Μπήκε ο Αύγουστος, ο μήνας της Παναγίας. Και μαζί του ο δεκαπενταύγουστος, μια νηστεία 14 ημερών, που μας πηγαίνει στο Πάσχα του καλοκαιριού, την Κοίμηση της Παναγίας μας (15 Αυγούστου).
Η νηστεία αυτή έχει ένα διάλειμμα με ψαροφαγία στις 6 Αυγούστου, γιορτή της Μεταμόρφωσης του Χριστού, γιορτή «του Σωτήρα Χριστού», ή –όπως λέμε στην Κρήτη– «του Δεσπότη Χριστού» ή «τ’ Αφέντη Χριστού».
Ακόμα κι αν δε νηστεύεις, εσύ και τα παιδιά σου (σιγά το πράμα, 14 μέρες για χάρη της Παναγίας δεν αξίζει να νηστέψεις και να πας να μεταλάβεις; Η Παναγία δεν κερδίζει, εσείς θά ’χετε κέρδος για την αιωνιότητα;), σε παρακαλώ να φας ψαράκι στις 6 του μηνός. Είπαμε, δεν είναι μόνο θρησκεία, αλλά και πολιτισμός, παράδοση, εθνική ταυτότητα, αγώνας ενάντια στους ξένους τραπεζίτες και πράκτορες.
Εκκλησίες του Δεσπότη Χριστού στον τόπο μας έχουμε μπόλικες. Στη Μητρόπολη Ρεθύμνης: γιορτάζει η μονή Αρκαδίου, αλλά και η μονή Κουμπέ και η Χαλέπα! Στο Αμπελάκι, στους Αρμένους, στου Δαμαβόλου, στη Δροσιά, στα Καπεδιανά, στο Κ. Μαλλάκι στσι Κούμους, στα Λιβάδια, στσι Πασσαλίτες, στο Σελλί, στα Σκουλούφια.
Στο Αμάρι γνωστό πανηγύρι είναι στην Καλόειδενα, ιστορικό μοναστήρι (ερειπωμένο μάλλον από επίθεση Σαρακηνών) έξω απ’ το Άνω Μέρος. Το πανηγύρι γίνεται ακόμη, μετά τη λειτουργία, αφού ο πολύ καλός Ανωμεργιανός λυράρης, ο Ιουστινιανός (Στίνος), είναι ακόμη σε δράση. Παλιά, απ’ ότι ξέρω, γινόταν με ψάρια – ελπίζω να γίνεται έτσι και σήμερα, γιατί θαρρώ πως δεν πάει ωραία να μαγαρίζουμε μια νηστίσιμη ορθόδοξη γιορτή, γιορτάζοντάς την με κρέατα. Έτσι δεν είναι;
Στην Καλόειδενα συχνά κατέφευγε, επικηρυγμένος από τους Τούρκους, ο Ανωμεργιανός οπλαρχηγός Ιωάννης Αναγνώστης Κατσαντώνης, ένας άνθρωπος πολύ πιστός και ενάρετος, σχεδόν άγιος – όπως μου τον παρουσίαζε η γιαγιά μου, που ήταν εγγονή του. Ο Θεός να τον αναπαύσει. Κάποιες φορές είχε ακούσει αγγελική λειτουργία εκεί, ενώ η εκκλησία ήταν άδεια. Και μια φορά, που προσευχόταν μέσα, άκουγε μια φωνή να του λέει «φύγε, φύγε!», βγήκε έξω και είδε τούρκικο ασκέρι ν’ ανηφορίζει για να τον πιάσει.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η «ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ»;
Τι γιορτάζουμε όμως της Μεταμόρφωσης; Το εξής:
Ο Χριστός και μαθητές Του, λίγο καιρό πριν σταυρωθεί, σταμάτησαν στο βουνό Θαβώρ. Ο Ιησούς πήρε μαζί Του τρεις μαθητές, τον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη, κι ανέβηκαν ψηλά στο βουνό (είναι όλο πέτρα – εκεί υπάρχει ορθόδοξο μοναστήρι τώρα, εκπληκτικό).
Εκεί μεταμορφώθηκε μπροστά στα μάτια τους: έλαμψε το πρόσωπό Του σαν τον ήλιο και τα ρούχα του έχασαν το χρώμα τους από το τόσο φως που έβγαζε το σώμα Του, που έγιναν κάτασπρα. Και δεξιά κι αριστερά Του φάνηκαν δυο άγιοι της Παλαιάς Διαθήκης, ο Μωυσής και ο προφήτης Ηλίας, που συζητούσαν μαζί Του αυτά που θα πάθαινε σε λίγο καιρό!
