«Άμα αρχίσαμε έτσι από τον Ιούνιο….» η φράση αυτή ή κάποια παρόμοια, βρίσκεται στο μυαλό των περισσότερων πολιτών. Πριν καλά – καλά ξεκινήσει η θερινή περίοδος είδαν γνώριμες σκηνές με το πύρινο μέτωπο στην Βούλα και τις γύρω περιοχές: Δασικές πυρκαγιές να απειλούν σπίτια, διαμαρτυρίες πολιτών, πανικόβλητες εκκλήσεις για εκκένωση, ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού, πολλούς αστυνομικούς αλλά λίγους πυροσβέστες και κάποιους από αυτούς να χρησιμοποιούν πλαστικούς κουβάδες.
Οι «θερινές» μνήμες από τις περσινές πυρκαγιές στην Βόρεια Αττική και την Εύβοια επανήλθαν. Όπως και η έντονη αίσθηση της ανασφάλειας. Αυτόματη η «σύνδεση» με τις διακοπές ρεύματος και τη ατελείωτη ταλαιπωρία των οδηγών στις χιονοπτώσεις του Χειμώνα. Με τις τριτοκοσμικές εικόνες από τις πλημμύρες.
Στην συλλογική αντίληψη των πολιτών το «επιτελικό κράτος» για μία ακόμη φορά αποτυγχάνει εμφατικά, προϊδεάζοντας για τα χειρότερα. Όχι απλά δεν καταφέρνει να εμπεδώσει αίσθημα ασφάλειας που υποσχέθηκε προεκλογικά και επαν-υπόσχεται κατά καιρούς η κυβέρνηση, αλλά κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση. Προκαλεί οργή.
Η λογική του «εισαγόμενου προβλήματος»
Όπως εύκολα διαπιστώνουν οι πολίτες -βλέποντας τις δηλώσεις του υπουργού Πολιτικής Προστασίας Χρήστου Στυλιανίδη τις τελευταίες ημέρες- η κυβέρνηση (και) για τις πυρκαγιές υιοθετεί την «γραμμή» του «εισαγόμενου προβλήματος»: Όπως για τις τιμές του ρεύματος φταίει αποκλειστικά ο πόλεμος στην Ουκρανία και για τον πληθωρισμό οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες έτσι και για τις πυρκαγιές φταίει κατά κύριο λόγο η κλιματική κρίση.
Όσα επικαλείται η κυβέρνηση είναι υπαρκτά δεδομένα, αξιοποιούνται όμως εμφανώς για να «βγάλουν από το προσκήνιο» την προβληματική διαχείριση της αντιπυρικής προστασίας. Παρά το γεγονός ότι η οδυνηρή εμπειρία του περσινού καλοκαιριού όχι μόνον την κατέδειξε αλλά και την τεκμηρίωσε. Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης εμμέσως πλην σαφώς την παραδέχθηκε αποπέμπωντας το τότε αρμόδιο υπουργό της … «μάνικας», Μιχάλη Χρυσοχοϊδη.
Καλλιέργεια χαμηλών προσδοκιών
Από το καλοκαίρι του 2021 ελάχιστα άλλαξε η κυβερνητική επιχειρηματολογία. Αντιθέτως διακρίνει κανείς ότι σε αυτήν ενσωματώνεται πλέον και μία λογική «χαμηλών προσδοκιών».
«Ζούμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ο στόχος όλων μας είναι το πώς θα μετριάσουμε τις επιπτώσεις της» ανέφερε μόλις την Παρασκευή ο Χρήστος Στυλιανίδης επιθεωρώντας το Ποικίλο Όρος. Επίσης σύμφωνα με πιο πρόσφατες δηλώσεις του μάλλον πρέπει να περιμένουμε στην Ελλάδα καταστάσεις ανάλογες με τις περσινές. Όπως ανέφερε «ο στόχος μας ως υπουργείο είναι να μετριάσουμε όλα αυτά τα φαινόμενα. Το καλοκαίρι θα είναι σκληρό γιατί όλες οι προγνώσεις αναφέρουν ότι στην Ανατολική Μεσόγειο δυστυχώς τα πράγματα δεν θα είναι εύκολα».
