Ντόνα – Λίλιαν Καπόν, Το Αίνιγμα, από τον Τόμας Μπέκετ στην Αθήνα του 21ου αιώνα (Εκδόσεις Καπόν)
«… συμβολή στη διάσωση της πολιτισμικής κληρονομιάς του ελληνικού εβραϊσμού, αναβάθμιση της ιστορικής αυτοσυνειδησίας… και αναστοχασμός».
Η Ντόνα-Λίλιαν Καπόν είναι γόνος παλιάς ελληνοεβραϊκής οικογένειας. Σπούδασε Γαλλική και Αγγλική Φιλολογία, δίδαξε ως καθηγήτρια για πολλά χρόνια και ειδικεύθηκε στις μεταφράσεις ιατρικών κειμένων. Διετέλεσε επί σειρά ετών μέλος Διοικητικών Συμβουλίων της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών και του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος από τη θέση της Γενικής Γραμματέως. Το 2018, η Ντόνα-Λίλιαν Καπόν τιμήθηκε με ειδική πλακέτα από τον ελληνικό εβραϊσμό, σε αναγνώριση του πολύπλευρου έργου της και της στήριξης που προσέφερε στη δημιουργία του Μουσείου Ολοκαυτώματος Ελλάδος.
Η μεγάλη προσφορά της στον ελληνικό εβραϊσμό, οι τεράστιες γνώσεις της για την ιστορική πορεία του, η ενσυναίσθηση της καταγωγής της, την ενδυνάμωσαν, σε μια αποφασιστική καμπή της ζωής της, να επιχειρήσει και να πετύχει να ανακαλύψει και να αναδείξει το παρελθόν της οικογένειά της. Επρόκειτο για μια μεγαλοαστική οικογένεια των Μινέρμπο, η οποία είχε απλώσει τις ρίζες της στην Κρήτη, κυρίως στα Χανιά, στα Επτάνησα, στην Αίγυπτο και στην Αθήνα. Η συγγραφέας, τελείως ανυποψίαστη, γι΄ αυτά, που θα συναντούσε, άρχισε μια δαιδαλώδη αναζήτηση που την οδήγησε σε άγνωστα μονοπάτια και την έφερε κοντά σε εμβληματικά πρόσωπα της ιστορίας. Η πραγματικότητα, όπως κάνει πάντα, πέρασε τη φαντασία και απέδειξε, άλλη μια φορά, πως στην ουσία ο κόσμος όλος είναι ένας και αδιάσπαστος, και έτσι πρέπει να τον αντιμετωπίζουμε!
Στην πολυετή και εμβριθή έρευνά της, η συγγραφέας κατέληξε προφανώς και στον πολύ ευρηματικό τίτλο του αφηγήματός της, Το Αίνιγμα, μια συστηματική ιχνηλασία στην εβραϊκή μνήμη, με παράλληλες βιωματικές εμπειρίες και μια καθημερινότητα, που συχνά διακόπτεται από τραγικά και δραματικά γεγονότα, όπως η κατοχή στην Ελλάδα, η γενοκτονία των Εβραίων, ο εμφύλιος πόλεμος και τα δεινά της μετακατοχικής και μεταπολεμικής περιόδου. Όλα αυτά ολοκληρώνονται με έναν βαθύ αναστοχασμό, στη βάση όλων των προσωπικών εμπειριών, των μοναδικών πολιτισμικών, θρησκευτικών, οικονομικών και κοινωνικών στοιχείων της ιστορίας του εβραϊσμού στην Κρήτη, από την ακμή έως την πτώση της κοινότητας και τη σύλληψη των μελών της, στις 20 Μαΐου 1944, με σκοπό τον εκτοπισμό της στα στρατόπεδα εξόντωσης και την αδόκητη βύθιση του πλοίου «Τάναϊς» (βλ. και Ιωσήφ Βεντούρας, «Ibbur»: Οι Εβραίοι της Κρήτης 1900-1950, Μελάνι, Αθήνα 2018-. Νίκος Ψιλάκης, Και οι θάλασσες σωπαίνουν, ιστορικό μυθιστόρημα, Ηράκλειο: Εκδόσεις «Καρμάνωρ» 2018).
Στα πορτρέτα που παρεμβάλλονται, σε ένα εντυπωσιακό πανόραμα, εντάσσονται και τα μέλη της οικογένειας της συγγραφέως, όσα έζησαν αρχικά στην Ιταλία, κι ύστερα μετακινήθηκαν προς την Ελλάδα κατά τον 17ο αιώνα. Οι αναφορές σ’ αυτά, όπως εξάλλου ήταν φυσικό, διαπνέονται από τρυφερότητα και νοσταλγία για έναν κόσμο πια χαμένο!
Θα ήθελα, στο τέλος αυτού του σημειώματός μου, με τα ίδια αισθήματα, να αναφερθώ σ’ ένα ξεχωριστό πρόσωπο, τον Τόμας Μπέκετ, ο οποίος γεννήθηκε στο Λονδίνο και σπούδασε στο Παρίσι αστικό και εκκλησιαστικό δίκαιο. Ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα για την Παγκόσμια Ιστορία και την Εκκλησία. Αναδείχθηκε σ’ ένα σημαντικό άγιο των Καθολικών και Προτεσταντών. Η συγγραφέας δεν χρησιμοποιεί τυχαία το όνομά του στον τίτλο του εξαιρετικά καλαίσθητου βιβλίου της, μάλιστα… προσδιοριστκά!
Οι 207 εικόνες που περιλαμβάνονται, στα άψογα από κάθε άποψη κείμενα, με τις αντίστοιχες λεζάντες, δίνουν τη δυνατότητα στον αναγνώστη να επιλέξει τον τρόπο ανάγνωσής του… και να αφεθεί στα δικά του μονοπάτια της Ιστορίας… Παντού θα βρει την απλότητα, που είναι η πρώτη ομορφιά του Κόσμου Όλου!
Μιχάλης Τρούλης
Πρόεδρος Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρεθύμνου
