Είναι μια όμορφη αλλά αρκετά ζεστή καλοκαιρινή μέρα στην τουριστική περιοχή του φαραγγιού της Σαμαριάς. Πλήθος τουριστών αξιοποιούν την ευκαιρία για μια πεζοπορία στην υπέροχη διαδρομή των 15 χιλιομέτρων. Ξαφνικά, μια ανεξέλεγκτη πυρκαγιά εξαπλώνεται αστραπιαία στο διπλανό δάσος και ο καπνός καλύπτει την περιοχή του Εθνικού Δρυμού. Ο μόνος τρόπος για να εκκενωθεί η περιοχή και να διασωθούν εγκαίρως εγκλωβισμένοι τουρίστες, εργαζόμενοι και ζώα είναι δια θαλάσσης καθώς όλοι οι έξοδοι είναι αποκλεισμένοι από τη φωτιά, ενώ οι δύσβατες διαδρομές δυσκολεύουν την προσέγγιση της Πυροσβεστικής και των ομάδων διάσωσης.
Θα μπορούσε να είναι ένα ακόμη εφιαλτικό σενάριο, από τα πολλά που βιώνουμε κάθε χρόνο στη χώρα μας, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, λόγω των αυξανόμενων καταστροφικών πυρκαγιών. Η πραγματικότητα είναι ακόμα πιο αμείλικτη και καταδεικνύει με τα πιο γλαφυρά χρώματα την αναγκαιότητα ανάπτυξης καινοτόμων και αποτελεσματικών πρακτικών τόσο στον τομέα της πρόληψης όσο και της έγκαιρης αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών. Καίριο ρόλο στην ανάπτυξη αυτή μπορούν να διαδραματίσουν οι αναδυόμενες ψηφιακές τεχνολογίες.
Ακριβώς εκεί στοχεύει το ερευνητικό έργο DRYADS, το οποίο ξεκίνησε πρόσφατα τις εργασίες του με την χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο του προγράμματος Έρευνας και Καινοτομίας Ορίζοντας 2020. Το έργο συγκεντρώνει 47 εταίρους από 14 Ευρωπαικές χώρες και την Ταιβάν κάτω απο εναν κοινό στόχο: τη δημιουργία μιας ολιστικής πλατφόρμας διαχείρισης δασικών πυρκαγιών για την πρόληψη, ανίχνευση και αποκατάσταση των περιβαλλοντικών καταστροφών.
Συγκεκριμένα, το DRYΑDS στηρίζεται σε ένα πλήθος τεχνολογικών λύσεων και πρωοτοβουλιών, όπως στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα γεωσκόπησης Copernicus, έξυπνους αισθητήρες, κάμερες υπέρυθρων και αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης, σε συνδυασμό με μη-επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) σε τρία επίπεδα: μικρού ύψους πτήσης για την επίβλεψη και τον πρόωρο εντοπισμό πυρκαγιών, μέσου ύψους πτήσης για τη ρίψη νερού ή επιβραδυντικού υγρού και μεγάλου ύψους για τη συνεχή επιτήρηση μεγάλων περιοχών και την ανίχνευση εστιών. Στο πλαίσιο του έργου αναπτύσσονται επίσης συστήματα εικονικής πραγματικότητας για την εκπαίδευση του προσωπικού, ειδικός προστατευτικός εξοπλισμός αλλά και χρήση καινοτόμων τεχνικών αγρο-δασοκομίας σε συνδυασμό με την χρήση drones για τη διασπορά σπόρων στη φάση της αποκατάστασης από μια πυρκαγιά.
Το Πολυτεχνείο Κρήτης συμμετέχει στο έργο με την ερευνητική ομάδα indigo (Industrial and Digital Innovations Research Group) της Σχολής Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης και με επιστημονικά υπεύθυνο τον Επίκουρο Καθηγητή Γιώργο Αραμπατζή. Η ομάδα indigo είναι υπεύθυνη για τη ανάπτυξη και εφαρμογή προηγμένων τεχνικών τεχνητής νοημοσύνης για την αποκατάσταση των δασών και την προσαρμογή των οικοσυστημάτων και συντονίζει την Ελληνική πιλοτική εφαρμογή στο φαράγγι της Σαμαριάς. Από την Κρήτη, εκτός του Πολυτεχνείου, συμμετέχουν το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ), προσφέροντας τη μεγάλη του εμπειρία στην κατανόηση της μεσογειακής χλωρίδας και πανίδας, και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης, ως επιχειρησιακός συνεργάτης της κοινοπραξίας. Οι εταιρείες ACCELIGENCE Ltd (Κύπρος) και Gruppo Maggioli (Ιταλία) είναι υπεύθυνες για την προσαρμογή και εγκατάσταση των κύριων τεχνολογικών λύσεων στην ελληνική πιλοτική εφαρμογή, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν τη χρήση drones και μιας ολοκληρωμένη ψηφιακής πλατφόρμας, καθώς και την προσαρμογή και εγκατάστασή τους στις πιλοτικές εφαρμογές του DRYADS.
Οι καινοτομίες του DRYADS θα εφαρμοστούν και σε άλλες συμμετέχουσες στην κοινοπραξία Ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Νορβηγία, η Ιταλία, η Ρουμανία, η Ισπανία, η Αυστρία και η Γερμανία. Η συνολική διάρκεια υλοποίησης του έργου, που συντονίζει ο επιστημονικός φορέας RISE Fire Research AS από τη Νορβηγία, είναι 42 μήνες. Το DRYADS έχει συνολικό προϋπολογισμό 22.820.000 ευρώ και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Μάιο του 2025.
Η εναρκτήρια συνάντηση της κοινοπραξίας του DRYADS διεξήχθη διαδικτυακά λόγω της πανδημίας, στις 1 και 2 Δεκεμβρίου με τη συμμετοχή πάνω από 110 ατόμων. Τον Φεβρουάριο του 2022 αναμένεται να πραγματοποιηθεί συνάντηση των εταίρων του έργου και δια φυσικής παρουσίας στο Τρόντχαϊμ της Νορβηγίας.