Από την ηγεσία του υπουργείου Πολιτικής Προστασίας – που οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι έχει στηριχθεί ως προσωπική επιλογή από τον ίδιο τον Κυριάκο Μητσοτάκη- δεν λείπει και η πάγια πρακτική του επιμερισμού των ευθυνών σε αυτοδιοικητικούς φορείς, ενώ αξιοποιείται με έμμεσο τρόπο και η προσέγγιση της «ατομικής ευθύνης». Ο Χρήστος Στυλιανίδης έχει χαρακτηριστικά πει πως «δεν υπάρχει αποτελεσματική πολιτική προστασία δίχως τον βασικό της πυλώνα που είναι η τοπική αυτοδιοίκηση» ενώ επίσης υποστήριξε ότι οι ποινική αντιμετώπιση «δεν είναι αυτή που πρέπει σε ό,τι αφορά τις τιμωρίες για την ανθρώπινη αμέλεια».
Από τους δορυφόρους στους …κουβάδες
Την ίδια στιγμή όμως το υπουργείο Πολιτικής Προστασίας, φαίνεται να είναι πλήρως «ενταγμένο» στην επικοινωνιακή πολιτική της κυβέρνησης. Πρόσφατα μάλιστα στις 25 Μαϊου διοργάνωσε ημερίδα με τίτλο «Δορυφορικές υπηρεσίες για διαχείριση κινδύνων καταστροφών».
Εκεί ο Χρήστος Στυλιανίδης θέλησε να δώσει την αίσθηση του εκσυγχρονισμού των μηχανισμών πολιτικής προστασίας αναφέροντας πως «οι δορυφορικές τεχνολογίες έχουν αποδειχθεί ανεκτίμητες για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, με τεράστιες δυνατότητες να συμβάλλουν περαιτέρω στην αποτελεσματική απόκριση και αποκατάσταση». Μόνο που στην πυρκαγιά στην Βούλα οι εικόνες των πυροσβεστών με …κουβάδες δεν συνάδουν με την εικόνα μιας πολιτικής προστασίας με «διαστημική τεχνολογία».
Τα δομικά προβλήματα
Αυτά ενώ είναι εμφανές ότι τα δομικά προβλήματα τόσο στις υποδομές πολιτικής προστασίας όσο και στις προτεραιότητες του αντιπυρικού σχεδιασμού παραμένουν. Δίχως να έχουν υπάρξει ουσιαστικές αλλαγές παρά τις τραγικές εμπειρίες που σωρεύονται με την καταστροφή δασικών εκτάσεων αλλά και την απώλεια ανθρώπινων ζωών ενίοτε.
Αποκαλυπτική ως προς αυτό ήταν και η έρευνα της Νίκης Μπάκουλη και του Μάνου Φραγκιουδάκη που πρόσφατα δημοσιοποίησε το News 24/7. Με ένα από τα βασικά στοιχεία που ανάδειξε να είναι το ότι υπάρχει επιμονή στην υιοθέτηση της λογικής που εστιάζει στην καταστολή των πυρκαγιών και όχι στην πρόληψή τους. Γεγονός που φαίνεται να συνδέεται άρρηκτα με το ύψος των κονδυλίων που διατίθενται. Ταυτόχρονα κατέγραψε την ύπαρξη σοβαρών κενών στις αρμόδιες υπηρεσίες αλλά και στην απουσία ενός Ενιαίου Φορέα Δασοπροστασίας.
Σύμφωνα με στοιχεία που κατατέθηκαν στην Βουλή κατά την διάρκεια της πρόσφατης συζήτησης για τον νέο κλιματικό νόμο, το ποσοστό του Τακτικού Προϋπολογισμού που διατίθεται για την δασοπροστασία είναι μόλις 0,04%. Παράλληλα το προσωπικό που απασχολείται στην δασοπροστασία καλύπτει μόνον το 30% των αναγκών ενώ τα κενά στην πυροσβεστική υπηρεσία είναι περίπου 3.500.
Οι πυροσβέστες καλύπτονται με χαμηλούς μισθούς ενώ πρόκειται για ένα σώμα εξουθενωμένο αφού του οφείλονται χιλιάδες μέρες αδειών. Επίσης ένα σημαντικό τμήμα του, πάνω από 1.500 πυροσβέστες έχουν «δεσμευθεί» στην προστασία των αεροδρομίων που έχουν ιδιωτικοποιηθεί με βάση τις συμφωνίες που έχουν γίνει με τις επενδύτριες εταιρίες και έτσι βρίσκονται εκτός επιχειρησιακού σχεδιασμού.
