Με την παρουσία αρχών, φορέων και πλήθος κόσμου πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση τιμής και μνήμης για την 78η επέτειο ολοκαυτώματος της Κοξαρες από τους ναζί την Δευτέρα 29 Αυγούστου στις 19.30 το απόγευμα, την οποία διοργάνωσαν ο Δήμος Αγίου Βασιλείου σε συνεργασία με την Περιφερειακή ενότητα Ρεθύμνου, την τοπική Κοινότητα Κοξαρές και τον τοπικό πολιτιστικό σύλλογο.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσίαση τους ο πρόεδρος του περιφερειακού συμβουλίου Κρήτης Παύλος Μπαριτακης, η Αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου Μαίρη Λιονή, ο Θεματικός Αντιπεριφερειάρχης Κρήτης Νίκος Κακογιαννακης, ο Δήμαρχος Αγίου Βασιλείου Γιάννης Ταταρακης,η Αντιδήμαρχος Ρεθύμνης Θεοπιστη Μπιρλιρακη, ο εκπρόσωπος του ΚΚΕ και επικεφαλής της Λαϊκής συσπείρωσης περιφερειακός σύμβουλος Νίκος Μανουσάκης, ο περιφερειακός σύμβουλος Κώστας Δανδουλάκης, ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Αγίου Βασιλείου Αντώνης Τσουρδαλακης, οι Αντιδήμαρχοι Ελένη Γαραντωνακη, Βαγγέλης Καπετανάκης, οι Εντεταλμένοι Δημοτικοί σύμβουλοι Ευαγγελία Γλαμπεδακη, Βασίλης Θεοδωράκης, Γιάννης Νεκτάριος Χαραλαμπακης,ο πρώην αντιδήμαρχος και δημοτικός σύμβουλος Μανόλης Βαβουρακης, το μέλος της κεντρικής επιτροπής του Πασοκ Στέλιος Βρυλλακης, ο Πρόεδρος της τοπικής Κοινότητας Κοξαρές Παντελής Περαντωνακης, ο πρόεδρος της Κρητικής Ομοσπονδίας Αυστραλίας -Νεας Ζηλανδίας Αντώνιος Τσουρδαλακης, από την Αστυνομική διεύθυνση Ρεθύμνου ο αστυνομικός υποδιευθυντής Στυλιανός Σταυρουλάκης, από την Σχολή δοκίμων αστυφυλάκων Ρεθύμνου ο Μανόλης Ξενικακης,από την διοίκηση πυροσβεστικων υπηρεσιών νομού Ρεθύμνου ο πυραρχος Αντώνιος Πρωτοπαπαδάκης, ο λιμενάρχης Ρεθύμνου Κώστας Καστρινάκης, ο πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Ατσιπαδων Μανόλης Χριστοφορακης και πλήθος κόσμου.
Στο πρώτο μέρος της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκε όπως κάθε χρόνο στο μνημείο Πεσόντων , επιμνημόσυνη δέηση από τον εφημέριο π.Ιωαννη Παπαδογιάννη, κατάθεση Στεφάνων από αρχές και φορείς, και στην συνέχεια η ομιλία για το ιστορικό της επετείου από τον εντεταλμενο δημοτικό σύμβουλο Γιάννη Νεκτάριο Χαραλαμπάκη ο οποίος είπε:
Μπορεί να κύλησαν τα χρόνια και να άλλαξαν πολλά, άλλα η Κοξαρέ παραμένει έτσι όπως γαλουχήθηκε, περήφανη και αποφασισμένη, ταγμένη σε κοινωνικούς αγώνες για ενότητα και προκοπή και έχει συνδέσει αναπόσπαστα το όνομα της με την έννοια της ελευθερίας και της αλληλεγγύης.
Το ολοκαύτωμα της, εντάσσεται στη μακριά αλυσίδα των δοκιμασιών που σημάδεψαν το αντιστασιακό έπος του ελληνικού λαού και ειδικότερα του κρητικού,στη σκοτεινή περίοδο της κατοχής.Την είπαν ανταρτοφωλια κι ακόμα ακούγεται ως ανταρτομανα.
Έτσι όταν οι Γερμανοί απαίτησαν από τον πρόεδρο του χωριού, την παραγωγή για να θρέψουν τα στρατεύματά τους, συνάντησαν μια σθεναρή άρνηση, που εξέφραζε και τη βούληση όλων των κατοίκων. Οι εχθροί ξαφνιάζονται ,δεν περίμεναν από ένα μικρό χωριό τόση αντίδραση και περνούν αμέσως στην αντεπίθεση.
Οκτωβρη του 41 δίνεται η πρώτη μάχη στο Μετόχι πάνω από το χωριό όταν ένας αριθμός από χωροφύλακες κυκλώνει τον τόπο και προσπαθούν δια της βίας να μαζέψουν τα δημητριακά και τα λάδια για τους Γερμανούς.
