτραίτο, έτσι και κάθε εκδήλωση του Φεστιβάλ έρχεται να βάλει στο κάδρο έναν και μόνο άνθρωπο που με την καλλιτεχνική του δημιουργία, το πνευματικό του έργο ή τον τρόπο ζωής του άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά του στο χωροχρόνο μας.
Η διοργάνωση έχει φέτος την εξαιρετική τύχη να συμμετέχουν σ’ αυτήν πολλοί καταξιωμένοι μουσικοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό που έλκουν την καταγωγή τους από το Ρέθυμνο.
Την περασμένη Παρασκευή 8 Σεπτεμβρίου παρουσία του καλλιτεχνικού διευθυντή κ. Γ. Κουμεντάκη ολοκληρώθηκε και ο προγραμματικός σχεδιασμός.
Το φεστιβάλ που για πρώτη φορά διοργανώνεται στην καρδιά του Φθινοπώρου σε μια στοχευμένη προσπάθεια να καλύψει τις υψηλές απαιτήσεις των επισκεπτών αυτής της περιόδου στην πόλη μας, αλλά και να προσελκύσει τα σχολεία με τους μαθητές τους να το παρακολουθήσουν και να συνδημιουργήσουν, ξεκινά με «Προσωπογραφίες Ρεθεμνιωτών».
Πρόκειται για μια καινούρια ιδέα που το Φεστιβάλ εγκαινιάζει φέτος και φιλοδοξεί να συνεχίσει. Άνθρωποι, φαινομενικά καθημερινοί, της πόλης του Ρεθύμνου, του τότε ή του σήμερα, που όμως έχουν μια εξαιρετική καταγεγραμμένη ιστορία να αφηγηθούν, αναδύονται μέσα από τέσσερις σκηνοθετημένους μονόλογους. Τα κείμενα που οι ίδιοι ή κάποιοι άλλοι συνέγραψαν γι’ αυτούς αφορούν τις συνθήκες στις οποίες οι αναγεννησιακή-αναγεννητική χροιά της ανθρώπινης φύσης εκδηλώνεται και μας ενδυναμώνει όλους. Για φέτος τα τέσσερα αυτά πρόσωπα είναι οι: Μαρία Μαραγκού, Χρυσοξένη Προκοπάκη, Μαρία Τσιριμονάκη και Μανώλης Χριστοδούλου.
Μέσα στο ίδιο κλίμα θα τιμηθεί και ο Κώστας Αποστολάκης, ο μουσικός και δάσκαλος, ο οποίος άφησε παρακαταθήκη στην πόλη του Ρεθύμνου, γενιές μουσικών που θα τον τιμήσουν παίζοντας τώρα τόσο έργα δικά τους όσο και με έργο γραμμένο ειδικά γι’ αυτόν. Θα συμμετέχει και η Δημοτική Φιλαρμονική Ρεθύμνου.
Μέσα στο φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ που ήταν υπό επεξεργασία από πολύ νωρίς, σχεδόν από την αρχή της χρονιάς, έτσι ώστε να προκύψει ένα πολύ συνεκτικό και στέρεο αποτέλεσμα υπάρχουν επίσης δύο ρεσιτάλ πιάνου. Πρόκειται για ένα μικρό χαρούμενο αφιέρωμα στον Ντομένικο Σκαρλάτι αλλά κι ένα ακόμα αφιερωμένο στην Πάπισσα Ιωάννα με έργα Purcell, Bach, Debussy, Kurtag, Ades κ.ά.
Προσωπογραφία και για τον Άχρονο Έρωτα. Μια λυρική αφήγηση μέσα από γνωστές άριες, ιστορίες ηρωίδων της όπερας που αγαπούν, προδίδονται αλλά επιμένουν να ελπίζουν και να ομνύουν με πάθος στο φτερωτό θεό. Γιατί ο Έρωτας έχει πάντα πρόσωπο αγγελικό.
