Πρώτη χρονιά φέτος αξιώθηκα να συμμετάσχω σ’ αυτή τη γιορτή. «Πανηγύρι» εδώ εννοούμε εορταστική λειτουργία στην εκκλησία και όχι γλέντι, όπως εννοούμε γενικά τη λέξη πανηγύρι.
Ήταν καμιά εικοσαριά άνθρωποι, κυρίως γυναίκες, αλλά και μερικοί άντρες (και κάποιοι νέοι), μαζεμένοι στη βόρεια πλευρά του ναού των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, πάνω από το ΚΤΕΛ, δίπλα στο κοιμητήριο της πόλης μας.
Αυτή η βόρεια πλευρά της εκκλησίας είναι μια ιδιαίτερη εκκλησία, που τιμάται στη μνήμη του αγίου Νικόδημου του Αγιορείτη, 14 Ιουλίου. Ομοίως, και η νότια πλευρά τιμάται στη μνήμη του αγίου Ευγένιου, 13 Δεκεμβρίου (ημέρα εορτής και του μητροπολίτη μας). Άρα, ο ναός των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης είναι στην πραγματικότητα τρεις εκκλησίες σε μία (τρίκλιτος ναός), όπως συμβαίνει και στο ναό των Τεσσάρων Μαρτύρων (άγιοι Δέκα – άγιοι Σαράντα), στον άγιο Γεώργιο τον Πεταλιώτη (άγιος Δημήτριος – άγιος Μηνάς), στους αγίους Αναργύρους Περιβολίων (άγιος Αλέξανδρος – άγιος Θεόδωρος ο Τήρωνας) κ.α.
Λειτούργησε ο π. Δημοσθένης Καργιαννάκης, έχοντας ως Ωραία Πύλη τη βόρεια πλαϊνή πύλη του Ιερού. Σ’ αυτή τη μεριά είχαν μεταφερθεί και οι ψάλτες. Ήταν όμορφα, δροσερά, έγινε και αρτοκλασία. Μια μικρή ανάσα για την ψυχή μας. Μόλις βγήκα έξω, με περίμεναν η τρέλα της εποχής μας, τα βάσανα των ανθρώπων, οι έγνοιες της ημέρας – όλα αυτά όμως ήταν πιο υποφερτά μετά την επίσκεψη στον άγιο, έναν άγιο που αγαπώ πολύ. Μακάρι να με αξιώσει να έρχομαι κάθε χρόνο.
Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης είναι ένας μεγάλος διδάσκαλος της Ορθοδοξίας (Πατέρας της Εκκλησίας) του 18ου αιώνα, που έδρασε την εποχή της Τουρκοκρατίας. Καταγόταν από τη Νάξο (η οποία τον γιορτάζει με μεγάλη λαμπρότητα) και ήταν μοναχός στη μονή Αγίου Διονυσίου στο Άγιο Όρος, γι’ αυτό και λέγεται Αγιορείτης.
Βλέποντας το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των υπόδουλων χριστιανών, ανέλαβε ένα τεράστιο έργο διαφωτισμού του λαού μας, μέσα από τους θησαυρούς της ορθόδοξης πνευματικής παράδοσης. Έγραψε σπουδαία βιβλία, που έμειναν στην ιστορία και δίδαξαν χιλιάδες ανθρώπους πώς να ζήσουν σωστά και φωτεινά.
Από τα πολλά βιβλία του, ας ξεχωρίσουμε μερικά:
Η «Φιλοκαλία», μια πολύτομη ανθολογία από τη διδασκαλία χριστιανών αγίων των Βυζαντινών χρόνων, που ακόμη και σήμερα μελετάται και αλλάζει τη ζωή ανθρώπων που αναζητούν «κάτι διαφορετικό» στη ζωή τους.
Ο «Συναξαριστής», δηλαδή η συλλογή με τις βιογραφίες όλων των γνωστών αγίων που γιορτάζουν όλο το χρόνο. Ο άγιος Νικόδημος επεξεργάστηκε με μεγάλη ευσυνειδησία τα παλιά κείμενα που βρήκε και έκοψε από τις βιογραφίες των αγίων όλα όσα θεώρησε μύθους ή λάθη.
