Επιμέλεια: Ματθαίος Ι. Τσιριμονάκης
Πάσα ταχύ με τη δροσιά π’ ανοίγει το ζιμπούλι,
αφρουγκραστήτε να σας πω τση Κρήτης το τραγούδι.
να κάτσω να συλλογιαστώ χρουσή μηλιά με άνθη,
να κάτσω να διηγηθώ τω Κρητικώ τα πάθη.
Τριάντα δυό ‘πανάστασες έχουνε καμωμέναις
κι αμέτρητες αναφοραίς σ’ τσοι βασιλείς δοσμέναις.
Η πρώτη απανάστασι ήτον μικρή λιγάκι,
καταγραφή τω Σφακιανώ και τρίπυρο[1] φαρμάκι.
Σ’ τα εβδομήντα ήτονε ‘πάνω σ’ τον Αϊ Γιάννη.
Καταγραφή του Καστελιού και του Δασκαλογιάννη.
Η παραδευτερώτερη[2] ήτο σ’ εικοσιένα,
π’ αθήσανε[3]και εδέσανε τα πράμματα[4] τα νέα.
Τρείς ήσαν οι φιλόσοφοι, που γράφαν στη γραφάδες,
σ’ ούλον το κράτος τση Τουρκιάς όπου ΄σαν αραγιάδες.
Ο Ρήγας ήτον κι άλλοι δυό που γράφαν οι καϋμένοι,
σ’ ούλον το κράτος τση Τουρκιάς, οπού ΄σαν προκομμένοι[5].
-Όπου κι αν είστε Χρισιανοί, ούλοι να ‘τοιμαστήτε
και την ημέρα τση Λαμπρής του Τούρκου να βαρήτε[6].
Απού το τόσο τύραννο[7] που το ‘χομ’ οι καϋμένοι,
Καλλιά ‘τονε να λείπωμε, να ‘μαστ’ αποθαμμένοι.
Ένας παπάς, καλόγερος, λογιάζει[8]να τουρκέψη,
Να μαρτυρήση τσι δουλειαίς και να τσι ξετελέψη[9].
Βγαίνει[10] παρόν[11] του βασιλιά και λέγει του Σουλτάνο.
-Κακό σκοπό ‘χουν οι Ρωμηοί, αφέντη, δίχως άλλο,
Κακό σκοπό ‘χουν οι Ρωμηοί και κάνουνε κουσούλτο[12],
και την ημέρα τση λαμπρής βάνου φωθιά[13] του Τούρκο.
-Παπά μη λέγης ψώματα, γιατί θα σε κρεμάσω,
ξύλα θα βάλω σ’ τη φωθιά κι απάνω θα σε κάψω.
-Γύρεψ[14]’ αφέντη τσ’ εκκλησιές, τον άγιον Παντελέο,
θα βρης πολεμοφόδια, ψώματα δε σου λέω!
Και στέλν’ ευτύς καβάζιδες[15] και πάει και τα βρίστει,
άχι ο σκύλος ο παπάς , μ’ αφάνησε την πίστι.
Τον Πατριάρχη πιάνουνε και τονε τυραννούσι
κ’ είς το σεράγιο[16],παν τονε και τον αναρωτούσι.
Κι ο βασιλιάς τονε ρωτά:
-Εγώ θα σε ρωτήσω, πε μου ποιοί τ’ αρχινήξανε για
να σε παραιτήσω!
-Σα με ρωτάς αφέντη μου , εγώ δε σου τ’ αρνούμαι,
εγώ ‘μια απού τα’ αρχίνηξα για να λευτερωθούμε.
Εγώμ’ απού τα’ αρχίνιξα, απού βαστώ τσοι νόμους,
Ογιά [17]να βγάλω το ζυγό απού ‘χομε σ’ τσοι νόμους.
Την άδεια των έδωκε και τονε καταλύουσι[18]
και των Οβραίω δούδουν τον και τονε τυραννούσι.
Και τον εβωλοσέρνανε[19]σ’ τση Πόλις τα σοκάκια
και τον ετυραννούσανε και τα μικρά Οβρηάκια.
Είς τον γιαλό τονε πετούν να τονε φάη το ψάρι
και η Ρουσία τον αρπά και τονε μπαλσαμάρει[20].
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Διατήρησα την σύνταξη και την ορθογραφία των πηγών μου.
Δεν κάλυψα κενά στο νόημα αλλά άφησα το κείμενο την μορφή που το βρήκα.
Μετέφερα λέξεις στην νεοελληνική και προσπάθησα να αναφέρω πληροφορίες για τα πρόσωπα και τους τόπους που αναφέρονται στα ποιήματα.
Αποφεύγω κάθε σχόλιο στα περιγραφόμενα γεγονότα, αφήνοντας τον αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.
Πηγές μου:
ΓΙΑΝΝΑΡΑΚΗ ΑΝΤΩΝΗ: ΑΣΜΑΤΑ ΚΡΗΤΙΚΑ 1876.
ΚΡΙΑΡΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ: ΠΛΗΡΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΡΗΤΙΚΩΝ ΔΗΜΟΔΩΝ ΑΣΜΑΤΩΝ 1920
ΤΣΙΡΙΜΟΝΑΚΗΣ ΜΑΤΘΑΙΟΣ: ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΠΟ ΚΡΗΣΣΕΣ ΛΕΞΕΙΣ 2019.
ΦΑΦΟΥΤΑΚΗΣ ΠΑΥΛΟΣ: ΣΥΛΛΟΓΗ ΗΡΩΙΚΩΝ ΚΡΗΤΙΚΩΝ ΑΣΜΑΤΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΔΗΜΩΔΗ ΓΛΩΣΣΑ 1889.
[1] Πολύ δυνατό.
[2] Η Τρίτη.
[3] Ωρίμασαν.
[4] Συνθήκες .
[5] Είχα προοδεύσει.
[6] Κτυπήσετε.
[7] Βάσανο.
[8] Σκέφτεται.
[9] Τελειώσει.
[10] Παρουσιάζεται
[11] Ενώπιον.
[12] Συμβούλιο.
[13] Επαναστατούν.
[14] Ψάξε.
[15] Κλητήρες.
[16] Παλάτι
[17] Για.
[18] Εξολοθρεύσουν.
[19] Τραβούσαν ξαπλωμένο.
[20] Ταριχεύει.