Πολύ σημαντική και η «Προσωπογραφία» αφιερωμένη στο πρόσωπο της Μελαγχολίας όπως αναδύεται μέσα από το πορτραίτο της Αναγέννησης, όχι φυσικά ως ένδειξη θλίψης αλλά ως έκφραση μιας εσωτερικής ανάγκης του ανθρώπου να παραμείνει σιωπηλός, να εμβαθύνει και να δώσει χρόνο στον εαυτό του αλλά και διέξοδο στις πνευματικές του ανησυχίες μέσα από το στοχασμό και τη δημιουργία. Πρόκειται για αριστουργηματικά τραγούδια θεατρικών Σαιξπηρικών έργων, μελωδίες της Ελισαβετιανής εποχής αλλά και έργα των Κουμεντάκη, Κυπουργού που θα αποδοθούν από κόντρα τενόρο, μαντολινίστα και σύνολο γάλλων μουσικών.
Στο Φεστιβάλ μπαίνει και η Ισπανική αναγέννηση με τις Cantigas του Σοφού Βασιλιά Αλφόνσου του Ι’, μιας από τις μεγαλύτερες συλλογές μονοφωνικών ωδών, της εκπνοής του Μεσαίωνα, στην καθομιλούμενη γλώσσα, που σώζονται ως τις μέρες μας. Θα υπάρχουν όμως και κομμάτια επώνυμων και ανώνυμων συνθετών της Ισπανικής Αναγέννησης και του Ισπανικού Μπαρόκ.
Βαδίζοντας όμως από το χθες στο σήμερα, έτσι όπως ο Γιώργος Κουμεντάκης εννοεί τη σύγχρονη δημιουργία που στηρίζεται σε γερά θεμέλια και πρέπει επίσης να αναδεικνύεται μέσα από ένα Φεστιβάλ αυτού του επιπέδου, ξεδιπλώνεται σε ένα δεύτερο επίπεδο μια ακόμα βεντάλια εκδηλώσεων που αφορούν Προσωπογραφίες περισσότερο σύγχρονες αλλά με αναγεννησιακά χαρακτηριστικά.
Η Προσωπογραφία της Ίλσε Βέμπερ είναι μια από αυτές. Ποιήτρια και συνθέτιδα, Γερμανοεβραϊκής καταγωγής, παρέμεινε έγκλειστη στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τερεζίν για δύο χρόνια, ως νυχτερινή νοσοκόμα του στρατοπέδου. Συνδέθηκε ιδιαίτερα με τα μικρά παιδιά τα οποία περιέθαλπε, για τα οποία έγραφε, συνέθετε και μαζί με τα οποία οδηγήθηκε στο θάλαμο αερίων. Τα έργα της, που αποπνέουν απίστευτο λυρισμό, θα παιχτούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στα πλαίσια του Αναγεννησιακού Φεστιβάλ, διασκευασμένα για οθωμανικά όργανα μπαρόκ, σαξόφωνο και μέτζο σοπράνο.
Η Γυναίκα ως μορφή μιας άλλης Προσωπογραφίας θα σκιαγραφηθεί μέσα από τη μουσική παράσταση «Μούσες, Νύμφες, Ερινύες» που θα διατρέξει τις εποχές σε μια προσπάθεια να αποτυπωθούν τα χαρακτηριστικά της μέσα από διαφορετικές εποχές και κουλτούρες. Στην παράσταση μουσική, οπτικό υλικό και κείμενα θα συνυπάρχουν αρμονικά.
Προσωπογραφία και για τον γελαστό ποιητή Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα σε μια μουσική διαδρομή μέσα από τις μουσικές Ελλήνων συνθετών όπως των Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Γλέζου, Μαμαγκάκη, Λεοντή, Λοΐζου και Μαραμή. Η ρήση του δικτάτορα Φράνκο στο άκουσμα της δολοφονίας του Λόρκα «Μα τι σημασία έχει ένας ποιητής,[…]όταν διακυβεύεται ένας πόλεμος;» ηχεί ακόμα και σήμερα λογικοφανής. Κι όμως η ποίηση του Λόρκα συνέδεσε το παραδοσιακό με το νεωτερικό και, με την αναγεννητική της μεσογειακή διάσταση αποδείχθηκε δροσερή πηγή έμπνευσης για τους Έλληνες δημιουργούς δίνοντας ελπίδα στους δύο λαούς.
