Μετράμε ήδη αρκετές ημέρες κοινωνικής απομάκρυνσης κατά τις οποίες οι πολίτες παραμένουν στο σπίτι – στα πλαίσια των μέτρων για τον περιορισμό της εξάπλωσης της νόσου- αποφεύγοντας τις επαφές ακόμα και από αγαπημένα τους πρόσωπα, όπως είναι οι γονείς και οι παππούδες .
Πώς επιδρά η πανδημία στους ηλικιωμένους;
Η επιδημία έχει ανατρέψει την κανονικότητα και τη ρουτίνα μας , ασκώντας έντονη ψυχολογική πίεση σε όλους μας, κάτι που ισχύει ακόμη περισσότερο για τους ηλικιωμένους. Κι αυτό γιατί επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό η καθημερινότητά τους, επηρεάζεται άμεσα η φροντίδα τους, αλλά και γιατί εκείνοι αντιμετωπίζουν και το μεγαλύτερο κίνδυνο. Η πανδημία του κορωνοϊού την περίοδο αυτή συχνά φέρνει τους ηλικιωμένους αντιμέτωπους με αρνητικά συναισθήματα, όπως ο φόβος του θανάτου, το στρες, η μοναξιά, η πλήξη, η αβοηθητότητα, η απόγνωση, ο αποχωρισμός αλλά και η αγωνία για τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Η μακρόχρονη παραμονή τους στο σπίτι σε συνδυασμό με τον περιορισμό των κοινωνικών επαφών ,αλλά και η απουσία της σωματικής επαφής με τα εγγόνια κυρίως, που εκδηλώνεται με αγκαλιές και χάδια – τόσο ζωογονητικά για τους παππούδες και τις γιαγιάδες – συντελούν στη συρρίκνωση του υποστηρικτικού τους δικτύου .
Ταυτόχρονα ο βομβαρδισμός από τις ειδήσεις -αλλά και το γεγονός ότι εκείνοι χαρακτηρίζονται και νιώθουν ως ομάδα υψηλού κινδύνου – ενισχύει το συναίσθημα του άγχους ,του φόβου και της ανασφάλειας για τους ανθρώπους που βρίσκονται στην τρίτη ηλικία – μια δύσκολη μεταβατική περίοδο, όπου οι άνθρωποι χρειάζονται χρόνο και ψυχική υποστήριξη για να προσαρμοστούν.
Το στρες που βιώνουν εκδηλώνεται συνήθως με τη μορφή δυσκολιών σε θέματα ύπνου ή διατροφής, συναισθήματα θυμού, ευερεθιστότητας, άρνησης, χρήσης ηρεμιστικών ή υπνωτικών ουσιών, αλκοόλ ή καπνού, όπως επίσης και επιδείνωσης της σωματικής και ψυχικής τους υγείας (καρδιαγγειακά ή αυτοάνοσα νοσήματα ή κατάθλιψη ,στρες και ψυχικές διαταραχές).
Οι άνθρωποι λοιπόν αυτοί καλούνται να αντέξουν τη συνολική και σαρωτική αλλαγή της καθημερινότητάς τους, εκτεθειμένοι σε καταστάσεις και συναισθήματα που δε μπορούν να ελεγχθούν, και αποκομμένοι από το σημαντικό ρόλο του παππού και της γιαγιάς , αλλά και από τις κοινωνικές τους σχέσεις. Όχι μόνο από τους φίλους και γείτονες , αλλά και από τη ίδια τους την οικογένεια.
Όσο περνάει ο καιρός της κοινωνικής απομάκρυνσης εν μέσω πανδημίας βαθαίνει το άγχος και το αίσθημα απειλής που ενδεχομένως να νιώθουν οι μεγαλύτεροι άνθρωποι για τον εξωτερικό κόσμο ,στον οποίο πλέον συμπεριλαμβάνονται και τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν να αναρωτηθούμε τι αντίκτυπο θα έχει στην ψυχική τους υγεία η πανδημία και ,κυρίως, να αναζητήσουμε τρόπους για να τους στηρίξουμε τώρα και στο μέλλον. Το κυριότερο που χρειάζεται να έχουμε στο μυαλό μας είναι ότι η κοινωνική απόσταση δεν ισοδυναμεί απαραίτητα με μοναξιά. Οι ηλικιωμένοι είναι σημαντικό να είναι ασφαλείς , όχι όμως και μόνοι.
Πώς μπορούμε λοιπόν να στηρίξουμε τους ηλικιωμένους;
Καταρχήν, είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί ότι οι ηλικιωμένοι μπορούν να φροντίσουν επαρκώς τον εαυτό τους. Σε αντίθετη περίπτωση, χρειάζεται να υπάρχει σε καθημερινή βάση ένα πρόσωπο που θα επιμελείται τη φροντίδα τους , αλλά και θα ρυθμίζει τα θέματα υγείας τους, τηρώντας ασφαλώς τα απαραίτητα μέτρα προστασίας και ατομικής υγιεινής. Είναι σημαντική η παρουσία ενός ατόμου σε αυτήν την περίπτωση ,καθώς θα υποστηρίζει και θα ενισχύει το αίσθημα της ασφάλειας των ηλικιωμένων.
