Η φυσική και πολιτιστική κληρονομιά του Ψηλορείτη έχει ως συμβολικό έμβλημα τις ξερολιθικές κατασκευές των βοσκών, τα λεγόμενα Μιτάτα του Ψηλορείτη, τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα σε όλο το γεωγραφικό εύρος του ορεινού όγκου συμβολίζοντας με τον πιο αρμονικό τρόπο τη σύνδεση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον.
Στο Δήμο Ανωγείων, η ορεινή επικράτεια του οποίου δείχνει τη διαχρονική δυναμική και σημασία του βουνού για την αειφορία του τόπου, τα μιτάτα της περιοχής αποτελούν ιδιότυπα αξιοθέατα και μάρτυρες μνήμης μιας εποχής που έχει πλέον παρέλθει.
Ο πολιτιστικός φορέας Androidus Project Τank στο πλαίσιο δράσης της Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και σε συνεργασία με τον Δήμο Ανωγείων και το Εργαστήριο Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου Υπολογιστή του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας σχεδίασε και υλοποιεί το METartTum Project – Οι ξερολιθικές κατασκευές του Ψηλορείτη, ως χώροι σύγχρονης τέχνης και έκφρασης στο φυσικό και πολιτιστικό τοπίο της Ίδας.
Η πρόταση αυτή αποτελεί μια δράση αξιοποίησης και καλλιτεχνικής αναζωογόνησης του ορεινού τοπίου της Ίδας (Γεωπάρκο Ψηλορείτη) με κεντρικό άξονα τις σύγχρονες μορφές τέχνης και πολιτισμού που έρχονται σε αλληλεπίδραση με τον λαϊκό πολιτισμό της ξερολιθιάς βάζοντας στο επίκεντρο το Μιτάτο του Ψηλορείτη ως ένα εναλλακτικό καλλιτεχνικό εργαστήριο έμπνευσης, έκφρασης και δημιουργίας.
Συγκεκριμένα στην ορεινή επικράτεια του Ανωγειανού αοριού θα επιλεγούν τρεις ξερολιθικές ποιμενικές εγκαταστάσεις που θα φιλοξενήσουν διαφορετικούς-ες καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες, δίνοντάς τους το χώρο να δημιουργήσουν τρία έργα-επιτελέσεις (σύγχρονος χορός με μουσικό αυτοσχεδιασμό παραδοσιακών οργάνων, ζωγραφική πάνω σε κερασφόρα κρανιά ως ζωικά κατάλοιπα της περιοχής, δημιουργία κατασκευής με τη χρήση αναλώσιμων υλικών).
Η παραπάνω διαδικασία θα κινηματογραφηθεί τόσο κατά τα στάδια καλλιτεχνικής δημιουργίας όσο και ως πρωτογενές πολιτιστικό αποτέλεσμα με στόχο να προκύψει η πρώτη Ανοιχτή Καλλιτεχνική Έκθεση Εικονικής και Επαυξημένης Πραγματικότητας του Ψηλορείτη.
Οι καλλιτέχνιδες και καλλιτέχνες ως οι κύριοι συντελεστές αυτής της πρωτοβουλίας με εφαλτήριο έναν μύθο της Ελληνικής Αρχαιότητας θα δημιουργήσουν 3 νέα έργα-επιτελέσεις σύγχρονης τέχνης, προσδίδοντας τη δική τους προσέγγιση με αντίκτυπο στο σήμερα.
Οι καλλιτέχνιδες και καλλιτέχνες που μας τιμούν με τη συμμετοχή και τις δημιουργίες τους στην υλοποίησης αυτής της δράσης, με τη σειρά εκτέλεσης των έργων και τον μύθων έμπνευσης τους μέχρι στιγμής είναι οι εξής:
1) Η ηθοποιός και performer Μαρία Αθητάκη μαζί με την performer και γυμνάστρια Στέλλα Μελαμπιανάκη σε μια απόδοση σύγχρονης χορογραφίας και physical theater, με το μουσικό αυτοσχεδιασμό του Ανωγειανού μουσικού Βασίλη Δραμουντάνη (μαντολίνο)και τη μουσική συμμετοχή του Γιώργη Σαλούστρου (Κεχρή) στα κρουστά με θεματικό μύθο την προσφυγή, διάσωση και προστασία του νεογέννητου Δία στο ιερό καταφύγιο του Ιδαίου Άντρου του Ψηλορείτη.
2) Ο εικαστικός, συντηρητής έργων τέχνης-αρχαιοτήτων και σκηνογράφος Γιώργος Μπούνιας σε μια εικαστική απόδοση μεταμόρφωσης των κρανίων ενός τράγου και ενός κριαριού (τα οποία αποτελούν ζωικά κατάλοιπα της περιοχής) ως μια μετάβαση απόδρασης από το θάνατο στη ζωή και την εναλλαγή των εποχών, όπως αυτή εκφράστηκε από τους Βάκχους συνοδούς του Θεού Διύνυσου και τον τραγοπόδαρο θεό Πάνα σε έναν ύμνο της άνοιξης και της ζωής.
3) Η τρίτη καλλιτεχνική δημιουργία θα έχει ως αρχή έμπνευσης τα στοιχεία της υφαντικής τέχνης και της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής μας με κέντρο βάρους τη γυναίκα του Ψηλορείτη και πιθανότερο θεματικό μύθο την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα.
Αναπτύσσοντας την παραπάνω πρόταση αποτελεί στόχο να ξαναγνωρίσουμε την εμβληματικότερη ίσως κτηνοτροφική εγκατάσταση της Κρήτης (το μιτάτο του βοσκού), η οποία είναι συνυφασμένη με τον λαϊκό πολιτισμό του βουνού, βάζοντας τη σε ένα διαφορετικό πλαίσιο σύνθεσης των τεχνολογιών αιχμής με την ενεργή πολιτιστική δραστηριότητας.