Οι τρεις μαθητές ένιωσαν μεγάλη χαρά. Έτσι, ο Πέτρος είπε: «Κύριε, να κάνουμε τρεις σκηνές, μία για σένα, μία για το Μωυσή και μία για τον Ηλία, και να μείνουμε για πάντα εδώ». Τότε όμως τους σκέπασε ένα φωτεινό σύννεφο (το Άγιο Πνεύμα) και μια φωνή μέσ’ απ’ το σύννεφο είπε: «Αυτός είναι ο Υιός μου ο Αγαπητός, αυτού ακούετε»! Έγινε δηλαδή κάτι παρόμοιο με τη φωνή του Θεού Πατέρα, που είχε ακουστεί στη βάφτιση του Χριστού.
Οι τρεις μαθητές τρόμαξαν κι έπεσαν με το πρόσωπο στη γη. Μετά, ο Χριστός τους φώναξε, ανασηκώθηκαν και τον είδαν μόνο, με κανονική εμφάνιση.
Κατεβαίνοντας, τους είπε να μην πουν σε κανένα αυτά που είδαν μέχρι ν’ αναστηθεί (ο Χριστός είχε πει στους μαθητές Του για τη σταύρωση και την ανάσταση).
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ
Κατά τους αγίους διδασκάλους του χριστιανισμού, ο Χριστός έδειξε στους μαθητές ένα μικρό δείγμα της πραγματικής, θεϊκής Του μορφής. Το έκανε αυτό, για να το θυμηθούν όταν θα σταυρώνεται και να μη χάσουν την πίστη τους.
Γιατί μόνο στους τρεις; Το ευαγγέλιο δεν δίνει εξήγηση. Μια υπόθεση είναι ότι τους διάλεξε, γιατί, απ’ αυτούς τους τρεις, ο Ιωάννης ήταν ο πιο μικρός σε ηλικία και αγνός στην ψυχή (γι’ αυτό και «αγαπημένος μαθητής» – όχι ότι ο Χριστός αγαπούσε κάποιον περισσότερο απ’ τους άλλους, ακόμη και τον Ιούδα αγαπούσε, γι’ αυτό και τον προειδοποίησε τόσες φορές), ο Πέτρος αγαπούσε το Χριστό πιο πολύ απ’ όλους (και επρόκειτο να δοκιμαστεί και σκληρά η συνείδησή του, με το φόβο που τον οδήγησε ν’ αρνηθεί το Χριστό, όπως ξέρετε – και μετά θρήνησε πάρα πολύ), ενώ ο Ιάκωβος (αδερφός του Ιωάννη), ήταν ο πρώτος μαθητής που σκοτώθηκε για την πίστη του (η δολοφονία του από τον Ηρώδη αναφέρεται στο κεφ. 12, στις «Πράξεις των αποστόλων», ένα βιβλίο μέσα στην Καινή Διαθήκη, αμέσως μετά τα ευαγγέλια).
Πάντως αυτούς τους τρεις τους είχε πάρει και σε άλλες περιπτώσεις, όπως όταν ανάστησε την κόρη του Ιάειρου.
ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
Το Φως που είδαν οι μαθητές είναι το Φως του Θεού, με το οποίο εμφανίζεται ο Θεός, και ο Πατέρας και ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα. Είναι το λεγόμενο «άκτιστο» (αδημιούργητο) Φως, δηλ. φως που δεν το έχει δημιουργήσει ο Θεός, αλλά βγαίνει «από μέσα Του». Λέγεται και «θαβώρειο φως», επειδή η Μεταμόρφωση έγινε στο Θαβώρ.
Αυτό το Φως είδε ο Μωυσής, όταν πήρε τις 10 εντολές πάνω στο Σινά, το είδαν οι προφήτες στην Παλ. Διαθήκη, το είδε ο απόστολος Παύλος, όταν τον πρωτοκάλεσε ο Χριστός (Πράξεις των αποστόλων, κεφ. 9), αλλά το βλέπουν και οι άγιοι όλων των εποχών, όταν ο Χριστός τους επισκέπτεται.
Το έχουν δει και απλοί άνθρωποι, όπως ο Αμερικανός βουδιστής ιερέας Nilus Stryker, μετά το οποίο έγινε ορθόδοξος χριστιανός (η ιστορία του υπάρχει στο Διαδίκτυο), ένας Ελληνοαμερικανός που προσευχόταν για τη γυναίκα του, που τον είχε εγκαταλείψει, αλλά εκείνος την αγαπούσε (ιστορία από τη βιογραφία του Γέροντα Παΐσιου), κ.ά.
