Την Κυριακή 6 και τη Δευτέρα 7 Σεπτεμβρίου 2015 πραγματοποιήθηκαν στην αίθουσα συνεδρίων του Ξενοδοχείου “Aegean Pearl” οι έξι συνεδρίες για τον νομό Ρεθύμνου του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου «Ο δέκατος έκτος αιώνας στη βενετοκρατούμενη Κρήτη. Ιστορία και πολιτισμός».
Το συνέδριο, αφιερωμένο στη μνήμη δύο σπουδαίων πνευματικών ανθρώπων που συνέδεσαν το όνομά τους με τη συστηματική μελέτη της Κρητικής Αναγέννησης, του Εμμανουήλ Κριαρά και του Στυλιανού Αλεξίου, διοργανώθηκε από την Εταιρεία Κρητικών Σπουδών – Ίδρυμα Καψωμένου σε συνεργασία με την Παγκρήτια Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων, πολιτιστικούς και επιστημονικούς φορείς και την τοπική Αυτοδιοίκηση.
Η καινοτομία και πρωτοτυπία της σπονδυλωτής διεξαγωγής του συνεδρίου και στους τέσσερις νομούς της Κρήτης υποστήριξε τη διάχυση της γνώσης και την πολιτισμική συνένωση και ανέδειξε τις αξίες της συνεργασίας και του εθελοντισμού στην υλοποίηση πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Η Εναρκτήρια Πανηγυρική Συνεδρία πραγματοποιήθηκε στα Χανιά, στην έδρα της Εταιρείας Κρητικών Σπουδών, στον Πύργο Αλικιανού Κυδωνίας, την Παρασκευή 4 Σεπτεμβρίου 2015 και μετά από την πραγματοποίηση έξι (6) συνεδριών σε κάθε νομό το συνέδριο ολοκληρώνεται στη Σητεία την Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου 2015.
Με 75 συνολικά ανακοινώσεις πανεπιστημιακοί καθηγητές, ιστορικοί, φιλόλογοι, αρχαιολόγοι και ειδικοί ερευνητές της περιόδου της Κρητικής Αναγέννησης από την Ελλάδα και το εξωτερικό διερευνούν και αναδεικνύουν κορυφαίες στιγμές και μορφές της πολιτισμικής μας παράδοσης καλύπτοντας ένα ευρύτατο θεματικό φάσμα από την Ιστορία, τη φιλολογική και την καλλιτεχνική παραγωγή της εποχής (Κρητική λογοτεχνία της Ακμής, Βυζαντινή και Αναγεννησιακή Τέχνη).
Στο Ρέθυμνο οι εργασίες του συνεδρίου, που ήταν ενταγμένες στο Αναγεννησιακό φεστιβάλ, άνοιξαν με θέματα Ιστορίας. Θέματα που άπτονται της διοίκησης στην Κρήτη του 16ου αι. πραγματεύτηκαν με τις εισηγήσεις τους η κα Ασπασία Παπαδάκη, Δρ. Ιστορίας, Προϊσταμένη Γ.Α.Κ. – Αρχείων Ν. Ρεθύμνου με τον «ρόλο του δούκα στον διοικητικό μηχανισμό της Κρήτης (15ος-16ος αι.)», ο κος Κώστας Τσικνάκης, Ερευνητής του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (την εισήγηση του οποίου ανακοίνωσε η κα Παπαδάκη, επειδή ο ίδιος δεν μπόρεσε να παρευρεθεί) με τις «Διοικητικές αλλαγές στην Κρήτη στα τέλη του 16ου αιώνα» και η κα Ρομίνα Τσακίρη, Iστορικός, Mεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο με το θέμα «Ανομία και βία στη βενετοκρατούμενη Κρήτη του 16ου αιώνα».
