Ο Ιερός Καθεδρικός Ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου του Ρεθύμνου, θεμελιώθηκε επί Τουρκοκρατίας, με χρήματα της Χριστιανικής Κοινότητας Ρεθύμνου το 1844, (Νοέμβρης ΙΒ) όταν ήταν επίσκοπος στο Ρέθυμνο ο Καλλίνικος Νικολετακης.
Ο Ναός κτίσθηκε από την αρχή σε πολύ χαμηλό ύψος και έξω από την περιοχή που κατοικούσαν τότε οι Ρεθυμνιώτες, σύμφωνα με διαταγή του Τούρκου Διοικητή του Ρεθύμνου. Η Βόρεια, Νότια και Ανατολική πλευρά ήταν μεταξύ σπιτιών που κατοικούντο. Όταν θεμελίωναν τον Ναό βρήκανε πολλά ανθρώπινα οστά και υποθέτουν ότι ο χώρος αυτός χρησίμευε για την ταφή των Χριστιανών τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το 1956 ο Ναός ήταν ετοιμόρροπος και κατεδαφίστηκε οπότε βρέθηκαν πάλι πολλά οστά ανθρώπινα, τα οποία καλύφθηκαν με τσιμεντένιες πλάκες.Στη νότια αυλή του Ναού ήταν οι τάφοι των παλιότερα αρχιερατευσαντων επισκόπων Ρεθύμνου Ιερόθεου, Διονυσίου, Χρυσανθου, Ιωαννικιου.
Δίπλα στους τάφους των επισκόπων ήταν η μεγαλοπρεπής και μοναδική για το Ρέθυμνο αίθουσα των Τριών Ιεραρχών.
Η αίθουσα αυτή χρησίμευε για χώρος διαλέξεων και επίσημων τελετών από σχολεία και λοιπούς οργανισμούς. Ο σημερινός Ναός έχει μήκος 32,50 μέτρα, 12 μέτρα πλάτος και ύψος 16 μέτρα.
Οι παλιές οικοδομές γκρεμίστηκαν το 1962-1963 και έτσι έγινε η σημερινή ωραιότατη πλατεία της Μητροπόλεως. Τα παλιά κτίρια χρησιμοποιούντο για σχολειά και αργότερα το 1931-1933 ως ορφανοτροφείο.
Το Κωδωνοστάσιων του Καθεδρικού Ναού κτίσθηκε μετά τον Τούρκικο Μιναρέ, από την Χριστιανική Δημογεροντία. Την εργασία αυτή ανέλαβε ο τότε Ρεθυμνιώτης τεχνίτης Βασίλειος Σταματακης. Στη θεμελίωση συνάντησαν δυσκολίες γιατί στα θεμέλια του βρεθήκανε πολλά νερά. Για το χτίσιμο χρησιμοποιήθηκε πέτρα από το χωριό Αλφά Μυλοποτάμου. Το κτίσιμο κράτησε μέχρι τις αρχές του 1899. Την εποχή αυτή λόγω των σφαγών του Ηρακλείου, κατέλαβαν την Κρήτη οι τότε Μεγάλες δυνάμεις με σκοπό να εμποδίσουν τους Τούρκους από νέες σφαγές κατά των Κρητων. Στο Ρέθυμνο ήρθανε οι Ρώσοι, το Κωδωνοστάσιο τέλειωσε αλλά δεν υπήρχαν καμπάνες.
Τότε η Χριστιανική Δημογεροντία επισκέφθηκε τον Ρώσο Διοικητή Χιοστακ και του ζητήσανε να βοηθήσει οικονομικά για την αγορά της καμπάνας. Η πρώτη καμπάνα ήταν τεραστίων διαστάσεων και στο ανέβασμα της βοήθησαν όλοι οι λιμενεργάτες του Ρεθύμνου. Κατασκευάστηκε λοιπόν στη Ρωσία με έξοδα της συντεχνίας οινοπωλών Ρεθύμνου και με την συνδρομή του Χιοστακ.
Σε μικρό χρονικό διάστημα όμως η τεράστια αυτή καμπάνα ράγισε και αχρηστεύθηκε. Την κατέβασαν και την έσπασαν σε πολλά κομμάτια και την έστειλαν στη Βενετία να ξαναχυθεί. Στις 23 του Νοεμβρίου 1899 απεστάλησαν οι νέοι κώδωνες της Μητροπόλεως, από την Βενετία και οι οποίοι ήταν 8.
Σαν υλικό όπως ανάφερα χρησιμοποιήθηκε ο ορείχαλκος του μεγάλου παλαιού κώδωνα της συντεχνίας των οινοπωλών και τα έξοδα του χυτηρίου κατεβλήθησαν εκ του γραμματοσήμου της κατοχής που παραχώρησε ο Διοικητής της Κατοχής των Ρώσων, Θεόδωρος Χιοστακ.
Πάνω στις καμπάνες είναι γραμμένες οι φράσεις “ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ” και επίσης οι εικόνες της Σταυρώσεως, της Αναστάσεως του Ιησού και των Εισοδίων της Θεοτόκου. Αμέσως μετά την τοποθέτηση των κωδώνων, τοποθετηθεί και το “ΩΡΟΛΟΓΙΟΝ” και αυτό δωρεά του καλού φίλου του Ρεθύμνου Θεόδωρου Τριφυλλη, από το νησί Τσιριγο που ήταν τότε στην πόλη μας, ένας από τους πιο μεγάλους εμπόρους. Το ρολόι του καμπαναριού βγήκε από τα εργοστάσια των Αδερφών Σολαρο του Μιλάνου της Ιταλίας.
“ΣΗΜΕΙΩΣΗ”. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι οι κώδωνες έχουν χυθεί στους φθόγγους της μουσικής κλίμακας, διότι η Δημογεροντία ήθελε να φέρει μηχάνημα από την Αυστρία, που θα παιζαν ορισμένους μελωδικούς ύμνους, γεγονός για την εποχή εκείνη πολύ σπουδαίο. Αλλά δεν μπόρεσαν όμως διότι τα έξοδα ήταν μεγάλα και όπως είναι σε όλους μας γνωστό, η Εκκλησία τότε είχε την ευθύνη της Παιδείας, συντηρούσε την κατώτατη και μέση Εκπαίδευση και κατέβαλε συν τοις άλλοις και τους μισθούς των διδασκάλων και καθηγητών των σχολείων της πόλης και της υπαίθρου.
Δημοσιογραφική έρευνα-Επιμέλεια-Ρετουσάρισμα
Ιωάννης Μιχ. Δογάνης
Συνταξιούχος Βιβλιοθηκάριος
topaliorethemnos.blogspot.com