Δεν πρόκειται για φαντασίωση, ούτε για παραίσθηση, γιατί μπορεί ένας άγιος να βρίσκεται μέσα στο άκτιστο Φως συνεχώς για μέρες ολόκληρες, όχι μόνο ενώ προσεύχεται, αλλά και ενώ κάνει όλες τις καθημερινές του δουλειές. Και ξαφνικά το Φως φεύγει και δε μπορείς να το ξαναφέρεις πίσω ό,τι κι αν κάνεις – έρχεται πάλι όποτε θέλει εκείνο. Α, να μην ξεχάσω ότι ο άνθρωπος νιώθει ότι το Φως εκείνο είναι οντότητα, που σκέφτεται και αγαπά.
Οι άγιοι διδάσκαλοι του χριστιανισμού, που έχουν μελετήσει όλα τα πνευματικά φαινόμενα, επισημαίνουν ότι υπάρχουν τριών ειδών φωτεινά οράματα:
Α) Το φως του ανθρώπινου νου (της ψυχής), που μπορεί να δει κάποιος όταν βρίσκεται σε αυτοσυγκέντρωση.
Β) Ψεύτικα οράματα, που προκαλεί ο διάβολος, για να πείσει τον άνθρωπο πως είναι άγιος και να φουσκώσει ο εγωισμός του – ενίοτε και μέχρι ψυχασθένειας.
Γ) Το άκτιστο Φως.
Έτσι, είναι επικίνδυνο να θέλει κάποιος «να δει το Φως» ή –πολύ περισσότερο– να προσπαθεί να προκαλέσει εμφάνιση του Φωτός (π.χ. με τεχνικές τύπου γιόγκα), γιατί μπορεί να δει «φώτα» άλλης προέλευσης. Εμείς, σκοπό έχουμε (αν έχουμε) να εξασκηθούμε στην αγάπη, να μάθουμε να συγχωρούμε τον εχθρό μας κι έτσι να πλησιάσουμε το Χριστό. Όχι να ζήσουμε «οράματα και θάματα», γιατί εύκολα μπορεί να πέσουμε σε παγίδες. Ακόμη και ασκητές πέφτουν, πόσο μάλλον εγώ…
Στην εικόνα της Μεταμόρφωσης, ο Χριστός ζωγραφίζεται μέσα στο Φως. Αυτό το φωτεινό φαινόμενο ονομάζεται «δόξα». «Δόξα» ονομάζει η Παλ. Διαθήκη το Φως του Θεού, ή ακόμη και το φως γενικά. Γι’ αυτό και το ευαγγέλιο λέει ότι οι τρεις μαθητές είδαν «την δόξαν αυτού» (το φως Του – κατά Λουκάν, κεφ. 9, στίχ. 31).
ΜΩΥΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΙΑΣ
Στην εικόνα, ο Μωυσής ζωγραφίζεται (συμβολικά) να κρατάει τις πλάκες με τις 10 εντολές, ενώ ο Ηλίας γέρος, όπως περιγράφεται στην Παλ. Διαθήκη.
Η εμφάνιση αυτών των δύο αρχαίων αγίων αποδεικνύει ότι η Παλαιά Διαθήκη είναι κανονικό ιερό βιβλίο, που πρέπει να το τιμούμε, και όχι να το καταργήσουμε, όπως νομίζουν κάποιοι, επηρεασμένοι από προκατάληψη εναντίον των Εβραίων. Άλλωστε, οι Εβραίοι διαβάζουν διαφορετική Παλ. Διαθήκη απ’ αυτή που διαβάζουμε εμείς, με 10 βιβλία λιγότερα… Την εβραϊκή θρησκεία δεν την εφαρμόζουμε, όμως τους αγίους και τους προφήτες της Παλ. Διαθήκης τους δεχόμαστε και τους τιμάμε, όπως πρέπει. Κι εκείνοι για το Χριστό μίλησαν και προφήτεψαν τον ερχομό Του, φωτισμένοι από τον αληθινό Θεό.
Οι δύο αυτοί άντρες, κατά τους αγίους Πατέρες (τους αγίους διδασκάλους του χριστιανισμού) εμφανίστηκαν ως εκπρόσωποι των ψυχών των νεκρών (ο Μωυσής) και των ζωντανών (ο Ηλίας).
Ο Ηλίας, ως γνωστόν, δεν πέθανε, αλλά τον πήρε στον ουρανό ένα «πύρινο άρμα» (η κάθοδος του ακτίστου Φωτός). Επειδή λοιπόν αναφέρεται στην Παλ. Διαθήκη ότι, πριν από το Χριστό, θα έρθει ο Ηλίας να προετοιμάσει τον ερχομό Του, επικρατεί η άποψη ότι ο άγιος Ηλίας φυλάσσεται κάπου ζωντανός από το Θεό και θα επιστρέψει λίγο πριν τη Δευτέρα Παρουσία.
