Ένα μικρό αφιέρωμα του Rethemnos.gr στο μεγάλο τραγουδιστή της Κρήτης Νίκο Μανιά, που έφυγε από τη ζωή στις 25.5.2012, σε ηλικία 81 ετών..

Το ξεκίνημα

“Σαν παιδιά, σαν παιδιά του χωριού παιδιά, τα χρόνια αυτά τα χρόνια τα δύσκολα, κουβεντιάζω τώρα για το ’46, ‘45, κ.λπ., εκάναµε παρέες στα σπίτια. Επαίρναµε ένα πιατάκι φαΐ από το σπίτι µου, ένα πιατάκι φαΐ από του Μανόλη και συγκεντρωνόµεθα σε ένα σπίτι, πέντε – έξι παιδιά και κάναµε λοιπόν παρέα. Και µετά βγαίναµε στον δρόµο καντάδα. Αγκιαλιαζόµεθα ο ένας µε τον άλλον και τραγουδούσαµε λοιπόν και γυρίζαµε στα στενά. Τέλος πάντων. Ετραγουδούσα εγώ καλά, πολύ ωραία, από τότε. Θυµάµαι ότι µας εφωνάζανε στα καφενεία και µου λέγανε ‘καναρίνι’, ‘καναρίνι’, εµένα. Και µου λέγανε και έλα δω, και έλα δω, τέλος πάντων…”

“Μετά το ‘45 µε ’46. Το ‘47 είχα ένα θείο στην Αµερική, του πατέρα µου αδερφό, Μανιά, και ήρθε λοιπόν και κάναµε κάποια παρέα στο σπίτι µας, του θείου µου κάναµε ένα ρεφενέ εκεί πέρα, και µε βάλανε λοιπόν εκεί πέρα και τραγούδησα. Και µου λέει «εσύ κακοµοίρη τραγουδείς καλά και επειδής επαίζει ο πατέρας σου µαντολίνο, να σου πάρω βρε µια λύρα». Εγώ λοιπόν ούτε ναι ούτε όχι δεν του είπα. Τον επηρεάσανε οι συγγενείς µου, η παρέα µας. Μου λέει «αύριο το πρωί θα πάµε στου Σταγοµανόλη να πάρουµε µια λύρα, από το Ρέθυµνο». Επήγαµε λοιπόν, επήγαµε στο λεωφορείο και 

Στο χωριό µου υπήρχε ένας Φυσάκης, όπως σας είπα, λυράρης, και κάποιος Μαυράκης σε ένα άλλο χωριό δίπλα, στη Φλακί. Αυτός ο Μαυράκης ήταν τακτικά στην Επισκοπή σε γάµους ερχότανε, τακτικότατα. Και πιάνει λοιπόν µετά από κάνα δυο µήνες, αυτός µάλλον εφοβήθηκε ότι θα του κάνω αντίπραξη, θα του φάω τα γλέντια. Και µου λέει λοιπόν, «μώρε Νικολιό να πάρεις λαούτο, να πάρεις λαούτο και ν’ αφήσεις τη λύρα», µου λέει «και εγώ να σε παίρνω κακοµοίρη στα γλέντια, µου λέει, και να βγάζεις λεφτά και τα λοιπά…». 

Ναι, ναι λοιπόν, µε είδες κάποιες φορές µετά και µε επηρέασε λοιπόν, και λέω του αδερφού µου «µωρέ συ, τη λύρα δεν την θέλω. Θα πάω από τα Χανιά να πάρω ένα λαούτο». «Γιάντα µωρέ»; «∆εν το θέλω µωρέ γιατί είναι δύσκολο και τα λοιπά… η λύρα είναι δύσκολη» του λέω”.πήγαµε στο Ρέθυµνο και µου πήρε µια λύρα και την είχα δυο, τρεις, τέσσερις µήνες.

