H 26η Ιουνίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Κατά των Ναρκωτικών. Ουσιαστικά, η μέρα αυτή μας δίνει την ευκαιρία να μιλήσουμε γύρω από το φαινόμενο της χρήσης/ κατάχρησης εξαρτησιογόνων ουσιών (νόμιμων και παράνομων), των ριψοκίνδυνων συμπεριφορών που συνδέονται με αυτή, αλλά και να επισημανθεί η σημασία της πρόληψης των εξαρτήσεων, ως μέσο προστασίας των παιδιών και των νέων απέναντι στους κινδύνους που αναπόφευκτα θα συναντήσουν στη ζωή τους. Ειδικά σήμερα, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που βιώνουμε, η πρόληψη ως μέσο ενίσχυσης της ψυχικής ανθεκτικότητας, είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.
Τι είναι η πρόληψη;
Η πρόληψη είναι μία διαδικασία εκπαίδευσης των παιδιών και των νέων σε προσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες για να αντεπεξέρχονται στις προκλήσεις και τις δυσκολίες της ζωής. Η πρόληψη ουσιαστικά, ενδυναμώνει τα άτομα ώστε να μπορούν να διαχειρίζονται καθημερινές δύσκολες, αχγογόνες καταστάσεις, να αντιστέκονται στις πιέσεις, να αναγνωρίζουν τις ικανότητές τους και να επιλέγουν θετικές στάσεις ζωής.
Ο ρόλος της οικογένειας στην πρόληψη
Η πρόληψη ξεκινάει πρώτα από τους ίδιους τους γονείς. Αφορά το κατά πόσο ο κάθε γονιός φροντίζει τον εαυτό του (τόσο την ψυχική, όσο και την σωματική του υγεία), τις δικές του ανάγκες και σχέσεις, την προσωπική του εξέλιξη. Ο γονιός είναι πρότυπο και έμπνευση ζωής για το παιδί του. Πιο συγκεκριμένα, όμως υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά στην οικογένεια, τα οποία είναι δυνατόν να βάλουν τις προϋποθέσεις για την υγιή ανάπτυξη του παιδιού και να λειτουργήσουν προστατευτικά. Βοηθάμε, λοιπόν, τα παιδιά:
- να καλλιεργήσουν δεξιότητες, όπως το να βάζουν όρια, να επικοινωνούν, να μάθουν να ξεπερνούν τα εμπόδια, να έχουν κριτική σκέψη, να παίρνουν αποφάσεις και να μάθουν να τις αξιοποιούν
- αντιμετωπίζουν τις δύσκολες καταστάσεις, όταν αυτές προκύπτουν
- να αποκτήσουν αυτοεκτίμηση και εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους, γνωρίζοντας ότι όταν νοιάζεται κανείς για τον εαυτό του, δεν πρόκειται να κάνει κάτι για να τον πληγώσει, να τον υποτιμήσει ή και να τον καταστρέψει
- να μάθουν να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους και να τα διαχειρίζονται με εποικοδομητικούς τρόπους, διευκολύνοντας ταυτόχρονα την έκφρασή τους
- να ερευνούν τις δικές τους στάσεις, αξίες και συμπεριφορές και να αναλάβουν την ευθύνη για τον εαυτό τους.
Τι μπορείτε να κάνετε ως οικογένεια για να βοηθήσετε το παιδί να αναπτύξει μια ώριμη προσωπικότητα, ώστε να μπορεί να λέει «όχι» στις εξαρτησιογόνες ουσίες και σε κάθε μορφή εξάρτησης:
- Ξεκαθαρίστε τη θέση σας για το πώς αισθάνεστε σε σχέση με τις ουσίες
Συζητήσετε με επιχειρήματα, αλλά ακούγοντας πάντα και τη δική τους άποψη. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σας κάνει ερωτήσεις και πάρτε στα σοβαρά τις απορίες του.
- Μιλήστε με το παιδί σας για τις εξαρτησιογόνες ουσίες
Ενημερωθείτε για τις ουσίες και για τα προβλήματα που σχετίζονται με τη χρήση τους. Αρχίστε μια συζήτηση γενικά γιατί οι άνθρωποι κάνουν χρήση ουσιών και αν οι κίνδυνοι αξίζουν το ρίσκο. Ακόμη και ο πειραματισμός μπορεί να είναι επικίνδυνος. Έτσι, βοηθάτε το παιδί σας να αντισταθεί στις επιρροές μειώνοντας την πιθανότητα του πειραματισμού.
- Δημιουργήστε τους κανόνες της οικογένειας σε σχέση με τις εξαρτησιογόνες ουσίες και το αλκοόλ
Βοηθά πολύ να δημιουργήσετε στην οικογένειά σας σαφείς κανόνες που απαγορεύουν στο παιδί σας να κάνει χρήση ουσιών. Βοηθά επίσης πολύ να συμφωνήσετε από πριν μαζί του, ποιες θα είναι οι συνέπειες αν παραβεί τους κανόνες αυτούς.