Το «Πηδάλιο», μια συλλογή των Ιερών Κανόνων της Εκκλησίας, δηλαδή της επίσημης διδασκαλίας των αγίων για το σωστό τρόπο ζωής των ανθρώπων, ιερέων και λαϊκών. Ο άγιος όχι μόνο συγκέντρωσε αυτούς τους κανόνες, αλλά τους μετάφρασε και τους ερμήνευσε. Μάλιστα ο γνωστός σύγχρονος άγιος Παΐσιος είπε ότι ο άγιος Νικόδημος ονόμασε αυτό το βιβλίο «Πηδάλιο», για να δείξει ότι οι κανόνες της Εκκλησίας δεν είναι σκληροί και αλύγιστοι νόμοι, αλλά κάτι σαν ιατρικές συμβουλές, που διαμορφώνονται ανάλογα με την ανάγκη του καθενός, για να τον βοηθήσουν να πλησιάσει το Χριστό, όπως το Πηδάλιο του πλοίου δεν είναι ακίνητο, αλλά κινείται δεξιά και αριστερά, για να οδηγείται το πλοίο. Μάλιστα, δέχτηκε αρνητική κριτική από συντηρητικούς της εποχής του, επειδή μετάφρασε τα ιερά κείμενα στη δημοτική γλώσσα.
Ο «Αόρατος Πόλεμος», από τον οποίο εμπνεύστηκε το ομώνυμο τραγούδι του σύγχρονου Κινεζοκύπριου τραγουδιστή της ραπ Γιάννου Γου (John Wu ή Mastermind).
Το «Νέον Μαρτυρολόγιον», όπου συγκέντρωσε με μεγάλη προσοχή τις βιογραφίες των αγίων μαρτύρων της Τουρκοκρατίας, που είχαν βασανίσει και σκοτώσει οι Τούρκοι για τη χριστιανική πίστη τους.
Στο βιογραφικό του στη Βικιπαίδεια, διαβάζουμε:
«Σπούδασε στην Ευαγγελική σχολή της Σμύρνης, για πέντε έτη. Διέπρεψε μάλιστα τόσο στη σχολή αυτή ώστε ο Ιερόθεος Σμύρνης τον ήθελε για μελλοντικό διευθυντή της σχολής του. Η μόρφωσή που έλαβε στη Σμύρνη, εκτός από τη θεολογική επιστήμη περιελάμβανε και άλλες γνώσεις, όπως φιλοσοφικές, οικονομικές, ιατρικές, αστρονομικές και στρατιωτικές. Στα ιδιαίτερα χαρίσματά του ήταν ο εξαιρετικός χειρισμός της γλώσσας, η γνώση γαλλικών, ιταλικών και λατινικών, καθώς και η ισχυρή μνήμη»
«Ένεκα της εμμονής του στις παραδόσεις και στο πνεύμα των Ιερών Κανόνων της Εκκλησίας, υπέστη ταπεινώσεις και διωγμούς, διότι απέρριπτε τις λατινογενείς προσμίξεις στην ορθόδοξη θεολογία και λειτουργική ζωή. Επίσης ήταν σφοδρός πολέμιος της εκκοσμίκευσης της Εκκλησίας και της αλλοίωσης της ορθόδοξης ασκητικής παράδοσης, που κέντρα στην εποχή του προωθούσαν στα πρότυπα της λατινικής μοναχικής παράδοσης.»
Ο άγιος Νικόδημος συνεργάστηκε με άλλες σημαντικές προσωπικότητες της εποχής του, όπως ο άγιος Μακάριος Νοταράς, επίσκοπος Κορίνθου. Επιδίωκε όμως και ο ίδιος να συνεργάζεται με άλλους (έστω, να δίνει τα βιβλία του να τα διαβάζει κάποιος άλλος πριν εκδοθούν), επειδή ήταν ταπεινός, ώστε στα βιβλία να μη γράφει ότι είναι δικά του, αλλά ότι τα έγραψε με τη βοήθεια άλλων.
Τέλος, η μνήμη του έμεινε παροιμιώδης, αφού το 1781 -1782 έγραψε ένα ολόκληρο βιβλίο στην ερημόνησο Σκυροπούλα Βορείων Σποράδων, όπου είχε πάει να ξεκουραστεί, επειδή του το ζητούσε πιεστικά ο επίσκοπος Ευρίπου Ιερόθεος. Χωρίς να έχει μαζί του κανένα βοήθημα, παρέθεσε μεγάλα αποσπάσματα από την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας, όλα από μνήμης, βάζοντας μάλιστα και ακριβείς παραπομπές στα βιβλία, από τα οποία τα είχε διαβάσει. Αυτό το βιβλίο είναι το «Συμβουλευτικό εγχειρίδιο».
Θεόδ. Ι. Ρηγινιώτης