Ο σύγχρονος Ρεθεμνιώτης μουσικός Νίκος Κατριτζιδάκης είναι επίσης μία από τις καταξιωμένες φιγούρες του φετινού φεστιβάλ. Πολυσυλλεκτικότητα ακουσμάτων και συνδυασμός ήχων σε μια συναυλία που θα συμφιλιώνει το χθες με το σήμερα. Μια προσπάθεια να αποδεχτούμε τον κύκλο της ζωής. Κρητικό ιδίωμα αλλά και προσωπικές μουσικές και ποιητικές συνθέσεις. Γ. Χορτάτζης, A. Chartier, G. de Machaut, αλλά και ανώνυμοι ποιητές σε μια καταγραφή της θρηνητικής, συναισθηματικής πορείας του ανθρώπου στο χρόνο.
Τέλος πολύ σημαντική για το φετινό Φεστιβάλ και η φυσιογνωμία του Στέλιου Φουσταλιεράκη ενός μουσικού που σε επαφή με μεγάλους ρεμπέτες της εποχής του ’30 κατάφερε να γίνει γνωστός ασχολούμενος με τις δύο μεγάλες αγάπες του. Την τέχνη του ρολογά και το μπουλγαρί. Σήμερα ο Φουσταλιέρης, αναμφισβήτητα συγκαταλέγεται στους δεξιοτέχνες της αστικής λαϊκής μουσικής. Η ζωή του ξεδιπλώνεται μέσα από το μουσικό του έργο, ομιλίες, έκθεση φωτογραφίας αλλά και σεμινάριο κατασκευής μπουλγαρί για παιδιά.
Στο πρόγραμμα υπάρχει επίσης πολύ θέατρο, με παραστάσεις όπως τον «Φορτουνάτο» σε σκηνοθεσία του Τηλέμαχου Μουδατσάκι, τον «Καιρό της Σχόλης», μια προσωπογραφία του Τζουάνε Παπαδόπουλου αλλά και τον Κατζούρμπο από το Πειραματικό Λύκειο Παν/μίου Κρήτης.
Μεγάλο στοίχημα για το Φεστιβάλ φέτος, η ανάδειξη της Προσωπογραφίας του Φραγκίσκου Μπαρότσι, ενετοκρητικού ευγενή από τον Άγ. Κων/νο Ρεθύμνου. Μια από τις μεγαλύτερες μορφές λόγιου της Ευρωπαϊκής Αναγέννησης, του οποίου το πρόσωπο έρχεται σιγά-σιγά στο προσκήνιο μέσα και από τις προσπάθειες των κατοίκων του χωριού. Παρουσίαση του βιβλίου που έγραψε με τους κανόνες για τη «Ρυθμομαχία», και που για πρώτη φορά μεταφράζεται στα ελληνικά με την υποστήριξη του Φεστιβάλ, ομιλίες ειδικών, αναπαράσταση του παιχνιδιού από μαθητές, καθώς και videoart για παιδιά, με τίτλο «Ένας Ρεθεμνιώτης Σοφός με ζωή σαν παραμύθι» είναι μερικά από αυτά που θα συνθέσουν τις ψηφίδες από τη ζωή και το έργο ενός ανθρώπου που ξεπέρασε κατά πολύ το μέσο όρο και έργα του οποίου φυλάσσονται σήμερα στις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες του κόσμου μεταξύ των οποίων και της Οξφόρδης.
Στις παράλληλες εκδηλώσεις εντάσσονται εκθέσεις ζωγραφικής, όπως αυτής με έργα της Αθηνάς Πρεβελάκη Τσάκωνα «Ζωγραφίζοντας στο Ρέθυμνο μιας άλλης εποχής», Βυζαντινής Αγιογραφίας από την Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, και εικαστικών με τίτλο «Πρόσωπα και Προσωπεία στο Ενετικό Ρέθυμνο». Επίσης φιλοξενούμε, μετά από αίτηση συμμετοχής τους Ουκρανούς καλλιτέχνες Σχολής Καλών Τεχνών Χάρκοβο, έκθεση με τίτλο « Πόρτες και Παράθυρα της Αναγέννησης».
Επίσης στο πρόγραμμα είναι ενταγμένη ξενάγηση στους Αναγεννησιακούς ρυθμούς και τα θυρώματα της Πόλης μας καθώς και ομιλίες από ειδικούς για μεγάλους καλλιτέχνες από την περίοδο της Αναγέννησης και του μανιερισμού, όπως ο Ελ Γκρέκο και ο Μποτιτσέλι.
