Εβδομήντα τρία χρόνια μετά, και το δεύτερο ιστορικό ντοκιμαντέρ των δημοσιογράφων Γιάννη Κανελλάκη και Μανόλη Παντινάκη με τίτλο «Το Αμάρι στις φλόγες…», με θέμα τα ολοκαυτώματα και τις ομαδικές εκτελέσεις των 164 αθώων και αμάχων κατοίκων στα οκτώ χωριά του «Κέντρους» στο Αμάρι και στον Άγιο Βασίλειο Ρεθύμνου, είναι έτοιμο να ανοίξει τα… φτερά του και να φτάσει στα πέρατα της οικουμένης για να διεθνοποιήσει τα εγκλήματα των Γερμανών ναζί στην Κρήτη στα τέσσερα χρόνια της κυριαρχίας τους στο νησί…
Η παραγωγή, διάρκειας 37 λεπτών, περιγράφει με καθαρό μυαλό και από «τα κάτω», μέσα από τις δεκάδες μαρτυρίες ηλικιωμένων επιζώντων κατοίκων στα οκτώ χωριά και στους πρόποδες του ματωμένου βουνού(Κρύα Βρύση, Άνω Μέρος, Δρυγιές, Βρύσες, Σμιλές, Καρδάκι, Γουργούθοι, Γερακάρι), τις φρικαλεότητες που συντελέστηκαν από τους κατακτητές ταυτόχρονα σε μια μέρα, στις 22 Αυγούστου 1944, ζωντανεύοντας με γλαφυρό τρόπο το άγριο χρονικό των ολοκαυτωμάτων και του θανατικού που σκόρπισαν σε ανυπεράσπιστους και αβοήθητους…
«ΚΑΠΝΙΖΟΥΝ ΑΚΟΜΑ ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΜΑΣ…»
«Να μην ξαναζήσουμε εμείς και τα παιδιά μας μα και οι επόμενες γενιές κι όλος ο κόσμος, τις βαρβαρότητες που ζήσαμε από τους Γερμανούς ναζί στα χρόνια της κατοχής», φωνάζουν και σήμερα οι ίδιοι, στη νέα κατοχή που επέβαλλαν. «Καπνίζουν ακόμα τα σπίτια μας από τις φωτιές που μας έβαλαν και στα αυτιά μας ακούμε και σήμερα, τόσα χρόνια μετά, τις κραυγές του θανάτου τους…».
Για τη δημιουργία και του νέου ντοκουμέντου χρειάστηκαν προσπάθειες πέντε χρόνων με τη διασταύρωση ιστορικών στοιχείων από αξιόπιστες πηγές, γυρίσματα δυο χρόνων από το τηλεοπτικό συνεργείο του Νίκου Σαράντου και επεξεργασία του υλικού, διάρκειας έξι ωρών, στα στούντιο της Αθήνας με την καθοδήγηση του γνωστού σκηνοθέτη Τάσου Μπιρσίμ. Την αφήγηση των κειμένων με την επιμέλεια του Παναγιώτη Μυλωνά, έκανε ο γνωστός δημοσιογράφος Στέλιος Φωκάς.
Το ντοκιμαντέρ πλαισιώθηκε από αρχειακό υλικό μέσα από γερμανικά και αγγλικά αρχεία και «ντύθηκε» με ριζίτικα τραγούδια από το σχήμα «Αμαριώτικη Παρέα», κρητικούς σκοπούς και μοιρολόγια της εποχής. «Καταφέραμε και εδώ», δήλωσε ο εκ των συμπαραγωγών Γιάννης Κανελλάκης, «όπως και στην πρώτη μας δημιουργία, στο ολοκαύτωμα και στις πυρπολήσεις των γυναικών, στην Καλή Συκιά, να αναδείξουμε με τον συνάδελφο Μανόλη Παντινάκη τις πρωτοφανείς αγριότητες που διέπραξαν οι Γερμανοί στα χρόνια της σύγχρονης ιστορίας μας. Δεν είχαν κανένα έλεος! Σκότωναν από παιδιά μέχρι και γέρους και γριές. Αυτό που μένει σε μας, και ταυτιζόμαστε με τις απόψεις των ανθρώπων του Αμαρίου και της Κρύας Βρύσης, είναι ότι ο πόλεμος είναι όλεθρος και αυτά που έζησαν να μην τα ξαναζήσει κανένας από τις επόμενες γενιές…».
ΣΕ ΣΧΟΛΕΙΑ ΚΑΙ ΦΕΣΤΙΒΑΛ
Σε αυτή τη φάση έχουν δρομολογηθεί οι διαδικασίες για τον υποτιτλισμό του φιλμ και την αποστολή του σε ηγέτες ξένων κρατών και πρώτα στον Πρόεδρο και την Καγκελάριο της Γερμανίας, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και αλλού, ενώ στα τέλη Μαρτίου οι παραγωγοί θα κάνουν, σε συνεννόηση με τους ανάλογους φορείς στην Κρήτη και αλλού, τον προγραμματισμό των προβολών και τη συμμετοχή του σε διεθνή και ελληνικά φεστιβάλ. Το μεγάλο βάρος σε αυτές θα δοθεί στην παρουσίασή του σε Πανεπιστήμια, σχολεία κ.λπ.
Και μετά το κάψιμο και την καταστροφή; Αναφέρεται στο ντοκιμαντέρ: «Όσοι από τους κατοίκους έμειναν, ηλικιωμένοι και γυναικόπαιδα, χωρίς μια μπουκιά ψωμί και μια σταγόνα νερό αναζητούσαν κάποιους άλλους τόπους που να υπάρχει ζωή. Φορτωμένοι με ελπίδες και όνειρα πήραν το δρόμο της προσφυγιάς σε κοντινά χωριά σε συγγενείς και φίλους για ένα νέο ξεκίνημα. Στη σκέψη τους είχαν φωλιάσει οι κραυγές και τα ουρλιαχτά των κατοίκων που οι Γερμανοί τους έσφαζαν και τους έκαιγαν ζωντανούς… ».
