Η Σενεγάλη και η Τυνησία συγκαταλέγονται στις χώρες που υπέστησαν τις μεγαλύτερες πτώσεις στην ετήσια κατάταξη ως προς την ελευθερία του Τύπου που δίνει σήμερα στη δημοσιότητα η οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (Reporters sans frontières, RSF).
Η Νορβηγία καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην κατάταξη, η Βόρεια Κορέα παραμένει στην τελευταία. Η Ελλάδα βρίσκεται στη 107η θέση. (τελευταία στην Ευρώπη!) και σημειώνει μικρή άνοδο (από το 108 πέρυσι). Όμως, η μικρή άνοδος εξηγείται από το ότι η κατάσταση χειροτέρεψε αλλού και όχι ότι άλλαξε η κατάσταση στη χώρα μας.
Όπως αναφέρουν οι RSF για τη χώρα μας, αναδεικνύοντας τους παράγοντες που μας έφεραν και πάλι σε χαμηλή θέση:
“Η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα υπέστη σοβαρές οπισθοδρομήσεις μεταξύ 2021 και 2023, μεταξύ άλλων λόγω του σκανδάλου των υποκλοπών που αποκάλυψε ότι η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) που όπως αποδείχθηκε παρακολουθούνταν και δημοσιογράφοι. Επιπλέον το φαινόμενο των SLAPPs (Στρατηγική Αγωγή κατά της Συμμετοχής του κοινού) είναι κοινός τόπος, και ακόμη πιο ανησυχητικά, η δολοφονία του βετεράνου ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ το 2021 δεν έχει ακόμη διαλευκανθεί”.
Σε αυτό το σημείο να σημειώσουμε πως ο όρος “Στρατηγικές αγωγές κατά της συμμετοχής του κοινού” αποτελεί απόδοση του αγγλικού Strategic lawsuits against public participation (SLAPP) και αναφέρεται στις αγωγές που κατατίθενται από κάποιο ισχυρό πρόσωπο ή οργανισμό (για παράδειγμα μια επιχείρηση ή έναν υψηλά ιστάμενο αξιωματούχο) ενάντια σε μη κυβερνητικά πρόσωπα ή οργανισμούς, που εκφράζουν κριτική απέναντί τους, σχετικά με κάποιο ζήτημα κοινωνικού ή πολιτικού ενδιαφέροντος. Σκοπός τέτοιων αγωγών δεν είναι να κερδηθεί η δικαστική υπόθεση, αλλά ο εκφοβισμός όσων ασκούν κριτική μέσω της ηθικής και οικονομικής εξουθένωσής τους.
Ακόμη, οι RSF αναφέρουν για την Ελλάδα πως “υπό την εποπτεία του πρωθυπουργού, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) ενεπλάκη στην παρακολούθηση δημοσιογράφων, πολλοί από τους οποίους έγιναν στόχος του spyware Predator”, ενώ σημειώνουν πως το ΕΣΡ λειτουργεί αναποτελεσματικά. “Παρά τις συνταγματικές εγγυήσεις, η ελευθερία του Τύπου έχει αμφισβητηθεί σε νομοθετικό επίπεδο. Η νέα νομοθεσία που ψηφίστηκε από το κοινοβούλιο, με στόχο να παρέχει στους πολίτες καλύτερη προστασία από την αυθαίρετη παρακολούθηση, ως απάντηση στο σκάνδαλο υποκλοπών «Predatorgate», υπολείπεται των ευρωπαϊκών προτύπων”, αναφέρει ακόμη η έκθεση των RSF, χαρακτηρίζοντας την αρμόδια επιτροπή που συστάθηκε ως “αμφιλεγόμενη”.
“Επιπλέον, οι γυναίκες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν συχνά σεξισμό στο χώρο εργασίας” τονίζεται ακόμη, ενώ λόγος γίνεται και για την αστυνομική βία εναντίων ρεπόρτερ, φωτογράφων και εκπροσώπων των ΜΜΕ που κάνουν τη δουλειά τους στο πεδίο. Οι RSF εντοπίζουν επίσης μειωμένη δημοσιογραφική ανεξαρτησία στα δημόσια ΜΜΕ, ενώ στηλιτεύουν και τη συγκέντρωση ιδιωτικών ΜΜΕ σε συγκεκριμένους επιχειρηματίες.
Οι εντυπωσιακότερες πτώσεις καταγράφονται στο Περού 110ο, –33 θέσεις), στη Σενεγάλη (104η, –31 θέσεις), στην Αϊτή (99η, –29) και στην Τυνησία (121η, –27). Κατά την έκδοση για το 2023 της κατάταξης αναφοράς , οι συνθήκες άσκησης του δημοσιογραφικού επαγγέλματος χειροτέρεψαν σε 7 χώρες στις 10.
Νέο στοιχείο: οι τρεις τελευταίες χώρες στην κατάταξη βρίσκονται στην Ασία, με το Βιετνάμ (178ο) και την Κίνα (προτελευταία) πάνω από τη Βόρεια Κορέα.
Ενθαρρυντικό στοιχείο είναι το ότι στις 52 από τις 180 χώρες, η κατάσταση χαρακτηρίζεται «καλή» ή «μάλλον καλή» (4 περισσότερες από ό,τι το 2022). Ο αριθμός αυτός είναι ο υψηλότερος από το 2016. Η 21η έκδοση της παγκόσμιας κατάταξης στέκεται ιδιαίτερα στις συνέπειες της παραπληροφόρησης.
Στα δυο τρίτα από τις 180 χώρες της κατάταξης, οι ειδικοί που συνεισφέρουν στην κατάρτισή της τονίζουν «την εμπλοκή πολιτικών παραγόντων» σε «εκστρατείες μαζικής παραπληροφόρησης ή προπαγάνδας», σημειώνει η RSF.
Η οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα εκφράζει ιδιαίτερη ανησυχία για την εξάπλωση που παίρνει η παραπληροφόρηση σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, για παράδειγμα τις ψευδείς εικόνες –βίντεο και φωτογραφίες– δημιουργημένες από τεχνητή νοημοσύνη.
Πηγές: AFP, ΑΠΕ-ΜΠΕ