Οι Κοξαριανοί αγέρωχοι τους αντιμετωπίζουν αρνούμενοι να διαθέσουν έστω κι ένα σπυρί σε βάρος των παιδιών τους .Είχαν προειδοποιήσει τον εχθρό και τώρα έπρεπε να αποδείξουν πόσο εννοούσαν όσα έλεγαν και πλήρωσαν βαρύ το τίμημα της πρώτης αυτής πράξης αντίστασης μετά την κατάληψη του νησιού.
Καμιόνια γέμισαν ακόμα και με γέρους και γυναίκες με προορισμό τη φυλακή και την εξορία. Κανένας δεν λύγισε αναφέρει σχετικά ο Αλέκος Μαθιουδάκης , ο γενναίος «μουσάτος»της Αντίστασης:
«Η μάχη αυτή ήταν το σήμα κατατεθέν όλων των Κοξαριανών κι ένα μήνυμα ότι όλοι θα αγωνιστούν αψηφώντας τις θυσίες, για το λαό. Κι όπως το αποφάσισαν έπραξαν. Έγιναν φρουροί για τους άλλους κι όποτε έβλεπαν γερμανικά αυτοκίνητα έσπευδαν να τους ειδοποιήσουν με το συνθηματικό «μαυρα βόδια».
Έτσι έγινε η Κοξαρέ ,το κάστρο της Αντίστασης. Με το ίδιο πείσμα, συνέχισαν οι Κοξαριανοί την αντίσταση κατά του εχθρού ,σε όλη τη διάρκεια της κατοχής.
Επιγραμματικά:
Το μπλόκο της Κοξαρες, 1 Φεβρουαρίου 1944, η μάχη του Φακουλα στις 2 Φεβρουαρίου 1944, η μάχη της Κοξαρες στις 1 Μαρτίου 1944 και στις παραμονές της επιδρομής στις 15 Αυγούστου 1944, η σύλληψη και εκτέλεση νεαρού προδότη που αφηνιασε τους Γερμανούς. Έτσι λοιπόν οι Κοξαριανοι έπρεπε να πληρώσουν για την απροσκύνητη στάση τους με τον πιο σκληρό τρόπο.
29 Αυγούστου 1944, λίγο πριν από το χάραμα της λευτεριάς ισχυρές γερμανικές δυνάμεις περικύκλωσαν τα χωριό, λεηλάτησαν τα σπίτια, τα ανατίναξαν και τα έκαψαν. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, επικεφαλής της γερμανικής στρατιωτικής δύναμης που ξεθεμελίωσε την Κοξαρέ ήταν ο λοχαγός Tacker και ο αστυνομικός διευθυντής Eugeni Kiesling. Ο Tacker έδωσε το σύνθημα για την καταστροφή του χωριού ρίχνοντας την πρώτη χειροβομβίδα. Τα ονόματα και των δύο Γερμανών δολοφόνων είναι στον κατάλογο καταζητούμενων εγκληματιών πολέμου.
Οι δυνατές οργανώσεις του ΚΚΕ, το ΕΑΜ, η ΕΠΟΝ, ο ΕΛΑΣ, είχαν προετοιμάσει τους Κοξαριανούς και είχαν πάρει τα μέτρα τους. Εγκαίρως, άδειασαν το χωριό από τους ηλικιωμένους και τα γυναικόπαιδα. Ο ΕΛΑΣ, τον άμαχο πληθυσμό του χωριού τον μετέφερε σε ασφαλέστερες περιοχές, στο Μοναστήρι Πρέβελη. Οι άνδρες, οι έφηβοι, οι μεσήλικες, όσοι μπορούσαν να κρατήσουν όπλο είχαν ενταχθεί στο θρυλικό σύστημα του ΕΑΜ Ρεθύμνου και βρίσκονταν στα βουνά…
Το ξεθεμελίωμα της Κοξαρέ άρχισε από το σχολείο, την εκκλησία, το σπίτι των Μαθιουθάκηδων και ολοκληρώθηκε με την ισοπέδωση του τελευταίου σπιτιού. Το ΚΚΕ, το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ, η ΕΠΟΝ δεν άφησαν τους Κοξαριανούς στο έλεος του Θεού. Στάθηκαν δίπλα τους, προστάτευσαν τις περιοχές τους, τους εξασφάλισαν στέγη και τροφή.
