Η μεσογειακή διατροφή αποτελεί αγαπημένο θέμα στην υπόλοιπη Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ενώ η μακροζωία των κατοίκων στα ελληνικά νησιά, έχει αναγάγει την ελληνική κουζίνα σε παγκόσμιο διατροφικό πρότυπο.
Ο φωτορεπόρτερ του National Geographic Μάθιου Πάλεϊ ταξίδεψε μέχρι την Κρήτη και απαθανάτισε την καθημερινότητα των κατοίκων στα χωράφια, την συγκομιδή ελιών και χόρτων και φυσικά το μεσημεριανό τους τραπέζι, σε μία προσπάθεια να κατανοήσει τα μυστικά της διατροφής τους.
Οπως αναφέρει μεγάλη εντύπωση του έκαναν οι άνθρωποι που γνώρισε εκεί. «Η Βαγγελιώ Τσιμπράγκου είναι 80 χρονών και μαζεύει με άνεση χόρτα στο χωριό Μέρωνας του Αμαρίου, κάτι που κάνει από τότε που ήταν μικρό κορίτσι».
Ακολουθώντας την Βαγγελιώ, ο Πάλεϊ είχε την ευκαιρία να ζήσει την προετοιμασία και το τραπέζι μίας παραδοσιακής ελληνικής οικογένειας: «Το μεγαλύτερο νησί στην Ελλάδα, η Κρήτη είναι ένας κόσμος από μόνο του, πολύ ευνοημένο από τους θεούς. Πράγματι, η τροφή είναι άφθονη. Οι κρητικές διατροφικές συνήθειες είναι αυτές που καθορίζουν τη μεσογειακή διατροφή, μία από τα παλαιότερες δίαιτες που εξακολουθούν να είναι δημοφιλείς μέχρι σήμερα.
Συναντώ την οικογένεια της Βαγγελιώς. Όλοι ήταν έξω στα χωράφια και έτσι φέρνουν στο τραπέζι φρέσκα άγρια χόρτα μέσα σε ένα τραπεζομάντιλο. Η συνομιλία είναι δυνατή και ζωντανή, με φιλικά πειράγματα που διακόπτονται από πλούσιο γέλιο, χειρονομίες και γκριμάτσες. Όλοι οι άνθρωποι είναι απίστευτα φιλόξενοι και σε κάνουν να νιώθεις σαν στο σπίτι σου. “Τώρα, θα κάνουμε καλιτσούνια!” φωνάζει η Στέλλα. Αυτά είναι μικρά πιτάκια με άγρια χόρτα διαλεγμένα με το χέρι. Η Στέλλα ετοιμάζει ζύμη πάνω στο τραπέζι, την απλώνει και την κόβει σε μικρά τετράγωνα. Οι άνδρες έξω τρώνε ξηρούς καρπούς και ελιές με ρακή. Μόλις πακετάρει τα χόρτα στη ζύμη, ρίχνει τα πιτάκια να τηγανίζονται σε ελαιόλαδο».
Εκπληκτος ο Πάλεϊ αναφέρει ότι ρώτησε τη Στέλλα πώς ξέρει ποια χόρτα να μαζέψει: «”Πες μου για τα χόρτα” της λέω. “Τι μάζεψες σήμερα;” Ακουμπώντας στο τραπέζι η Στέλλα λέει με ένα χαμόγελο, “Ω, υπάρχουν πάνω από 20 είδη εκεί έξω, εάν ξέρετε πού να τα βρείτε.” “Τόσα πολλά;” ρωτάω έκπληκτος. «Έλα … μην μου πείτε ότι μπορείτε να τα αναγνωρίσετε όλα αυτά;” “Φυσικά και μπορώ!” απαντά η Στέλλα “και τα ξέρω με το όνομα τους”.
Την προκαλώ να μου τα πει όλα και αρχίζει με τα μάτια κλειστά συγκεντρωμένη: χρυσή, γαϊδουράγκαθο, στύφνος, μολόχα, λάπαθο, αμάραντος, τσουκνίδα, πικραλίδες, αντράκλα, βελόνες βοσκού, βίκος, σταμναγκάθι, πικρή αποβάθρα , άγριο μάραθο, δόρυ του βασιλιά … ” και ο κατάλογος συνεχίζεται.
Δεν είμαι αρκετά γρήγορος για να τα γράψω όλα αυτά. Οι περισσότεροι από εμάς νιώθουμε περήφανοι αν ξεχωρίσουμε το σχοινόπρασο από μαϊντανό. Οι άνδρες μου σερβίρουν κρασί και το πιάτο μου ξεχειλίζει από σαλιγκάρια. Ενας άνδρας αρχίζει να παίζει την λύρα. Φάβα και μικρές τηγανητές σαρδέλες εμφανίζονται στο τραπέζι μαζί με ένα άλλο πιάτο με κάτι που μοιάζει με μικροσκοπικό σπαράγγια.
Ο Μανώλης κάθεται δίπλα μου. Στρίβει ένα τσιγάρο και μου δείχνει το πιάτο. “Αυτό είναι φάρμακο. Γιατρικό!” Λέει με τρανταχτό γέλιο “Φάε πολύ από αυτό!”. Προσπαθώ να πάρω μια γεύση. Είναι λίγο πικρό, το είδος των πικρών που διαισθάνεσαι ότι κάνει καλό.
“Άσε το φαγητό να είναι το φάρμακο και το φάρμακο η τροφή σου” είχε πει ο Αριστοτέλης. Αισθάνομαι ότι θα μπορούσα να ζήσω εδώ ευχάριστα για μεγάλο χρονικό διάστημα, σίγουρα αρκετό καιρό για να μάθω να ξεχωρίζω το μάραθο από το σταμναγκάθι».