Ίσως μάλιστα είναι ο ένας από τους δύο προφήτες που αναφέρει η Αποκάλυψη, ότι θα ηγηθούν των χριστιανών κατά τα χρόνια του Αντίχριστου, δηλ. του παγκόσμιου αυτοκράτορα που θα ανακηρύξει τον εαυτό του θεό, θα σφραγίσει τους πιστούς του με το 666 και θα κάνει τρομερό διωγμό σε όποιους αρνούνται να τον λατρέψουν. Ο άλλος προφήτης ίσως είναι ο Ενώχ, που έζησε πριν τον Κατακλυσμό και επίσης «ο Θεός τον μετακίνησε σε άγνωστο τόπο», κατά την Παλ. Διαθήκη, όπως και τον Ηλία.
ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ
Για τη Μεταμόρφωση του Χριστού έχουμε τέσσερις διηγήσεις.
Κατ’ αρχάς, την περιγράφουν τα τρία ευαγγέλια: του Ματθαίου (κεφ. 17), και του Μάρκου (κεφ. 9) και του Λουκά (κεφ. 9). Ο Ιωάννης, στο 4ο ευαγγέλιο, παραδόξως δεν το αναφέρει, αν και ήταν παρών. Μήπως γι’ αυτό δεν το αναφέρει, για να μην προβάλει τον εαυτό του, ότι είδε τη μεταμόρφωση; Γενικά, ο Ιωάννης αποφεύγει να προβάλλει τον εαυτό του (π.χ. δεν αναφέρει πουθενά το όνομά του σ’ όλο το ευαγγέλιο που έγραψε), αλλά φαίνεται και σαν να αποφεύγει να γράφει γεγονότα που έχουν γράψει οι άλλοι τρεις. Προσπαθεί περισσότερο να συμπληρώνει πράγματα που λείπουν από τα τρία πρώτα ευαγγέλια.
Όμως τη Μεταμόρφωση την αναφέρει και ο απόστολος Πέτρος, που επίσης ήταν παρών. Μιλάει γι’ αυτήν στη 2η Επιστολή του, που υπάρχει προς το τέλος της Καινής Διαθήκης, μαζί με επιστολές άλλων αποστόλων. Αξίζει να τις διαβάσετε (ολόκληρη την Καινή Διαθήκη θα τη βρείτε εδώ: http://www.myriobiblos.gr/bible/nt2/default.asp).
Χρόνια πολλά στους Σωτήρηδες και στις Σωτηρίες, λοιπόν, και με καλό και τση Παναγίας να φτάξομε. Α, και μακάρι να δούμε κι εμείς τη «δόξα του Κυρίου» (το Φως Του), όταν με το καλό πάμε κοντά του, κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα. Προσοχή λοιπόν, γιατί δεν πρέπει να χάσουμε αυτό το θέαμα, το πιο συγκλονιστικό απ’ όλα τα θεάματα. Έτσι, Χριστέ μου; Η θέα αυτού του Φωτός, η ομορφιά του Χριστού, η αγάπη του Χριστού, είναι η απόλαυση του παραδείσου, που δε μοιάζει με καμιά από τις γήινες απολαύσεις, όπως έχουν ζήσει δείγματά της, ήδη απ’ αυτή τη ζωή, πολλοί άγιοι, όπως ο άγιος Σιλουανός, ο Γέροντας Παΐσιος κ.ά.
Λένε οι άγιοι Πατέρες πως, όποιος δεν αντέχει αυτό το Φως (γιατί είναι σκληρός, εγωιστής κι αμετανόητος), το βλέπει σαν φωτιά και πως αυτή είναι η «φωτιά της κόλασης» (το «πυρ το εξώτερον») που λέει ο Ίδιος ο Χριστός στο ευαγγέλιο, κι όχι κάποια φωτιά που έχει ανάψει ο Θεός (ή, πολύ περισσότερο, ο διάβολος) για να βασανίζει τους αμαρτωλούς. Σκοπός της χριστιανικής ζωής λοιπόν είναι το αιώνιο θέαμα του Φωτός να είναι θέαμα αγάπης και απόλαυσης και όχι οδύνης και φωτιάς, μέσα από την παραμόρφωση του εγωισμού. Μακάρι…
ΥΓ. Η εικόνα που έχουμε εδώ είναι από το ιστολόγιο της ενορίας Μεταμορφώσεως Βριλησσίων
του Θ. Ι. Ρηγινιώτη