Από την επόμενη της ολοκληρωτικής καταστροφής του χωριού οι Κοξαριανοί, πέτρα με την πέτρα, άρχισαν να ξαναχτίζουν τα χαμόσπιτά τους. Ένα σπουδαίος Ιερωμένος, ο Θεμιστοκλής Γεννάδιος, παπάς του χωριού και ιερέας του 44ου συντάγματος του ΕΛΑΣ, ξαναμάζεψε κοντά τους τα ρακένδυτα, ξυπόλητα παιδιά της Κοξαρέ, τα «Αετόπουλα» του χωριού και συνέχισε να τα δασκαλεύει για να μην ξεκόψουν από τα γράμματα όπως μας πληροφορεί ο βετεράνος δημοσιογράφος Μανόλης Μαθιουδάκης καταθέτοντας μνήμες ενός δεκάχρονου παιδιού .Από τα ερείπια ξεπετάχτηκαν νέοι πολεμιστές, εκδικητές του φασισμού, αγωνιστές της λευτεριάς. Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Γερμανίας και γειτονικών χωρών μεταφέρθηκαν από την Κοξαρέ:
Οι Γιώργης Αλεβυζακης,Νίκος Νικητακης, Νίκος Γεωργακάκης, Γιώργης Βαβουρακης, Βασίλης Δουλγερακης, Δημήτρης Νινιδακης, Σήφης Σταυρουλιδακης, Γιώργης Γιακουμογιαννακης ,Βαγγέλης Παπαδάκης και Μανόλης Πατσακης. Στα στρατόπεδα αυτά άφησαν την ζωή τους οι Γιώργης Βαβουρακης, Γιώργης Γιακουμογιαννακης, Βασίλης Δουλγερακης, Βαγγέλης Παπαδάκης και Μανόλης Πατσακης.
Έτσι λοιπόν με το ολοκαύτωμα της η Κοξαρέ επιβεβαιώνει την οδυνηρή αλλά και μεγαλειώδη αλήθεια, ότι η λευτεριά στον τόπο μας, εξαργυρωθηκε με το ακριβό τίμημα του αίματος και της καταστροφής.
Για αυτό λοιπόν δεν πρέπει να προδωσουμε την ιστορική μας μνήμη,ας μην αφήσουμε τους σπόρους της αλήθειας και του ιδεώδους που έσπειραν οι προηγούμενες γενιές να πάνε χαμένοι!
Κι έτσι μπορούμε να κάνουμε συγκεκριμένες αναφορές μεγαλείου, δοξάζοντας τους ήρωες μάρτυρες που με τον προσωπικό τους αγώνα μας δίδαξαν την αξία να είσαι και να αισθάνεσαι ελεύθερος άνθρωπος.
Μετα το πέρας της τελετής στο μνημείο του χωριού, πραγματοποιήθηκε στον υπαίθριο χώρο του πολιτιστικού συλλόγου το δεύτερο μέρος της εκδήλωσης που περιλάμβανε:
Την παρουσίαση βιβλίου με τίτλο «Ανθρωποι- σαπούνι και λίπασμα» του δημοσιογράφου-συγγραφεα Μανόλη Παντινάκη με παρουσιάστρια την Κωνσταντίνα Ριτσατου αναπληρώτρια καθηγήτρια θεατρολογίας και ιστορίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης η οποία με εξαιρετικό τρόπο παρουσίασε σημαντικά στοιχεία του βιβλίου.
Στην συνέχεια προβλήθηκε βίντεο του μελοποιημενου ποιήματος από τους Magic de Spell «Αν δεν ορίζεις εσένα» σε ποίηση Ζακ Νταρκ, οπτικοποίηση από τον σκηνοθέτη Γιάννη Μαράκη, κρητική λύρα Ιάκωβος Πατεράκης, ηχογράφηση -Μιξη Γιώργος Αρχοντάκης ενώ για την παρουσίαση του ποιήματος μίλησε το μέλος του rock συγκροτήματος Magic de spell Θοδωρής Βλαχάκης.
Στο τελευταίο μέρος της εκδήλωσης έγινε η προβολή του ντοκιμαντέρ «από την Κρήτη στα στρατόπεδα του θανάτου Άουσβιτς» των δημοσιογράφων Γιάννη Κανελλάκη και Μανόλη Παντινάκη σε σκηνοθεσία Τάσου Μπιρσιμ.
Πριν το τέλος της εκδήλωσης ο δήμαρχος Αγίου Βασιλείου Γιάννης Ταταρακης παρέδωσε τιμητική πλακέτα στην οικογένεια του Δημητρίου Νινιδακη για την συμμετοχή του στα κολαστήρια συγκέντρωσης του Άουσβιτς ενώ ο πρόεδρος της Κρητικής Ομοσπονδίας Αυστραλίας -Νεας Ζηλανδίας Αντώνιος Τσουρδαλακης τίμησε τον δημοσιογράφο -συγγραφεα Μανόλη Παντινάκη για την μεγάλη του συμβολή στην ιστορική βιβλιογραφία της Κρήτης.
Στην συνέχεια ο πολιτιστικός σύλλογος Κοξαρές παρέθεσε γεύμα σε όλους τους παρευρισκόμενους.
Γραφείο Πολιτισμού Δήμου Αγίου Βασιλείου
