Του Θεόδ. Ι. Ρηγινιώτη
Ας παρακολουθήσουμε αυτή την πνευματική κίνηση, που τροφοδοτεί το λαό μας με κάποιου είδους αθάνατο νερό, που τον κράτησε ελεύθερο και μπορεί να τον βοηθήσει, νομίζω, να ξαναγίνει ελεύθερος…
Είναι μια πνευματική ζωή που συμβαίνει δίπλα μας και συχνά την αγνοούμε, αναζητώντας νερό σε αμφίβολης ποιότητας ξένες πηγές.
Παναγία η Ελευθερώτρια (1 Οκτωβρίου).
Η Παναγία χαρακτηρίζεται «Ελευθερώτρια» (εκείνη που ελευθερώνει), όχι μόνο επειδή συμβάλει στην απελευθέρωση των ανθρώπων από το θάνατο (με τη γέννηση του Χριστού και τη διαρκή μεσιτεία Της προς Αυτόν υπέρ των ανθρώπων), αλλά και επειδή έχει συμβάλει κατά καιρούς στην απαλλαγή χριστιανικών πληθυσμών από κατακτητές ή πολιορκητές, καθώς και επειδή συμβάλλει στον ομαλό τοκετό των εγκύων γυναικών, που ονομάζεται επίσης «ελευθέρωση». Έτσι, η Παναγία Ελευθερώτρια είναι η Παναγία των αγωνιζόμενων σκλάβων, αλλά και των εγκύων. Η ομώνυμη ιστορική εικόνα της Θεοτόκου βρίσκεται στο προσκύνημά της στον Κουκουναρά Αττικής και εορτάζεται στις 28 Οκτωβρίου.
Ο εορτασμός αυτός συνδέεται με την εορτή της Αγίας Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου, δηλαδή της προστασίας της Παναγίας προς τους ανθρώπους. Η εορτή αυτή καθιερώθηκε σε ανάμνηση του οράματος του αγίου Ανδρέα του διά Χριστόν σαλού, τον 9ο αι. μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη, ο οποίος είδε τη Θεοτόκο να σκεπάζει προστατευτικά το λαό με ένα απέραντο ουράνιο ύφασμα (προέκταση του μαφορίου της, δηλ. του καλύμματος της κεφαλής της). Η εορτή τελείται την 1 Οκτωβρίου, αλλά η Εκκλησία της Ελλάδος, το 1952, τη μετέθεσε στις 28 Οκτωβρίου, για να συνεορτάζεται με την εθνική εορτή (επέτειος της έναρξης του πολέμου κατά των δυνάμεων της φασιστικής Ιταλίας το 1940), λόγω των πολλών μαρτυριών για εμφανίσεις της Θεοτόκου σε Έλληνες στρατιώτες και αξιωματικούς κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Στο Ρέθυμνο, ο ιερός ναός της Παναγίας Ελευθερώτριας στην περιοχή Άνω Καλλιθέα πανηγυρίζει την 1 Οκτωβρίου (καθώς και τις 2 Οκτωβρίου, εορτή των αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης, όπως θα αναφέρουμε παρακάτω).
Παναγία η Γοργοϋπήκοος (1 Οκτωβρίου).
Πρόκειται για ιστορική και θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου, σε τοιχογραφία, που βρίσκεται στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου του Αγίου Όρους και η ιδιαίτερη τιμή προς αυτήν, εξαιτίας θαυμάτων της Παναγίας, αρχίζει από το 17ο αιώνα μ.Χ. Το όνομά της σημαίνει ότι η Θεοτόκος ανταποκρίνεται γρήγορα στις προσευχές των ανθρώπων.
Πανηγυρίζει ο ναός, που είναι αφιερωμένος σ’ αυτήν, στο χωριό Μαρουλού δήμου Ρεθύμνου.
Θεία λειτουργία προς τιμήν της τελείται και στο παρεκκλήσιο του αγίου Αντωνίου, στην πλατεία του καθεδρικού ναού της πόλης του Ρεθύμνου, λόγω της εικόνας της Παναγίας Γοργοϋπηκόου που φυλάσσεται σ’ αυτόν. Την παραμονή τελείται εσπερινός και η ιερά παράκληση η απευθυνόμενη στην Υπεραγία Θεοτόκο τη Γοργοϋπήκοο. Εξάλλου, κάθε Δευτέρα πρωί, όλο το έτος, τελείται εκεί η θεία λειτουργία και κάθε Δευτέρα απόγευμα, από ώρα 4 μ.μ., τελείται η ιερά παράκληση της Παναγίας Γοργοϋπηκόου.
Των αγίων μαρτύρων Κυπριανού και Ιουστίνης (2 Οκτωβρίου).
Ο άγιος Κυπριανός ήταν πανίσχυρος και σκοτεινός μάγος στην πόλη Αντιόχεια της Πισιδίας κατά τον 3ο αι. μ.Χ. Μεταστράφηκε στο χριστιανισμό και έγινε πολέμιος της μαγείας, όταν μια απλή κοπέλα, που ζούσε ως μοναχή, αφιερωμένη στο Χριστό, κατόρθωσε, με τη βοήθεια του Θεού, να νικήσει όλα τα μαγικά τεχνάσματά του, με τα οποία επιχειρούσε να δημιουργήσει μέσα της ερωτικό πάθος για ένα νεαρό άρχοντα, ο οποίος τον είχε πληρώσει γι’ αυτό το σκοπό. Απορημένος ο Κυπριανός για την ανεξήγητη δύναμη της κοπέλας, την επισκέφτηκε και εντυπωσιάστηκε με αυτά που άκουσε από εκείνη για τον Ιησού Χριστό και τους χριστιανούς.
Μετά τη μεταστροφή του στο χριστιανισμό, το ήθος και η αγιότητά του έλαμψαν τόσο, ώστε, αργότερα, με απαίτηση του λαού, έγινε επίσκοπος της πόλης. Αφιερώθηκε στην υπεράσπιση των ανθρώπων έναντι της μαγείας και μάλιστα συνέθεσε και ειδικές προσευχές, που χρησιμοποιούνται στην Ορθόδοξη Εκκλησία σε τελετές εξορκισμού.
Ο άγιος Κυπριανός και η αγία Ιουστίνα, εξαιτίας της οποίας μεταστράφηκε στο χριστιανισμό, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν από τις ρωμαϊκές αρχές κατά το διωγμό των χριστιανών από τον αυτοκράτορα Διοκλητιανός, το 304 μ.Χ.
Ο άγιος Κυπριανός δεν ταυτίζεται με τον άγιο Κυπριανό, επίσκοπο Καρχηδόνας της Βορείου Αφρικής (210-258), που είναι ένας από τους πρώιμους Πατέρες της Εκκλησίας και από τους σημαντικότερους αρχαίους αγίους της Αφρικανικής ηπείρου.
Στην Ιερά Μητρόπολή μας, πανηγυρίζει ο ναός τους στο χωριό Εξάντης του δήμου Μυλοποτάμου, καθώς και το αφιερωμένο σε αυτούς κλίτος του ιερού ναού Παναγίας Ελευθερώτριας Άνω Καλλιθέας, στην πόλη του Ρεθύμνου.