Η διαμόρφωση μιας νέας καθημερινής ρουτίνας με τη βοήθεια του οικείου προσώπου παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο και για τη ρύθμιση των συναισθημάτων των ηλικιωμένων. Αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει την ισορροπημένη διατροφή, επαρκή ύπνο, ξεκούραση, αλλά και ευχάριστες για εκείνους δραστηριότητες ,π.χ. μαγείρεμα, φροντίδα του σπιτιού, περιποίηση λουλουδιών, ταινίες ή μουσική, διάβασμα κτλ. ,που θα τους δίνουν νόημα και ικανοποίηση ότι ολοκλήρωσαν ένα έργο.
Είναι ζωτικής σημασίας οι ηλικιωμένοι την περίοδο αυτή να ενθαρρύνονται να έχουν τακτική επικοινωνία με αγαπημένα πρόσωπα, όπως μέλη της οικογένειας και φίλους ή συγγενείς, για να μην αισθάνονται αποκομμένοι και να αποκτούν καλύτερη διάθεση. Χρειάζεται ασφαλώς και είναι πιο σημαντικό όλα τα μέλη της οικογένειας να επιδιώκουν και εκείνα τη συχνή επικοινωνία μαζί τους , συναισθηματική και τηλεφωνική (ή και φυσική ,όπου είναι ασφαλές και εφικτό), βοηθώντας τους έτσι να νιώσουν ζεστασιά και αγάπη. Σε κάποιες περιπτώσεις θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και η τεχνολογία , μαθαίνοντας στους γονείς και παππούδες να μάθουν να χρησιμοποιούν τη βίντεο – κλήση και άλλες παρόμοιες δυνατότητες για να έρθουν πιο κοντά με τα προσφιλή τους πρόσωπα, ιδίως με τα εγγόνια.
Επίσης, στην επικοινωνία με τους ηλικιωμένους είναι σημαντικό οι δικοί τους άνθρωποι να τους ενθαρρύνουν να εκδηλώνουν τα συναισθήματά τους. Να μπορούν να μιλούν για τους φόβους ,τις ανησυχίες τους μέσα σε κλίμα αποδοχής και εμπιστοσύνης. Το συναισθηματικό μοίρασμα με τα αγαπημένα τους πρόσωπα μπορεί να τους ηρεμήσει και να τους καθησυχάσει. Επίσης σημαντική είναι και να τους προτρέπουν να απευθυνθούν σε δομές που παρέχονται την περίοδο αυτή αν χρειάζονται πιο εξειδικευμένη υποστήριξη. Μην ξεχνάμε ότι τη στιγμή αυτή αυτό που θα τους ανακουφίσει είναι η κατανόηση και η συμπαράστασή μας.
Σημαντικό είναι βεβαίως να μπορούν να λαμβάνουν πληροφόρηση έγκυρη και αξιόπιστη ,κάτι που μετριάζει το αίσθημα άγχους τους και τους παρέχει περισσότερη ασφάλεια. Είναι προτιμότερο να τους ενημερώνουν οι δικοί τους άνθρωποι για τις εξελίξεις σχετικά με τον κορωνοιό ,καθώς η επαναλαμβανόμενη έκθεσή τους σε πληροφορίες από τα ΜΜΕ είναι πιθανό να τους προκαλέσει πρόσθετο στρες και δυσφορία, ιδίως αν αφιερώνουν αρκετό χρόνο σ’ αυτά.
Κάτι που θα βοηθήσει τους ηλικιωμένους να εμπεδώσουν αίσθημα ασφάλειας είναι να δημιουργήσουν με τη βοήθεια των παιδιών τους ένα κατάλογο με τα τηλέφωνα οικείων προσώπων ,που θα περιλαμβάνει τα μέλη της οικογένειας, γείτονες, συγγενείς ,φίλους αλλά και κάποιο γιατρό ή άλλο επαγγελματία υγείας .Θα μπορούν να επικοινωνήσουν έτσι άμεσα μαζί τους στην περίπτωση που χρειαστούν βοήθεια ή νιώσουν την ανάγκη να μιλήσουν με κάποιον .
Στην περίπτωση ηλικιωμένων που ζουν μόνοι τους ή μακριά από τους οικείους τους χρειάζεται μια πιο αυξημένη ευαισθητοποίηση , διατηρώντας ένα επίπεδο επικοινωνίας , ακόμη και μια στοιχειώδης επαφή (π.χ. από το μπαλκόνι τηρουμένων των αναγκαίων αποστάσεων) ,που μπορεί να επιδράσει σε εκείνους καθησυχαστικά και να τους βοηθήσει να μη νιώθουν αποκομμένοι. Σημαντικό θα ήταν ακόμη και να μπορέσουν κάποιοι γείτονες να ενδιαφερθούν για την εξυπηρέτηση κάποιων αναγκών των ανθρώπων αυτών ,βοηθώντας τους και σε πρακτικό επίπεδο.
Άλλωστε ο ρόλος της κοινότητας και της γειτονιάς παίζουν καθοριστικό ρόλο στην κοινωνική υποστήριξη .Είναι σημαντικό οι πολίτες κυρίως σε επίπεδο γειτονιάς να εντοπίζουν ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια και να ενεργοποιηθούν , δημιουργώντας ένα δίκτυο υποστήριξης για τους ανθρώπους αυτούς.
Χρειάζεται ,επομένως, να δείξουμε εμπράκτως ότι είμαστε δίπλα στους ηλικιωμένους για να νιώσουν ότι δεν είναι μόνοι στην αντιμετώπιση αυτής της δύσκολης φάσης και να τους ενθαρρύνουμε να εκφράσουν ό,τι τους απασχολεί. Να θυμόμαστε ότι η στήριξη και η βοήθειά μας μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην προστασία της ψυχικής και σωματικής τους υγείας σε περιόδους κρίσεων .