Το πρώτο γλέντι και η συνεργασία με το Μουντάκη

“…και παίρνω το λαούτο και πάω στο χωριό. Επήρα λοιπόν, το λαούτο, και το ‘χα κάνα µήνα, ούτε µου ‘δείξεν άνθρωπος. Έπαιζα εγώ, µα τι έπαιζα τώρα…; Ο θεός κατέει. Και κάθοµαι σ’ ένα καφενείο του χωριού µου µε άλλον έναν φίλο µου και έρχεται λοιπόν κάποιος γαµπρός που παντρευόταν στην Επισκοπή και µου λέει «βρε Νικολιό να έρθεις να παίζεις στο γάµο µου». Του λέω «δεν ξέρω βρε να παίζω όργανο, ίντα να παίζω». «Όχι µου λέει θα έρθεις εσύ». Η παρέα του λοιπόν λέει να έρθω εγώ, «βρε Μανόλη του λέω δεν µπορώ, ίντα θα κάνω να µε κοροϊδεύει ο κόσµος». «Όχι, θα ‘ρθεις». Εσηκώθηκα λοιπόν και πήγα µε αυτόν το Μαυράκη, κι έπαιξα. Με τον χωριανό µου. Επαίξαµε λοιπόν και θυµάµαι και βγάλαµε 12.000 οκάδες λάδι, οκάδες λάδι, τα δυο βράδια, Σάββατο και Κυριακή, στο λόγο της τιµής µου, ναι…”

“Το… ‘52 µε ‘53. Γράψαµε µε τον Μούντη τον Ζητιάνο, έγραψα εγώ Τα δυο σου χέρια να κρατώ  µοναχός µου, ετότες κάπως λοιπόν πήρα πάνω µου και εφάνηκα.

Αναμνήσεις

Με τον Μουντάκη συνεργάστηκα είκοσι τέσσερα χρόνια, είκοσι τρία χρόνια. Με τον Σκορδαλό πάρα πολλά χρόνια. Με τον Κλάδο, τον Καλοµοίρη, µε τον Σωπασή, µε τον Γεράσιµο τον Σταµατογιαννάκη. Με τον Τζαγκαράκη, το Σκαλίδη, το Σταυρακάκη… Με όλους τους καλλιτέχνες της Κρήτης. Αλλά η περισσότερη συνεργασία ήτανε µε τον Κώστα τον Μουντάκη”. 

“Ήτανε ο Μαρκογιάννης, ήτανε ο Μπαξεβάνης, ο Μπαξεβάνης βέβαια δεν έπαιζε όπως τον Μαρκογιάννη το λαγούτο, ετραγουδούσε πάρα πολύ ωραία,  έπαιζε και λαγούτο. Ο Κουτσουρέλης”. Τον Ψύλλο τον εθυµάµαι σαν τον νέο. Ήτανε και χασάπης και θυµάµαι την κόκκινη ποδιά που φορούσε. ∆εν τον θυµάµαι να παίζει καθόλου. Άκουγα όµως ότι ήτανε ωραίος και τα λοιπά. Το πρότυπο µου ήτανε ο Μαρκογιάννης. Μέχρι που ήρθε και έπαιζενε στο σπίτι µου κοντά σ’ ένα πανηγύρι και το είχα πάρει το λαούτο λοιπόν, και πήγα και έκατσα δίπλα του και έβγαλα το λαούτο και ακούγανε πια το λαούτο παρά τη λύρα και µε άρεσε πάρα πολύ”.

“Είµαι πάρα πολύ ευχαριστηµένος, και στεναχωριέµαι γιατί τα παιδιά µου λίγο – λίγο θέλουν να σταµατήσω. Και εγώ κρατώ, εγώ άµα κάτσω στο πάλκο απάνω, είµαι σαν είκοσι πέντε χρονών. Είµαι ευχαριστηµένος, δόξα τω θεώ”. 