Στη μετάβαση από τη Βυζαντινή στη Νεοελληνική πολιτισμική φάση που σημαδεύει η Κρητική Αναγέννηση (16ος -17ος αι.) αναφέρθηκαν ο Ιωάννης Κιορίδης, Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων–Καθηγητής στο Ελεύθερο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο με την εισήγηση «Από τη βυζαντινή στη νεοελληνική κληρονομιά: η δρακοντοκτονία στο Κρητικό χειρόγραφο του έπους του Διγενή Ακρίτη» και ο Θρασύβουλος Τσουχλαράκης, Ερευνητής πολιτισμολόγος με την αναφορά στην «παιδεία, την πολιτισμική συμπεριφορά, και τη μουσικοχορευτική παράδοση των κατοίκων της Κρήτης κατά την περίοδο της ενετοκρατίας».
Ενδιαφέρουσα και εποικοδομητική ξενάγηση στην Τέχνη έκαναν ο κος Στρατιδάκης Χάρης, Διδάκτωρ Παιδαγωγικής, Σχολικός Σύμβουλος, με την «Αναζήτηση της γοτθικής τέχνης, της Αναγέννησης και του μανιερισμού στην Παλιά Πόλη του Ρεθύμνου», ο κος Βασίλης Τζουράς, Φιλόλογος με την αναφορά «στα νεανικά χρόνια του Θεοτοκόπουλου και η καλλιτεχνική διαμόρφωση στο πολιτιστικό, κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο του βενετοκρατούμενου Χάνδακα» και ο κος Μεγακλής Ρογκάκος, Ιστορικός της Τέχνης με την ανάδειξη των «Γλυπτικών καταβολών της Ζωγραφικής του Θεοτοκόπουλου». Ο κος Ρογκάκος έδωσε, επίσης, την ευκαιρία στους συνέδρους να θαυμάσουν μέσα από φωτογραφίες του τα άγνωστα για το ευρύ κοινό, μοναδικά γλυπτά από ξύλο που είχε φιλοτεχνήσει ο μεγάλος Κρητικός δημιουργός Δομήνικος Θεοτοκόπουλος.
Οι εργασίες της επόμενης μέρας ξεκίνησαν με την ξενάγηση στα μνημεία του Ρεθύμνου από τον αρχαιολόγο Κώστα Γιαπιτσόγλου. Mέσα από την ξενάγηση δόθηκε η δυνατότητα στους συνέδρους, ιδιαίτερα αυτούς που επισκέπτονταν για πρώτη φορά το Ρέθυμνο, να περιηγηθούν στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου και να γνωρίσουν τη φυσιογνωμία της.
Φιλολογικά και επιστημονικά ζητήματα απασχόλησαν τους εισηγητές στη συνέχεια. Οι κες Liliya Banakh, Αναπληρώτρια καθηγήτρια του τομέα ελληνικής φιλολογίας, Κριμαϊκό Ομοσπονδιακό Βερνάτσκι Πανεπιστήμιο, Συμφερούπολη, Κριμαία και Olena Polkhovska, Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Διευθύντρια του τμήματος αγγλικής φιλολογίας, Κριμαϊκό Ομοσπονδιακό Βερνάντσκι Πανεπιστήμιο, Συμφερούπολη, Κριμαία, Ρωσία σε άπταιστα ελληνικά παρουσίασαν την «επανάσταση του Γ. Καντανολέου ως ένα μέρος του εθνικού μύθου στο μυθιστόρημα του Σπ. Ζαμπέλιου “Κρητικοί γάμοι” και ως ένα κλειδί στην κατανόηση του οικογενειακού μύθου στο μυθιστόρημα της Μ. Δούκα “Αθώοι και φταίχτες».
Την πολυσχιδή προσωπικότητα του «Francesco Barozzi. Ένας homo universalis στο Ρέθυμνο του 16ου αιώνα» μας σύστησε ο κος Νίκος Παπαδογιαννάκης, Ομ. Καθηγητής Παν/μίου Κρήτης ενώ ο κος Μιχαήλ Πασχάλης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης ασχολήθηκε με «ζητήματα ποιητικής στο έργο «Μάλτας πολιορκία» του Αντωνίου Αχέλη».