- Καθορίστε σωστές και υγιείς αρχές και αξίες μέσα στην οικογένειά σας
Ένα ισχυρό σύστημα αξιών μπορεί να δώσει στο παιδί σας τη δύναμη να λέει «όχι» σε ό,τι δεν του ταιριάζει, αντί να παρασύρεται «σε φίλους και παρέες».
- Μάθετε να ακούτε τα παιδιά σας
Είναι πιο πιθανό να μιλήσει το παιδί μαζί σας, όταν είναι σίγουρο ότι το ακούτε με προσοχή και του δείχνετε με τη στάση και τη συμπεριφορά σας ότι ακούτε πραγματικά αυτά που έχει να σας πει.
Να θυμάστε ότι όταν συζητάτε για σοβαρά θέματα χρειάζεται να έχετε χρόνο στη διάθεσή σας.
- Βοηθήστε το παιδί σας να νιώθει καλά με τον εαυτό του
Δώστε έμφαση στα θετικά στοιχεία του παιδιού και μειώστε την άσκηση κριτικής. Η στοργή και ο σεβασμός κάνουν το παιδί να αισθανθεί καλά, ενισχύουν την θετική συμπεριφορά δυναμώνοντας την αυτοπεποίθησή του.
- Να είστε ένα θετικό πρότυπο, ένα καλό παράδειγμα
Γίνετε θετικά πρότυπα για το παιδί σας. Μην ξεχνάτε ότι η δική σας συμπεριφορά επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις στάσεις και τις συνήθειες του παιδιού σας. Λειτουργήστε υπεύθυνα και υποδειγματικά στη ζωή σας και κατ’ επέκταση υιοθετήστε πρώτοι εσείς τη συμπεριφορά που θα θέλατε να έχει το παιδί σας.
- Βοηθήστε το παιδί σας να αντιμετωπίσει τις πιέσεις των «φίλων»
Αναγνωρίστε πόσο δύσκολο είναι να αντισταθεί στην πίεση από τους συνομηλίκους. Ενισχύστε το παιδί σας στο να υπερασπίζεται τη θέση του και να κατανοεί ότι δεν απορρίπτει τους φίλους του, αλλά τις επιλογές τους.
Ä Δώστε τους πληροφορίες για το τι μπορούν να κάνουν, σε περίπτωση που οι ίδιοι ή/και οι φίλοι τους κάνουν χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών ή/και αλκόολ
Είναι σημαντικό να δώσετε στα παιδιά συγκεκριμένες εναλλακτικές που θα τα βοηθήσουν να φερθούν υπεύθυνα και να προστατεύσουν τον εαυτό τους και τους φίλους τους.
- Δείξτε τους ότι η διασκέδαση δεν συνδέεται μόνο με τις ουσίες
Ενθαρρύνετε τις δημιουργικές δραστηριότητες του παιδιού σας. Οι εκπαιδευτικές, αθλητικές, καλλιτεχνικές, πολιτιστικές και άλλες δραστηριότητες μπορούν να δώσουν νόημα στη ζωή του – κρατώντας το μακριά από τις εξαρτήσεις. Μέσα από τα ενδιαφέροντα αυτά, θα αποκτήσει αυτοεκτίμηση και θα αναπτύξει μια δυνατή προσωπικότητα.
- Ενωθείτε με άλλους γονείς
Δημιουργήστε υποστηρικτικές ομάδες με άλλους γονείς όπου θα μπορείτε να συζητάτε και να αναζητάτε λύσεις σε κοινά προβλήματα.
- Μάθετε τι μπορείτε να κάνετε αν υποψιαστείτε ότι υπάρχει πρόβλημα χρήσης. Ζητήστε βοήθεια και απευθυνθείτε σε ειδικευμένους φορείς.
Ωστόσο, πέρα και πάνω από τις όποιες πρακτικές οδηγίες που μπορεί να παρέχονται στους γονείς, ο πιο βασικός παράγοντας για την πρόληψη της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, είναι η ζεστή σχέση μεταξύ γονιών και παιδιών, που μπορεί να προσφέρει προστασία και αίσθημα ασφάλειας, ακόμα και όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα μέσα στην οικογένεια.
Το Κέντρο Πρόληψης Ρεθύμνου είναι στην διάθεση των πολιτών με δράσεις τόσο για την οικογένεια, το σχολείο όσο και για την ευρύτερη κοινότητα. Μπορείτε να απευθύνεστε στο τηλ. 28310-50100, στην ιστοσελίδα: prolipsis.gr, καθώς και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του Κέντρου.