“Ευχαριστώ τον κόσµο που µε αγαπά και µε υποστηρίζει, αλλά δεν  αισθάνθηκα ποτέ την θέση µου να µειονεκτώ επειδής εγώ παίζω λαούτο και ο Λεωνίδας (Κλάδος) παίζει λύρα… Κατάλαβες; Εγώ έδινα την ίδια αξία του Λεωνίδα που µου’ δινε κι αυτός”.

Λεωνίδας Κλάδος για το Νίκο Μανιά

“Είχενε µία προσωπικότητα την οποία, όπως τον ελένε στο Ρέθυµνος και γενικά σε όλη την Κρήτη είναι ο άρχοντας της κρητικής παράδοσης. Είναι ένας άνθρωπος ο οποίος όχι επειδή το βλέπω εγώ µπροστά µου… Είναι ένας άνθρωπος που δεν χαλάει χατίρι σε κανέναν, σοβαρότατος άνθρωπος, δεν έχει δηµιουργήσει το παραµικρό στη ζωή του, στην οικογένειά του είναι άνετος και ένας ωραίος οικογενειάρχης άνθρωπος, στσι φίλους του, στο εξωτερικό που έχουµε πάει και µαζί τόσες φορές, και παντού που έχουµε πάει µαζί, είναι άρχοντας, δηλαδή τον συνεργάτη του τον επροσέχει, τον αγαπά, και όταν ένας τέτοιος ένας άνθρωπος ένας τέτοιος χαρακτήρας, υπάρχει, δεν µπορείς και να µην τον επροσέχεις και να µην τον εκτιµάς και να µην…”

Γιώργης Μανωλιούδης (στον Κ. Μπαλαχούτη) για το Νίκο Μανιά

“Ήταν μια από τις πολύ μεγάλες φωνές. Τραγούδησε την Κρήτη, τα ανθρώπινα, τις ελπίδες, τις προσδοκίες με τρόπο αυθεντικό και απαράμιλλο. Δούλεψα μαζί του σε πανηγύρια και γλέντια και εκτίμησα τις επιλογές του και τον τρόπο που λειτουργούσε. Δεν έγραφε ο ίδιος τραγούδια αλλά ήξερε τι ζητούσε και τι ήθελε από τους δημιουργούς, που εμπνεόμενοι και από την προσωπικότητά του, του έραβαν τα κατάλληλα κουστούμια που τα αναδείκνυε με το χάρισμά του. Απ’ τη δισκογραφία του οι στιγμές με το Μουντάκη είναι αξιοσημείωτες ενώ η συνεργασία του με το Βαγγέλη Μαρκογιαννάκη παραμένει εδώ και δεκαετίες αξεπέραστη. Δυστυχώς δεν έμπαινε εύκολα στο studio και στη διαδικασία των ηχογραφήσεων. Θα μπορούσε να δώσει κι άλλα πολλά. Μερικές φορές του έλεγα πως δεν έχει συνειδητοποιήσει το τεράστιο μέγεθος και εκτόπισμά του.

Για να καταλάβετε γιατί καλλιτέχνη μιλάμε θα σημειώσω πως όταν περνούσαν περπατώντας μαζί με τον ανεπανάληπτο λυράρη Λεωνίδα Κλάδο μπροστά απ’ τα Λιοντάρια, στην πλατεία στο Ηράκλειο, ο κόσμος σηκωνόταν όρθιος απ’ τα καφενεία και τα μαγαζιά και τους χειροκροτούσε. Και κάτι ακόμη, μέχρι και τώρα, λίγο πριν την αποδημία του, είχε αμέτρητες προτάσεις για εμφανίσεις. Και αυτό λέει πολλά. Να είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει”.

Καλό ταξίδι…

επιμέλεια Κώστας Βασιλάκης

βασισμένο στη συνέντυξη των Νίκου Μανιά και
Λεωνίδα Κλάδου στην Ειρήνη Θεοδοσοπούλου
οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο του cretan-music.gr