Όσον αφορά τα παιδιά, μέσα στη νέα στόχευση του Φεστιβάλ είναι να ενδυναμωθεί η διοργάνωση ακόμα περισσότερο, σαν πόλος έλξης του παιδικού και νεανικού κοινού. Ο πολιτισμός, δυνατό εργαλείο μετασχηματισμού της κοινωνίας μας που τόσο ανάγκη έχει η νέα γενιά, θα τροφοδοτείται κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ και από τα Εικαστικά Εργαστήρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Θα λειτουργήσει Εργαστήρι με θέμα: « Αναγεννησιακό Σκηνικό με εσένα πρωταγωνιστή» αλλά και μουσειοπαιδαγωγικό πρόγραμμα για παιδιά και γονείς με τίτλο : «Αναγέννηση – Οικογενειακές στιγμές».
Το κουκλοθέατρο, που η σκηνή του είναι ένα πορτραίτο για κούκλες, μπαίνει επίσης ξανά δυναμικά στη διοργάνωση με παραστάσεις τόσο στην πόλη όσο και στους οικισμούς με το έργο «Αλήθεια;». Αρκετές εξ’ άλλου από τις εκδηλώσεις του 28ου Αναγεννησιακού Φεστιβάλ θα παρουσιαστούν και σε άλλους οικισμούς.
Τα παιδιά όμως μπαίνουν στο Φεστιβάλ και σαν πρωταγωνιστές μέσα από εικαστική έκθεση διαδραστικού υλικού από παιδιά για παιδιά με θέμα το πορτραίτο από ομάδα Ιδιοκτητών Κέντρων ξένων γλωσσών της Πόλης μας με τίτλο «Μορφή σε Πλαίσιο». Η έκθεση θα λειτουργεί παράλληλα με την έκθεση υπό τον τίτλο «Πρόσωπα και Προσωπεία στο Ενετικό Ρέθυμνο» που επίσης θα έχει και βιωματικές δραστηριότητες για παιδιά. Οι δύο εκθέσεις θα λειτουργούν και πρωινές ώρες, ώστε να είναι επισκέψιμες από σχολεία και με τη συνοδεία ξενάγησης.
Μεγάλος κερδισμένος της διοργάνωσης πάντα και πρώτα τα παιδιά, που θα έχουν την εξαιρετική τύχη να απολαύσουν την «Επιστροφή του Καραγκιόζη στην Πατρίδα». Mια παράσταση όπου για πρώτη φορά, σε μια αναπάντεχη συνάντηση του Καραγκιόζη, και του θεάτρου σκιών με τον Αρλεκίνο, της κομέντια ντελ’ άρτε, δύο χαρακτήρες του λαϊκού θεάτρου συνυπάρχουν υπό τους ήχους της μουσικής του Μοντεβέρντι. Τις μαριονέτες και τις φιγούρες πλαισιώνει μια ομάδα εξαιρετικών ερμηνευτών, διακεκριμένων στον χώρο της μπαρόκ μουσικής, αλλά και με βαθιά γνώση της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής. Πρόκειται για μια παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής απ’ αυτές που σπάνια έχουμε την τύχη να απολαύσουμε.
Τα μέλη της Οργανωτικής επιτροπής του 28ου Αναγεννησιακού Φεστιβάλ και μέλη ΔΣ της Κ.Ε.Δ.Η.Ρ. είναι οι:
Ελευθερία Μιχάλα – Μουσικολόγος
Ελένη Χαμογιωργάκη – Εκπαιδευτικός
Έλενα Πατσαχάκη -Ιστορικός
Ο Γιώργος Κουμεντάκης είναι ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ.
Πέπη Μπιρλιράκη -Πρόεδρος της Κ.Ε.ΔΗ.Ρ
Και εθελοντικά, οι Φιλόλογοι Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ειρήνη Βογιατζή, Πένυ Πετρουγάκη, ο Επίκουρος Καθηγητής Θεατρολογίας Μανόλης Σειραγάκης και το προσωπικό της Κοινωφελούς Επιχείρησης Δήμου Ρεθύμνης.