Οι αντιδράσεις της αντιπολίτευσης
Όπως ήταν αναμενόμενο μετά τις πυρκαγιές στην Βούλα, η κυβέρνηση βρέθηκε στο στόχαστρο σύσσωμης της αντιπολίτευσης.
Στο ζήτημα αναφέρθηκε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας επισημαίνοντας πως «το φετινό καλοκαίρι ξεκίνησε άσχημα». Τόνισε επίσης ότι «πίσω από τις βαρύγδουπες εξαγγελίες και τη δημιουργία υπουργείου κλιματικής κρίσης, υπάρχει η ίδια ανεπάρκεια, τα ίδια ελλείμματα συντονισμού, ενός κρατικού μηχανισμού που εδώ και καιρό δε μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις».
Επιπρόσθετα ο εκπρόσωπος τύπου του ΣΥΡΙΖΑ, Νάσος Ηλιόπουλος, δήλωσε ότι «το 2021 κάηκαν περισσότερα από 1,3 εκ στρέμματα γης. Αύξηση που ξεπερνάει το 450% σε σχέση με τον μέσο όρο της περιόδου 2008-2020 και αποτελεί με διαφορά την χειρότερη χρονιά των τελευταίων 13 ετών». Έθεσε το ερώτημα του ποια προετοιμασία έγινε φέτος σχολιάζοντας πως «μέσα στις περσινές καταστροφές μίλησαν για ένα τεράστιο πρόγραμμα προστασίας της τάξης των 1,7 δις. Μίλησαν για ενίσχυση της πυροσβεστικής. Μόλις χθες είδαμε εικόνες πυροσβεστών με πλαστικούς κουβάδες να προσπαθούν να σβήσουν φωτιά σε κατοικημένη περιοχή».
Αναφορά στο ζήτημα των πυρκαγιών έκανε και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης. Τόνισε ότι «το 2021 σημαδεύθηκε από τις εκτεταμένες πυρκαγιές του καλοκαιριού, με τις καμένες εκτάσεις 10 φορές πάνω από το 2020.Πρέπει να εκσυγχρονίσουμε τα εθνικά σχέδια αντιμετώπισης. Δυστυχώς, όπως φαίνεται από την χθεσινή πυρκαγιά στη Βούλα, μας περιμένει ένα δύσκολο καλοκαίρι».
Έντονη αντίδραση και από το ΚΚΕ. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του κόμματος Θανάσης Παφίλης πραγματοποίησε τηλεφωνικό διάβημα στον υπουργό Πολιτικής Προστασίας ζητώντας την άμεση λήψη μέτρων για την φωτιά στην Βουλή. Μάλιστα η τοπική τομεακή οργάνωση του ΚΚΕ επισήμανε πως «το μόνο σχέδιο της πολιτικής «προστασίας» είναι η εκκένωση, και η μόνη δικαιολογία είναι η χιλιοειπωμένη καραμέλα των «πολλών κ δύσκολων εστιών»! Το αποτέλεσμα που μετράμε ήδη είναι πυροσβέστες και ηλικιωμένοι στο νοσοκομείο, ζημιές σε σπίτια και αυτοκίνητα, καμένα δεκάδες δασικά στρέμματα.Κι όλα αυτά εδώ, στο παραλιακό μέτωπο που τα εκατομμύρια πάνε κι έρχονται για τις μπίζνες των επιχειρηματικών ομίλων».
Για μόνιμες προσλήψεις πυροσβεστών μίλησε ο εκπρόσωπος Τύπου του Μέρα 25 Μιχάλης Κριθαρίδης. Σχολίασε ότι η κυβέρνηση «στέλνει περισσότερα περιπολικά και αστυνομικούς για την αντιμετώπιση μιας πυρκαγιάς» αντι «να “εξοπλίζει” τους πυροσβέστες με πλαστικά ποτιστήρια κήπου» ενώ «ξυλοφορτώνει όσους/ες εποχικούς πυροσβέστες ζητούν την μονιμοποίηση τους».