Ο κος Χαράλαμπος Μηνάογλου, Διδάκτωρ Νεότ. Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών πραγματεύθηκε το θέμα «Ἡ κρητικὴ λογιοσύνη στὴν πρώτη νεοελληνικὴ γραμματολογία: Ὁ Ἀναστάσιος Μιχαὴλ παρουσιάζει Κρῆτες λογίους στὴν Ἀκαδημία τοῦ Βερολίνου στὰ 1707» και ο κος Günther S. Henrich από το Αμβούργο την «Ομιλία του νεκρού βασιλιά»: ποίημα του Ι. Πικατόρου.
«Το φαινόμενο του Κρητικού Θεάτρου», γέννημα της μεγάλης άνθισης των Γραμμάτων της Κρητικής Αναγέννησης εξέτασε ο κος Κωνσταντίνος Νίκας, τ. Διευθυντής του Νεοελληνικού Τμήματος του Πανεπιστημίου της Νάπολης “L’Orientale” ενώ ζητήματα του Ερωτόκριτου απασχόλησαν τους Wim F. Bakker, Ομότ. καθηγητής του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ, Ολλανδία και Dia M.L. Philippides, Καθηγήτρια στο Τμήμα Κλασσικών Σπουδών του Boston College στην εισήγησή τους «TO NEO CD-ROM “ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ: του δίσκου τα γυρίσματα». Με τον Ερωτόκριτο ασχολήθηκαν και η κα Ελπινίκη Νικολουδάκη, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κρήτης όπως και η γλύπτρια κα Ασπασία Παπαδοπεράκη. Η κα Ελπινίκη Νικολουδάκη ανέλυσε το θέμα «Οι έρευνες στον «Ερωτόκριτο» του Αντ. Γιάνναρη» και η κα Ασπασία Παπαδοπεράκη διερεύνησε τον «Λουκρήτιο στον «Ερωτόκριτο» του Βιτσέντζου Κορνάρου και την εποχή του».
Την πολιτισμική διάσταση της Κρητικής Αναγέννησης τόνισε ο κος Ε.Γ. Καψωμένος, Ομότ. καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων αναπτύσσοντας το θέμα «Η αρχή της συνύπαρξης των αντιθέτων. Ένας αισθητικός και πολιτισμικός κώδικας στην Κρητική λογοτεχνία της Ακμής». Τις εργασίες του συνεδρίου έκλεισε η εισήγηση της κας Χριστίνας Βαμβούρη, Σχολικής Συμβούλου Φιλολόγων Δράμας με θέμα τη «Διδακτική και απήχηση των έργων της κρητικής λογοτεχνίας του 16ου αιώνα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση».
Η Παγκρήτια Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων και ιδιαίτερα οι αντιπρόσωποι στον νομό Ρεθύμνου κος Κώστας Σαββάκης Αντιπρόεδρος, η κα Αγγελική Πελαντάκη Γενική Γραμματέας και ο κος Ελευθέριος Χαρωνίτης ΄Εφορος Θεμάτων Πολιτιστικής κληρονομιάς, ευχαριστούν για τη συνεργασία την Εταιρεία Κρητικών Σπουδών – Ίδρυμα Καψωμένου, τους Πολιτιστικούς φορείς, την Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου, την Κ.Ε.Δ.Η.Ρ και το Γραφείο Πολιτισμού, τον αρχαιολόγο κο Κώστα Γιαπιτσόγλου για την ξενάγηση στα μνημεία του Ρεθύμνου, τα τοπικά μέσα ενημέρωσης και όλους όσοι τίμησαν με την παρουσία τους και παρακολούθησαν τις εργασίες του συνεδρίου.
